NİHAL IŞIK
İSTANBUL
Demir vücudun dışarıdan aldığı, az miktarda ancak mutlak ihtiyaç duyduğu bir maddedir. İnsan vücudunda bulunan demir elementinin eksikliği kansızlığa neden olur. Hatta ileri düzeyde demir eksikliği olması durumunda da zeka geriliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre demir eksikliğine bağlı görülen kansızlık değerleri okul öncesi çocuklarda yüzde 47, gebe kadınlarda yüzde 41,8, gebe olmayan kadınlarda yüzde 30. Türkiye’de de yapılan bazı araştırma sonuçlarına göre de kansızlık değerleri, 0-5 yaş arası çocuklarda yüzde 50, okul çağı çocuklarında yüzde 30, emziren kadınlarda ise yüzde 50.
GELİŞİM OLUMSUZ ETKİLENİYOR
Demirin özellikle hızla büyüyen bebekler için çok fazla ihtiyaç olduğunu açıklayan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilmi Apak, “Demir eksikliğinin en önemli sonucu gelişimin olumsuz etkilenmesi. Demir eksikliği olan bebeklerde ve çocuklarda zeka gerilikleriyle algılama bozuklukları olur. 6 ay anne sütü ile beslenen bebeğin, 6 aydan sonra demir yönünden zengin olar et, balık, yumurta gibi yiyecekleri de tüketmesi çok önemli. Demir eksikliği oluşturulan bebek farelerde yapılan araştırmaları göre beyindeki dopamin resepsiyonlarında kalıcı beyin hasarına neden olduğu ispat edilmiş. İnsanlarda kalıcı bir hasar olmasa da, ileri seviyede demir eksikliğinin zeka geriliğine, algılamada yavaşlamaya neden olduğunu biliyoruz” diye konuştu.
Türkiye’de önceki yıllarda ciddi bir demir eksikliği sorununun olduğunu fakat Sağlık Bakanlığı’nın 2004 yılında başarılı bir şekilde uygulamaya koyduğu ‘Demir gibi Türkiye’ projesi ile bu sorunun çözüldüğünü söyleyen Prof. Dr. Hilmi Apak, “Bu proje ile bebeğe 4 aydan sonra 1 yaşına kadar ücretsiz olarak demir damlası veriliyor. Hatta proje geliştirildi ve annelere de demir damlası verilmeye başlandı. Fakat demir takviyesi tek başına yeterli değil, bebeğin çok iyi bir şekilde, et ve et ürünleri ile beslenmesi gerekiyor. Demirde başka vitaminlerle takviye edilmiş, süt ürünleri yerine inek sütünün kullanılması demir eksikliği yapabilir” dedi. Prof.Dr. Apak sözlerine şöyle devam etti: “Bebekler 1 yaşına kadar beyin gelişiminin büyük bir bölümünü tamamlıyor. Sınırı 10 yaş kabul edersek, o zamana kadar iyi beslenmeyen çocukta oluşan zeka geriliği bir daha geri dönmez. Demir de, çinko da verseniz geri dönmez. Bu yüzden erken müdahale edip, iyi bir beslenme ile gelecek nesillerin daha zeki olmasını sağlayabiliriz. Eğer bebeğinizde iştahsızlık, öğrenme güçlüğü, halsizlik belirtileri varsa demir eksikliği açısından muayene edilmeli. Unutmayalım demir eksikliği çok kolay tedavi edilecek bir hastalıktır.”
