Mescit Camii içerisinde, Tabakhane Mahallesi ile Hacınabi Mahallesi’nin birleştiği Kaptan Geçidi Sokak üzerindeki Taşlı Çeşme’de bulunan kitabe ile Kızılırmak Sedde kenarında bulunan ve yeri tespit edilemeyen Taşlı Çeşme’nin kitabesi tarihçi sosyolog Emin Günaydın tarafından Bafra Müzesi’ne teslim edildi.
3 kitabede de “Dergah-ı Ali Kapucu başlarından Bafra A’yanı Hazinedarzade Necabetlü Ahmet Bey Efendi Hazretleri’nin hayratıdır. Sene 1256 (1840)” şeklinde yazıyor.
Samsun ve çevresinde kent kültürü, mikri tarihle ilgili araştırmalar yapan eğitimci, yazar, sosyolog Emin Günaydın, “Osmanlı’nın 18. yy sonlarına doğru merkezi hükümetin otoritesinin zayıflamasıyla birlikte taşrada Ayanlık dediğimiz bir sistem ortaya çıkmış. Kısacası Osmanlı Devleti taşradaki idareyi, taşrada güçlü olan ailelere vermiş. Tabii, Bafra bölgesi, Samsun bölgesi hatta Trabzon’a kadar bölgeyi içine alan ilk aile Canikli Zadeler idare etmişler 1807 yılına kadar. Son temsilcisi de Tayyar Mahmut Paşa olmuş. Hatta Tayyar Mahmut’un Bafra’da Tayyar Paşa adı verilen bir de cami inşa ettirdiğini biliyoruz. 1807’de kendisi idam ettirildikten sonra bu sefer Canikli Zadelerin yerine Hazinedarzadeler getirilmiş ayan aile olarak. Hazinedarzadeler Süleyman, Hazinedarzade Osman ve Abdullah gibi isimler vardı. Hazinedarzadelerden özellikle önemli işlere imza atmış biri var ki bu bölgede kaymakamlık görevinde bulunmuş Hazinedarzade Ahmet Bey. İşte bulunmuş olan kitabede Hazinedarzade Ahmet Bey’e ait olan bir kitabe. Kendisine ait 3 tane çeşmenin olduğunu görüyoruz. Bizim bulup da müzeye teslim ettiğimiz kitabe bizim yazılarımızı okuyan okurlarımızdan bir tanesi Bafra Kızılırmak Seddesi’nin kenarında Arap harfleriyle yazılı bir kitabenin olduğundan bana bahsetti. Sonra kitabenin fotoğrafını bana attı. İnceledikten sonra bana teslim etmesini istedim. Kitabeyi aldık, Bafra Müzesi’ne getirip teslim ettik. Tabii, kitabeyi okuduğumuzda enteresan olan şu aynı kitabeden 3 tane olduğunu görüyoruz. Bunlardan bir tanesi Mescit Camii kitabesi aynı kişiye ait yine Tabakhane Mahallesi’yle Hacınabi Mahallesi’nin birleştiği o sokakta bulunan Taşlı Çeşme’nin kitabesi de yine aynı. Ve bulunan kitabenin tarihçesi de aynı. Tarihler ve hayratı yapan kişi de adı aynı” dedi.
Ahmet Şükrü Uluçay
