Dünya'da sadece Van Gölü’nde yaşayan ve her yıl üremek için mayıs ile temmuz ayları arasında tatlı su ağızlarına göç eden inci kefalinin (Van balığı) yolculuğu devam ediyor. Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayan endemik bir balık türü olan inci kefalinin, her yıl olduğu gibi bu yıl da tatlı su ağızlarına doğru başlattığı göç izleyenlere görsel şölen sunuyor.
Suyun akışının tersine doğru yüzdüğü ve önüne çıkan engeli uçarak aştığı için ’uçan balık’ olarak da adlandırılan inci kefali, üremek için başlattığı kutsal yolculuğunu Van Gölü’ne akan tüm tatlı sularda gerçekleştiriyor. Balık göçünün yoğun olarak görüldüğü Erciş ilçesindeki Deli Çay'a geçtiğimiz yıllarda gelen birçok yerli ve yabancı turistler, suyun akışının tersine yüzen ve önlerine çıkan engelleri adeta uçarak aşmaya çalışan balıkların eşsiz yolculuğunu izlerken, son 2 yıldır korna virüs tedbirleri kapsamında kimse gelmeyince balıklar sessiz bir şekilde yolculuğuna devam ediyor.
“İnci kefalinin Van Gölü’ndeki yaşamı yaklaşık 800 bin yıldır devam ediyor”
Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, inci kefali Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı sularına adapte olmuş burada yaşayabilen endemik bir balık tür olduğunu söyledi. İnci kefali yaşamını Van Gölü’ne sürdürmesine karşın her yıl nisan ve temmuz ayları arasında göle dökülen tatlı sulara göç ettiğini ifade eden Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “İnci kefalinin Van Gölü’ndeki yaşamı yaklaşık 800 bin yıldır devam ediyor. 800 bin yıldır devam eden bu yaşam öyküsü maalesef 90'lı yılların sonunda inci kefalleri yok olma noktasına geldi. İşte bu noktada Prof. Dr. Mustafa Sarı tarafından başlatılan çalışmalarla beraber inci kefali yok olma noktasından kurtarılarak bugünkü noktaya ulaştı. Şuanda Erciş ilçesi balık bendinde bulunuyoruz. Arkamızda aynı anda zıplayan yüzlerce balığı bir anda görüyoruz. Fakat 20 sene öncesine gittiğimiz zaman burada zıplayan tek bir tane daha balık kalmamıştı” dedi.
“İnci kefali iç sularımızdaki en büyük balık stoğunu oluşturuyor”
Balıkların tekrardan geri dönmesi Van Gölü'nde derelerde çoğalması koruma çalışmaları sayesinde meydana geldiğini ifade eden Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “Bugün inci kefali iç sularımızdaki en büyük balık stokunu oluşturuyor. Ve her yıl ülkemizdeki iç sulardan avlanan balıkların tek başına üçte birlik gibi devasa oranlı inci kefali karşılıyor. Bundan 15-20 yıl önce yıllık 15 bin ton inci kefali avlanıyordu. Bunun 5 bin tonu üreme döneminde yani kaçak dönemde avcılık gerçekleştiriliyordu. Üreme dönemi her bir balık günde ortalama 10 bin tane yumurta taşıyor. Yani bir balığı yakaladığımız zaman aslında onlarca, yüzlerce balığı öldürmüş oluyorsunuz. Fakat yapılan koruma çalışmaları ile beraber artık 5 bin ton olan yıllık kaçak avcılık miktarı bin tonun altına düşmüş vaziyette. Umuyoruz ki bu sene çok çok daha gerilere gelecek” dedi.
“2019 yılında 9 günlük Ramazan bayramı tatili süresince 100 kişi ziyarete geldi”
Koruma çalışmalarını yürüten öncelikli kurumlarında başında Van İl Jandarma Komutanlığı ile Bitlis il Jandarma Komutanlığı olduğunun altını çizen Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, “Kırsal alanda yani şehir merkezlerinden uzak bölgelerde jandarma ekipleri, şehir merkezlerinde ise polis ve zabıta ekipleri koruma çalışmalarında görev alıyor. Koruma çalışmalarına 3-4 basamaklı yöntem uyguluyoruz. Birincisi balığı gölde avlatmayacağız, herhangi bir şekilde balık avlanırsa kara yollarında taşıtmayacağız, kara yollarından taşınıp merkeze girerse zabıta ve polis vasıtasıyla merkezdeki satışını engelleyeceğiz. Burada yürütülen yaklaşık 25-30 yıllık bir çalışma sonucunda geldiğimiz noktaya kısa özetlememiz gerekirse bundan 20 sene önce Van Gölü'nden bin kişi geçimini sağlıyorken, bugün 15 bini aşkın insan geçimini sağlıyor. Şu anda bulunduğumuz Erciş’teki balık bendine sadece 2019 yılında 9 günlük Ramazan bayramı tatili süresince 100 kişi ziyarete geldi. Bir balık düşününki bütün her şey onun etrafında ve balığı yok olmaktan kurtararak bugün bir marka haline getiren Prof. Dr. Mustafa Sarı'nın etrafında gelişiyor. İşte inci kefalini korursak bize nasıl bir geri dönüş olduğunun çok açık bir göstergesidir” diye konuştu.
Şükrü Akyüz - Murat Kalkan
