Analist şirketi S Bilişim Danışmanlık tarafından Türkiye’deki indirim marketler konusunda bir rapor yayınladı. Yayınlanan raporda indirim marketleri ile ilgi verilere yer verildi. Raporda, "Ortadoğu'da yoz ve kapalı devre işleyişi kıracak olan adil ticareti bilen ve yaşatan Türk indirimli market zincirleridir" denilerek marketlerin önemine vurgu yapıldı. Raporun sonunda ise bu modelin herkesçe desteklenmesi gerektiği vurgulandı.
Artan kentleşmenin gıda güvenliğini baskıladığının belirtildiği raporda, "1980 öncesi şehirlerde gıda güvenliği, genel güvenlik konusu haline gelebilmiştir. Yüksek enflasyonla birlikte yaşanan türlü ekonomik dar boğazlarda sıklıkla izlenen, perakende ve gıda toptancılarının fırsatçı uygulamalarına tepkilerdi. Yaklaşık 2003’ten beri şehirlerde gıda ve zorunlu tüketim ürün teminlerinde işleyiş, Cumhuriyet tarihinin en iyi dönemlerindendir. Perakende sektöründe organize perakendenin, bunlar arasında da indirim marketlerinin payları sürekli yükselmiş, çok düşük yüzdelerden 60’arın üstüne çekilebilmiştir. Bu sayede uzun yıllardır, enflasyonun sürekli altında kalabilen indirim market fiyatları temin edilmiştir" denildi.
"İndirim market mağazalarına her gün beş milyon müşteri girmekte"
Raporun devamında ise, "İndirim marketleri ülke çapında büyük depo, lojistik, ürün işleme ve paketleme merkezleriyle devrededir. Bu merkezler; ülkenin her yerinden mal tedarik edip milli pazarda tüketiciyle buluşturmalarını sağlamaktadır. İndirim marketleri ülke sathında toplamda 30 bini zorlayan mağazalarıyla organize perakendenin omurgasıdır. İndirim marketleri lüks/şaşalı değil mütevazı mağaza tarzlarıyla ucuz fiyatla satışa odaklanmıştır. Tek marka indirim market mağazalarına her gün beş milyon müşteri girmekte, ortalama 15-20 TL alışveriş yapmaktadır" ifadelerine yer verildi.
İndirim marketleri fiyatlarının ulusal medyada düzenli olarak yayımlandığına vurgu yapılan raporda, "Bu yolla çok ucuz fiyatları geniş kitlelere günlük sinyalleşmişlerdir. Misal indirim markette mercimek fiyatı 5 TL/kg ise bu fiyatın üstünde piyasaya çıkmak, güçleştirilmiştir. İndirim marketleri dev-marketler gibi 30-40 bin değil belli sayıda, 2 bin 500 kadar üründe uzmanlaşmaktadır. İndirim marketleri kendi markalarıyla üretim yapmak-yaptırtmak suretiyle üründe ölçek ve maliyet avantajı sağlamaktadır. Bu tip üretimler standart, kaliteli ve ölçekli üretim şeklinde ihracatı ciddi destekleyicidir." vurgusu yapıldı.
"İndirim marketleri kamu bürokrasisini muazzam destekleyicidir"
Rapora şöyle devam edildi: "İndirim marketleri yasal olarak zorunlu tutulmuş yerel ürün arzına açıktır. İndirim marketleri sosyal yardım devlet uygulamalarında yüksek işlevde ortaklık yapabilmekte, kamu bürokrasisini muazzam destekleyicidir. İndirim marketlerinin kamuda TMO ve EBK ile işbirlikleri yüksek işlevselliktedir. Kayıtlı alışveriş, konsinye yanında nakit yönetim becerileri, kendi tedarikçileriyle eriştikleri organizasyon düzey ve hacimleri müthiştir. Tahminimize göre 2019’da 40 milyar TL ciroya erişecek indirim marketi bulunmaktadır. Diğer sektörlerde aynı ya da yakın düzeyde ciro yapan diğer tüm şirketlerde ciroda ithalata dayalılık yüzde 60’lardadır. İndirim marketlerinin en büyüğü ambalaj filmi nedeniyle sadece 60 milyon USD’lik ithalat bağımlısıdır. İndirim marketleri kamu tarafından yönlendirmeyle ve dışarıda ucuz fiyatlar nedeniyle et ya da bakliyatta ithalat yapmaktadır. Yerlilik ve millilik bakımından indirim marketleri rekor düzeyde açık ara öndedir. Üst segment denebilecek bazı tüketim ürünlerinde; cep telefonu, küçük elektrikli eşya, okul kırtasiyesi sair hayli ucuz kampanyalar, toplu alımlara dayalı kar üretmekten başka tüketiciyi destekleyicidir. İndirim marketleri; iletişim, mobilya sair bazı üründe kampanyalarla hacimli stokları kısa sürede nakde döndürme imkanı sağlamaktadır. İleride web üstünden artan ticarette indirim marketlerinin ülke çapında yayılı mağaza ve depo-merkezleri muhkem karargahlar haline gelebilecektir. İndirim marketleri görünenin aksine kılcallaşmış ticareti de temin edicidir."
