Bilecik’te, 19. yüzyılda halkın temel geçim kaynaklarından biri durumuna gelen ipekböcekçiliği, az da olsa önemini koruyarak merkez ve ilçe köylerinde halen devam ediyor. 1940 yılında üreticilerin de katılımıyla kurulan Bursa Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği ve bağlı bulunduğu Bilecik 50 numaralı Koza Tarım Satış Kooperatifi, Eskişehir Sarıcakaya Koza Tarım Satış Kooperatifi Mayıslar köyündeki tesislerde canlandırılan ipekböceği yumurtalarını, Bilecik’te İpek böceği üreticilerine adreslerinde teslim ediliyor.
Bir kozadan tek parçada uzunluğu bin ile bin 500 metre arasında değişen dünyanın en sağlam ipliğini üretiliyor.
Son yıllarda ipek böceği üretimini artırmak ve genç kuşakları da üretime dâhil etmek için Koza Birlik tarafından ücretsiz dut fidanı desteği de sağlanıyor. Bu anlamda girişimcilere 1 yıllık asgari ücrete eş değer gelir elde edecek toplu ve sistemli dut bahçeleri oluşturuluyor. Yumurtadan çıkan ipek böceği tırtılının, sadece dut yaprağı yiyerek, her bir kozadan tek parçada uzunluğu bin ile bin 500 metre arasında değişen dünyanın en sağlam ipliğini ürettiği, 8-9 kilo yaş ipek böceği kozasından, 1 kilo kadar ham ipek çıktığı, tıp alanında ameliyat ipi olarak kullanılmasının yanında çelik yelek, paraşüt kumaşı, uzay sanayinde, tekstil ve dokuma sektöründe de kullanılan ipek, bilinen en sağlam doğal iplik.
"Dut yaprağı olduğu her yerde 45 günlük uğraş sonunda para kazandıran bir iş"
Kozabirlik Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ali Çakır, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, Kozabirlik'in 1940 yılında kurulan ve içinde 5 kooperatif barındıran bir birlik olduğunu söyledi. Birlik içindeki 5 kooperatif ile Türkiye'nin her yerine hizmet götürdüklerini anlatan Çakır, "Şuan Türkiye'de 60 ilimizde ipekböceği üretilmektedir. Üreticilerimize ipekböceği tohumlarını ücretsiz Tarım Bakanlığı desteği ile dağıtıyoruz. Üreticimiz bunları bizlerden aldıktan sonra kuluçkadan 1'inci uykuya kadar geçen süreye 1'inci yaş, 1 ve 2'inci uykular arasında 2'inci yaş, 2 ve 3'üncü uykular arasında 3'üncü yaş, 3 ve 4'üncü uykular arasında 4'üncü yaş, 4'üncü uykudan sonra tırtılımızın koza örmeye kadar olan süreye de 5'inci yaş diyoruz. Bir kutudan 40 kiloya yakın koza üretimi yapılır. Bir kutudan üreticimiz 2 bin 500, 3 bin civarında bir para kazanmaktadır. Buradaki üreticimiz 4 kutudan üretime başladı. 150 kilo koza üretimi beklemekteyiz, bununda karşılığı 11-12 bin TL para kazanacak. Buda aylık bin liraya tekabül ediyor ve ailelerimize destek oluyor. İyi bir üretim olarak biz imkânı olan herkese yapmasını tavsiye ediyoruz. Dut yaprağı olduğu her yerde 45 günlük uğraş sonunda para kazandıran bir iş" dedi.
"1 ayda büyüyor, 10 günde kozasını örüyor"
Çakır, yumurtadan çıkan ipek böceği tırtılının sadece dut yaprağı yiyerek büyüdüğünü anlatarak, "İlk olarak biz koza yapacak tırtıllarımızı üreticimize karınca büyüklüğünde veriyoruz. Biz buna inficar edilmiş tohum (canlı tohum) diyoruz. Tohumlar çıkmış olarak biz üreticiye veriyoruz, çıkmamış tohum vermiyoruz. Bunun 4 uyku 5 yaş dediğimiz aşaması var. Bu aşamayı 1 ayda tamamlıyor, 10 gün içinde kozasını örüyor ve bizlerde üreticiden 40 gün içinde kozaları alıyoruz. Bir kozadan bin 500 metre ipek ipliği oluyor" dedi.
"Bilecik'te 1990'lı yıllarda 5 bin aile koza üretimi yaparken, şuan bu rakamlar 40-50'ye kadar düştü"
Kozabirlik olarak Bilecik için eski bir mazisi olan ipekböcekçiliğini yaşatmaya çalıştıklarını anlatan Çakır, "Bilecik'te eskiden 300 ton koza üretimi yapılıyormuş. Eskiden de ipek fabrikaları varmış. Bilecik'te 1990'lı yıllarda 5 bin aile koza üretimi yaparken, şuan bu rakamlar 40-50'ye kadar düştü. Hedefimiz binli rakamlara yeniden ulaşmak. Tırtılların yemlemesini küçükken dut yapraklarını kıyarak yapıyoruz. Şimdi bunlar büyüdüğü için dalıyla birlik üzerine koyuyoruz. Böcekleri yemlenmesi günde aynı insan öğünü gibi 3 hatta 4'e kadar çıkabiliyor" dedi.
"Kullanılmayan köy okullarında üretim yapılıyor"
Kozabirlik Yönetim Kurulu Başkan Vekili Ali Çakır, son olarak, "Şuan Söğüt ilçemize bağlı Kayabalı köyünde eski bir köy okulunda bu üretim yapılıyor. Köylerimizde boşta duran ve kullanılmayan köy okullarımız koza üretimi için bizler valimizden destek istedik. Kendileri de okulların kullanılması için izin verdi. Allah razı olsun kullanılmayan bu köy okulları bu şekilde değerlendiriliyor" dedi.
Cem Kaan Toka - Nadir Korkmaz
