Bayburt'taki Mescit Dağları'ndan doğan ve Gürcistan'ın Batum ilinden Karadeniz'e dökülen, Güney Amerika'daki Amazon Nehri'nden sonra ikinci, Türkiye'nin ise en hızlı akan nehri olan Çoruh'un bu özelliği sona erdi. 431 kilometre uzunluğundaki Çoruh nehri üzerine kurulan barajların set oluşturması nedeniyle hızlı akma özelliği kaybederek göle döndü.
Türkiye sınırlarını terk etmeden önceki ortalama debisi saniyede 192 metreküp, yılda ise 6,3 milyar metreküp olan, 431 kilometre uzunluğundaki nehir üzerine kurulan barajların oluşturduğu set nedeniyle Çoruh'un hızlı akma özelliği son buldu.
Çoruh Nehri üzerinde işletmeye alınan 7 barajla birlikte 71 köyün yerleşim yerleri ve tarım arazileri kısmen su altında kaldı. Bir dönem taşkınlarda debisi saniyede 500 metreküpe kadar çıkan nehirdeki akıntının yaydığı sesin yankılandığı Artvin, oluşan göllerle sessizliğe büründü. Nehirdeki akıntının yaydığı sesin yankılandığı Artvin, oluşan göllerle sessizliğe bürünürken, yöre sakinleri ise Çoruh'un eski ihtişamlı akışını özlediklerini söyledi.
Nehir üzerindeki barajlarla birlikte kurulan 2 bin 632 megawatt kapasiteli santrallerle yılda 8 bin 631 gigawatt elektrik üretiliyor. Yöre sakinleri, nehirle ülke ekonomisine katkı sağlanmasından memnun olduklarını; ancak Çoruh'un eski ihtişamlı akışını özlediklerini söyledi.
Deriner Barajı nedeniyle köyleri sular altında kalan Zeytinlik Köyü Muhtarı Mustafa Alpek "Çocukluğumuz Çoruh nehri kıyısında geçti, yüzerdik, balık tutardık. Bazen öğlen girer akşama kadar sudan çıkmazdık. Eskiden boşa akan suydu şimdi ülke ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Kim derdi ki Çoruh nehri böyle göl olacak, önü kapanacak. İnsan oğlu azgın Çoruh nehrini bile dizginledi” diye konuştu.
“Suyun altında bir tarih kaldı”
"Suyun altında bir tarih kaldı" diyen Zeytinlik köyü sakinlerinden Seher Demirel ise “Annem babam buralı bede bu köydenim. Ömrümüz Çoruh nehri kıyısında geçti. O günler özlüyorum, suyun altında tarih kaldı" derken, yöre sakinlerinden Yusuf Demirel ise ”Biz Çoruh nehriyle birlikte büyüdük. 6 yaşında Çoruh nehrinde yüzmeyi öğrendim. Köyün her insanı yüzmeyi bilir. Çoruh’un acı tatlı hatıraları anıları vardır. Birçok yakınlarımızı aldı götürdü ama iyi hatıralar da bıraktı. Zaman zaman köprüleri aldığı, binaları bastığı olmuştur, ama yine de bizim için farklı bir yaşamdı. Çoruh nehri Türkiye’nin en hızlı akan nehriydi. Üzerinde rafting sporu yapılırdı. Eskiden derlerdi Çoruh akar Türkler bakar derdi, ama bu yapılan barajlarla büyür bir enerji kaynağı olduğunu öğrendik. Bu enerjide bugünkü şartlarda Türkiye’nin şu anki ekonomisiyle ihtiyacı olan elektrik enerji üretebiliyorsa buda bizim teselli kaynağımız oluyor” ifadelerini kullandı.
Adem Güngör
