Bahar aylarının gelmesi ile birlikte ormanlık alanlarda ve doğada mantarlar kendilerini göstermeye başladı. Ülkemizin çeşitli bölgelerde doğal alanlarda yetişen mantarları toplayan vatandaşlar, hangisinin zehirli hangisinin zehirsiz olduğunu ise tam olarak bilmiyor. Genellikle kültür, kanlıca ve kuzu göbeği mantarlarının zehirsiz olduğunu bilen vatandaşlar, doğa da sıklıkla bulunan ve şekli ve rengi sürekli değişiklik gösteren köy göçüren mantarını da toplayarak tüketebiliyor. Köy göçüren mantarında ki zehrin tıbbi olarak çok ciddi boyutları olduğunu ve Dünya’da en çok ölüme neden olan mantar olduğunu belirten Düzce Üniversitesi Farmakoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, vatandaşlara uyarılarda bulundu.
“Zehirli mantarların tıbbi olarak çok ciddi sonuçları var”
Doğada bulunarak tüketilmek istenen bir çok mantarın zehirli olabileceğini belirten Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, “Mantarların çok renkli bir dünyası vardır. Çok farklı şekillerde farklı renklerde değişik değişik mantarlar doğada bulunuyor. Özellikle baharında gelmesi ile birlikte mantarlar kendilerini göstermeye başladı. Dünyada yaygın bir şekilde üretilip satılabilen bazı mantar türleri var. Fakat üretilmeyen ve doğadan sadece toplanıp tüketilen bazı mantarlar var. Doğadan tüketilen mantarlar içerisinde zehirli olanlarda var ki bunlar tıbbi olarak çok ciddi olabiliyor. Özellikle öldüren zehirlenmeler var. Öldürmeyen zehirlenme yapan mantarlarda var. Bunların tanınması için bir çok yöntem öneriliyor ve bunların hiç biri geçerli değil. Sadece türe özeldir zehirlenme yapan mantarlar ve o türü çok iyi tanımak lazımdır” dedi.
“İnsanların ölümden kurtulmaları pek mümkün değil”
Dünya’da ve Türkiye’de en çok ölümün köy göçüren mantarı olarak bilinen Amanita phalloides isimli mantar olduğunu ve doğada çok sıklıkla karşılaşıldığını belirten Prof. Dr. Kaya, "Maalesef özellikle ülkemizde ve dünyada en çok ölüme neden olan mantar köy göçüren mantarıdır. Ve bunu tanımak bazen zordur. Ben o alanda çalışan biriyim aslında ve ben dahi binlerce mantar topladım ve dokundum. Tanımakta bazen güçlük çekiyorum. Yağmur yağdığı zaman rengi değişiyor. Güneş gördüğü zaman şekli değişiyor. Başka mantarların yanında çıkabiliyor. Farklı ortamlarda yetişebiliyor ve bunun birde albino versiyonu var ki bunlara denk geldiğinde insanların ölümden kurtulmaları pek mümkün değil. Bu nedenle doğadan mantar toplamak gerçekten profesyonellik gerektiriyor. Genelde dünyada uygulanan insanlar kendi çok iyi bildikleri çok iyi bildikleri mantar dışında mantar tüketmemeliler" diye konuştu.
"Dünya'da en çok insan öldüren doğal bir mantardır"
Doğadan mantar toplayanlara uyarılarda bulunan Kaya, "Maalesef mantar alıcıları mantar meraklıları doğada aradıkları mantarı bulamayınca başka mantarlar bulduklarında bazen o mantarlara da kayabiliyorlar. Aslında mantarların bir çoğu zehirsiz. Dönem dönem zehirsiz mantarlara denk gelen insanlar bu mantarları tanıyıp bu mantarların zehirsiz olduğunu algıladıkça her tür mantarın zehirsiz olabileceğine dair bir algı geliştiriyorlar ve bir gün zehirlisine denk geldiklerinde ki bunların içerisinde Amanita phalloides isimli bir mantar bulunmaktadır. Bunlar küçük versiyonları bu yeni çıkan şekli. Kahverengimsi yeşilimsi bir renk daha da büyüyüp büyük bir şapka şeklini alabiliyor. Bu mantar Dünya'da en çok insan öldüren doğal bir mantardır. Çok fazla yetişir. Sonbaharda daha çok yetişir. Bunun gibi ölüme neden olan başka mantarlarda vardır. Öldürmese de zehirlemeye sebep olan organ kayıplarına neden olan başka mantarlarda vardır. Bunlardan kurtulmak çok zordur. Bunları ayırt etmek zordur. Bu nedenle kişiler çok eskiden beri bildikleri ve tükettikleri mantarlar varsa ancak onları tüketmeliler ve bilmedikleri hiçbir mantarın tüketimine girmemeliler. Özellikle köy göçüren ismi verilen Amanita phalloides ve ölüme neden olan bu mantar özellikle çok fazla yetişiyor. Çok fazla yetiştiği zamanlarda insanlar bunu mutlaka toplayabiliyorlar. Bunu bilmeyenler bu nedenle hep söylenen şey mümkünse doğadan mantar toplamamak aslında” şeklinde konuştu.
“Sadece çok iyi bildiğiniz mantarları tüketin”
Vatandaşların mantar toplama huylarının olduğunu ve zehirli olup olmadıklarını bilmediklerini belirten Prof. Dr. Ertuğrul Kaya, vatandaşların kesinlikle çok iyi bildikleri mantarları tüketmeleri gerektiğini vurguladı. Kaya, “Çok iyi biliyorsa o türü sadece çok iyi bildiği türü toplaması gerekiyor. Çok iyi bilinen türler özellikle ülkemizde tüketilen dünyada da tüketilen çok iyi bilinen belli sayıda mantar türleri var. Oda 15-20’yi çok geçmiyor. Bu türlerin tüketiminde çok bir şey yok ama karıştırılmaması gerekiyor buna çok dikkat edilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Enes Bektaş-Ali Yıldız
