Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan, 'Sebze Ve Meyvelerin Toptan Ve Perakende Ticaretinde Uyulması Gereken Standart Uygulamalara İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ' bugün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Konuya ilişkin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, "Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2016 yılında ülkemizde sebze üretim miktarı 30,3 milyon ton, meyve üretim miktarı ise 19 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz toplam 49,3 milyon tonluk sebze ve meyve üretimi ile dünyada sayılı ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemizin üretimde gösterdiği bu başarının pazarlama aşamasında da kesintisiz sürdürülmesine yönelik olarak bakanlığımızca son dönemde sebze ve meyve ticaretinde izlenebilirliğin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması, toptancı hallerinin modernizasyonu, üretici örgütlerinin pazarlama aşamasında aktif hale gelmesi başlıkları altında özetlenebilecek çok önemli çalışmalar gerçekleştirmekteyiz.
Ayrıca sebze ve meyve ticaretimizdeki yüksek zayi oranının düşürülmesi ve bu şekilde arz dalgalanmalarının engellenerek fiyatların enflasyon üzerine etkisinin azaltılması bir diğer önemli çalışma alanımızdır. Sebze ve meyvelerin yaklaşık yüzde 20 ila 25’inin pazarlama aşamasında zayi olduğu bilinmektedir. Hatta ürüne göre bu zayi oranı yüzde 40’lara da varabilmektedir. Söz konusu oranın makul seviyelere çekilebilmesi amacıyla, ürünlerin ambalajlanması, taşınması, depolanması ve perakende satışa sunulmasına ilişkin standartların mecburi uygulamaya konulması yani sebze ve meyve lojistiğinde standart uygulamalara geçişe ve soğuk zincirde taşımaya yönelik çalışmalarımızı tamamladık. Bilindiği üzere gıda lojistiği, gıda maddelerinin paketleme, taşınma ve depolamalarında gıdanın özelliklerine uygun koşullarda (sıcaklık ve nem) korunmasıdır.
Bu koşulları sağlayacak ekipman ve araçların bakımı ve kontrolü son derece önemlidir. Sıcaklık, nem değişim ve dalgalanmaları, ürünlerin fiziksel, duyusal ve kimyasal yapılarında mikroorganizma faaliyetleri oluşturarak değişime neden olduğundan soğuk zincirin önemi büyüktür. Bu çerçevede sebze ve meyve fiyatlarındaki dalgalanmaların ve bu fiyatların enflasyon üzerine olumsuz etkisinin en az indirilmesini teminen ve özellikle piyasada standart uygulamaların bulunmayışı ve lojistik tesis kapasitesindeki yetersizlikten kaynaklı yüksek zayiatın azaltılması amacıyla sebze ve meyvelerin hasat yerinden perakende satış yerine ulaşımındaki arz zinciri olarak ifade edilen pazarlama kanalının bütün aşamalarına yönelik (ambalajlama, taşıma ve depolama gibi) standart uygulamaları gösterecek şekilde bakanlığımızca hazırlanan 'Sebze Ve Meyvelerin Toptan Ve Perakende Ticaretinde Uyulması Gereken Standart Uygulamalara İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ' 03/10/2017 tarihli ve 30199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir" denildi.
Perakende satış noktalarında sebze ve meyvelerin soğutuculu reyonlarda satışa sunulması zorunluluğu
Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile sebze ve meyvelerin taşınmasında kullanılan ambalajlara, üretim ve kullanım şekilleri ile edatları açısından standart getirildiği, sebze ve meyve ticaretiyle uğraşan kişilerin bu ambalajları kullanmasının zorunlu kılındığı belirtilerek, "Öte yandan standart ambalajlara konulmuş bu ürünlerin olumsuz hava koşullarından etkilenmemelerini teminen frigorifik araçlarla taşınması öngörülmüştür. Yine sebze ve meyvelerin depolanacağı depolama alanları içinde zorunlu standartlar belirlenmiştir. Ayrıca sebze ve meyvelerin tüketiciyle buluştuğu en önemli noktalar olan ve önemli oranda ürün zayiatının gerçekleştiği perakende satış noktalarında da sebze ve meyvelerin soğutuculu reyonlarda satışa sunulması zorunlu kılınmıştır. Piyasanın bu standart uygulamalara adaptasyonu için de 2019 yılı başına kadar bir geçiş süresi öngörülmüştür.
Söz konusu çalışmaların hayata geçirilmesiyle birlikte sebze ve meyvelerin ön soğutmaya tabi tutulması, frigorifik araçlar ile taşınması ve soğuk hava depolarında muhafaza edilmesi, diğer bir ifadeyle soğuk zincirin kurulması sağlanacaktır. Tüm bu çalışmalarla yüksek zayi oranının azaltılması suretiyle piyasaya arz miktarı artacak bu durum perakende satış fiyatlarını orta vadede olumlu etkileyecektir. Standart uygulamalar aynı zamanda lojistik maliyetleri de düşürecektir. Ve dahası iklim koşullarından kaynaklı arz dalgalanmalarının önüne geçilebilecektir. Ve belki de ön önemlisi sebze ve meyvelerin hasat yerinden tüketicilerimizin mutfağına daha hijyenik ortamda ve gıda güvenilirliğine uygun şekilde gelmesi sağlanacaktır. Standartların zorunlu uygulamaya konulması kısa vadede meslek mensupları üzerinde bir maliyet baskısı oluşturacağı malumumuzdur. Bu maliyetlerin minimize edilmesi ve geçiş sürecinin hızlandırılmasını teminen standartlara uyumu kolaylaştırıcı teşvik mekanizmaları üzerinde de çalışmalarımız devam etmektedir" açıklaması yapıldı.
İlker Turak