"Türkiye etrafında birçok ülkenin lideri, Türk indirim market zincirlerini ülkelerine davet etmekte"
Raporda "Türkiye etrafında birçok ülkenin lideri, Türk indirim market zincirlerini ülkelerine davet etmekte, çok ciddi sübvansiyon-imkan sunmaktadır. Rusya-Putin ülkesindeki market zincirlerine milyarlarca USD sübvansiyon ödeyerek hem fiyatları düşük hem de arzı kesintisiz kılmasını sağlamıştır. Esasen indirim market düzenine geçmelerini dikte etmiştir" denildi.
"Ortadoğu'da yoz ve kapalı devre işleyişi kıracak olan adil ticareti bilen ve yaşatan Türk indirimli market zincirleridir" denilen raporda, "Şu husus unutulmamalıdır; yakın gelecekte 500 milyonluk Ortadoğu ve etraf coğrafyasında büyük tedarik-dağıtım zincirleri konusu ağır çekişme konusu haline gelecektir. Halen, Ortadoğu ve etrafında yüz milyonlarca genişlikte kitlenin zorunlu tedarikleri az sayıda limandan denetimli çıkışla çalışan, kraliyet network mensupları imtiyazlı şirketçe karşılanmaktadır. Söz konusu yoz ve kapalı devre işleyişi kıracak olan adil ticareti bilen ve yaşatan Türk indirimli market zincirleridir. Başlangıç ve gelişmeleri bir yana ortaklık yapıları açık-şeffaf Türk indirim market zincirleri yüksek getirileriyle sermaye piyasalarında en sevilen şirketlerdendir. Kurulum ve gelişmelerinde yabancı ortaklıktan bazısı kamucu denetimli olması gerekirdi ama şu an fon şeklinde anonim nitelikte ortaklıklar söz konusudur. Kar ve sürekli yatırım işleyişleri düzgündür. Sadece mağaza-yayılma değil depolama-lojistik-ürün işleme ve teknolojide de ciddi yatırımlardadır. İndirim marketlerinin istihdam rakamları ortadadır." ifadeleri kullanıldı.
"İndirim marketleri genelde sebze meyvede zarar etmektedir"
Rapora şöyle devam edildi: "Et ve bakliyatta kamuyla verimli işbirliğine karşın sebze-meyvede indirim marketleriyle Tarım Kredi Kooperatifleri arasında düzgün ve maksada hizmet eden işleyiş tesis edilememiştir. Sebze-meyve satışları indirim market cirolarının yüzde 5 ve daha düşük paydadır. İndirim marketleri genelde sebze meyvede zarar etmektedir. Zarar sınırlayansa pakete konulmuş, firesi düşürülmüş sebze-meyve satışlarıdır. Tanzim satışlardaki mevcut indirimli sebze-meyve satışları, indirim marketlere kaydırılmalıdır. İndirim marketlerinin güçlü depolama yetenek ve yaygın dağıtım kapasiteleri sebze-meyvede ana dağıtıcı mekanizma şeklinde süratle devreye alınmalıdır. Uygun işbirliği ve sübvansiyonlarla mevcut problemler makul çözümlere kolayca kavuşturulabilir. İndirim marketlerinin cirolarına nazaran düşük karlılıkları sistemin ayakta kalması için makul ve işlevsel görülmeli, sebze-meyvede zarar etmeleri beklenmemelidir.
İndirim marketlerinin sözleşmeli çiftçi anlaşmaları üstüne gidilmemeli, desteklenmeli ve yaygınlaştırmalıdır. Bildiğimiz kadarıyla sözleşmeli üretim ilgili bakanlıkça zaten desteklenmekteydi. Milli gelirin yüzde 6’sı tarımda üretilmekte ama nüfusun neredeyse yüzde 20’si tarımdan geçinmektedir. Sübvansiyon dahil kabaca 45-50 milyar USD’yi paylaşan, turistler dahil 120 milyonu besleyen 20 milyon nüfustan söz etmekteyiz. İndirimli marketler organize perakende etkileşimi kamunun yapmakta güçlük çektiği işleri beceriyle üstlenip adilane işleyişte başarıyla yürütebilir."
"Bu model katledilmemeli, herkesçe desteklenmelidir"
İndirimli marketlerin herkesçe desteklenmesinin gerektiği vurgulanan raporda, "İndirim marketleri şehir, ilçe, bölge ayırmaksızın her yerdedir. Her yerden almakta her yere satmaktadırlar. İndirim marketleri eşitlikçi ve dayanışmacı sosyo-ekonomik mekanizmalarımızdandır. Laik-moderni, dindar ve köylüsü, kamu görevlisi turisti, tümü aynı mağazalarda aynı raflardan aynı vakitlerde aynı fiyattan alışveriş etmektedir. Terör örgütü bombaladığında halkın yara sarmasında yardım ettiği ilk yerlerden biri, bu mağazalardır. Karşıladığı ihtiyaç ve ürettiği çözümler farklı olsa da büyük ölçekli AVM modelimiz türlü sıkıntıya yol açmış, malum, ıslaha muhtaçtır. Anadolu’ya yayılma tarzlarıyla indirim marketleriyse yakın coğrafyamızda sadece devletler değil sivil toplumlarca da imrenilen modeldendir. Bu model katledilmemeli, herkesçe desteklenmelidir" denildi.
