Selçuk Üniversitesi (SÜ) Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Fitopatoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuh Boyraz, mantar zehirlenmesine bağlı ölümlerin yaşandığı bölgelerdeki insanların mantar tüketiminde daha dikkatli olması gerektiğini belirterek, öldürücü mantarların zehirlenme belirtilerinin daha geç ortaya çıktığını söyledi.
Prof. Dr. Nuh Boyraz, mantar zehirlenmesi ya da mantara bağlı ölümlerin ortaya çıktığı yerlerde mantar tüketme noktasında daha dikkatli olunması gerektiğini ifade ederek, “Bugünlerde ülkemizde mantara bağlı zehirlenmeler, bunlar sonucunda da ölümlerin yaşandığını sıkça duymaktayız. O noktada bir bölgede, bir yerde mantar zehirlenmesi, mantara bağlı ölümler ortaya çıktığında ister istemez insanların da bu noktada mantar tüketme noktasında daha dikkatli olmaları gerekiyor. Tabiatta mantarların çok değişik çeşitleri vardır. Bunların bazıları öldürücü özelliktedir. Bazıları zehirli özelliktedir, bazıları da yenilebilir türdendir. Onun için tabiatta sonbahar ve ilkbahar aylarında kendiliğinden çıkan bu tür mantarların hepsini yenilebilir kabul etmek çok yanlıştır. Bir mantarın zehirli, öldürücü ya da yenilebilir olduğunu herkes her zaman için bilemeyebilir” dedi.
"ZEHİRLİ YA DA YENİLEBİLİR MANTARI AYIRT EDEN BİR YÖNTEM YOK"
Bir mantarın zehirli veya öldürücü olduğunu tespit eden herhangi bir yöntemin olmadığını belirten Prof. Dr. Boyraz, “Onun için tabiattan mantar toplayacak olan vatandaşlarımız çok güvenmedikleri sürece veya hangi mantarın zehirli, hangi mantarın öldürücü, hangi mantarın yenilebilir olduğunu bilmedikleri sürece toplamamaları ve tüketmemeleri lazım. Bazı türler vardır ki aynı cins içinde bir tür öldürücüyken diğer tür yenilebilir özellik gösterebiliyor, birbirine benzerlik gösterebiliyor. Bu benzerliğe bağlı olarak da insanlar bilmeden zehirli olan, öldürücü olan mantarı alıp tüketebilmektedirler” diye konuştu.
Prof. Dr. Nuh Boyraz, halk arasında ‘köy göçüren’, ‘ evcik kıran’ ve ‘ölüm meleği’ olarak bilinen mantarların ölümle sonuçlanan zehirlenmelere yol açtığına değinerek, “Ülkemizde görülen ölümle sonuçlanan zehirlenmelerin yüzde 80’i, yüzde 90’ı ‘Amanita Phalloides’, halk arasında köy göçüren, evcik kıran ve ölüm meleği olarak bilinen mantara bağlı olarak ortaya çıkar. Gerçekten çok öldürücü, zehirli bir mantardır. Şapkasının ve şapkanın alt kısmının tamamen beyaz olması, sapın dip kısmında kese şeklinde bir kının olması bu mantarı ayırt etmedeki en önemli özelliktir. Onun için beyaz lamelli, şapkası beyaz, alt kısmı beyaz ve sapının dip kısmında kın şeklinde keseler bulunan mantarları tüketmemek gerekir” şeklinde konuştu.
"MANTARLARLA İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR"
Mantarla ilgili halk arasında doğru bilinen yanlışların olduğunu ifade eden Prof. Dr. Boyraz, “Hayvanlar yiyip zehirlenmiyorsa bu mantar zehirsiz mantar olarak algılanmaktadır. Bu doğru değildir. Zehirlenme göreceli bir kavramdır. Tamamen vücuda alınan miktarla alakalıdır. Vücuda alınan miktar insanlarda düşük düzeyde olsa da zehirler ama aynı miktarı hayvanlar bünyesine aldığında zehirlenmezler. Çimlerde, çayırlarda çıkan mantarların zehirsiz olduğu söylenir. Bu da doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü çimlerde ve çayırlarda da çıkan zehirli mantar türleri vardır. Zehirli mantarlarla zehirsiz mantarların yetiştiği topraklar birbirinden farklıdır görüşü de yanlıştır. Aynı yerde hem zehirli mantar hem de zehirsiz mantar gelişebilir. Kurutulduğunda, tuzlu veya sirkeli suda bekletildiğinde zehrin uzaklaşacağı söylenir. Bu öldürücü mantarlar için doğru bir bilgi değildir” dedi.
"ÖLDÜRÜCÜ MANTARLARIN ZEHİRLENME BELİRTİLERİ DAHA GEÇ ORTAYA ÇIKAR"
Bilmeden, zehirsiz olduğuna kesin olarak kanaat getirmeden tabiattan mantar toplayıp tüketmenin sakıncalı olduğunu dile getiren Prof. Dr. Nuh Boyraz, “Zehirli ve öldürücü mantarların çok çabuk zehirlenme belirtisi göstereceği gibi bir algı var. Aslında tam tersine öldürücü mantarların zehirlenme belirtileri daha geç çıkar. Onun için de vatandaşlarımız zehirlenme belirtileri geç çıktığı zaman bu zehirlenmeyi, bu belirtileri yediği mantara bağlamaz ve sağlık kuruluşuna ulaşmakta geç kalır. Halbuki öldürücü mantarların zehirlenme belirtileri daha geç çıkar. 8, 12, 24 saat, hatta aylar sonra çıkanlar da vardır. Onun için vatandaşlarımız böyle bir şeyle karşılaştıkları zaman 8, 12, 24 saat sonra mide bulantısı, baş dönmesi gibi zehirlenme belirtileri ile karşılaştıkları zaman hiç vakit geçirmeden sağlık kuruluşuna ulaşmaları lazım. Hafif zehirli mantarlarda veya zehirli dediğimiz mantarlarda belirtiler daha çabuk çıkar. Ama bunlar öldürücü olmaz, belli bir süre sonra tedavi ile bunların etkisi ortadan kaldırılabilir” ifadelerini kullandı.
