Kocaeli’nin Gölcük ilçesi merkezli 17 Ağustos 1999 tarihinde gerçekleşen ve on binlerce kişinin ölümüne, yaralanmasına neden olan 7.4 şiddetindeki depremin ardından 20 yıl geçti. Türkiye’nin önemli sanayi kuruluşlarına ev sahipliği yapan Kocaeli’de meydana gelen depremle ilgili elde edilen veriler, depremin vahşetini gözler önüne serdi. Gölcük merkezli 15 kilometre derinlikte 7.4 büyüklüğünde gerçekleşen ve insan kaybı açısından 1939 yılında gerçekleşen Erzincan Depremi’nden sonra Türkiye tarihinin 2. En büyük Depremi olan Gölcük Depremi, 17 Ağustos 1999 tarihinde saat 03.02’de meydana geldi. Gece saatlerinde bir anda gerçekleşen deprem, Kocaeli başta olmak üzere İstanbul, Yalova, Sakarya, Bolu, Bursa, Eskişehir, Zonguldak ve Tekirdağ’da on binlerce kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olurken, binlerce ev ve iş yeri yerle bir oldu.
Feci depremde 17 bin 480 hayatını kaybetti
Türkiye Deprem Vakfı’nın Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Kriz Merkezi ve bakanlıklardan aldığı bilgilerle hazırladığı hasar raporu depremin büyüklüğünü gözler önüne serdi. Alınan bilgilere göre, Gölcük Depremi’nden en çok ağır hasar alan il yüzde 48’lik oranla Kocaeli, yüzde 29 ile Sakarya ve yüzde 14’lük oranla Yalova oldu. Raporda verilen bilgilere göre, Büyük Marmara Depremi olarak da bilinen afette, Kocaeli’de 9 bin 477 kişi hayatını kaybederken 19 bin 447 kişi yaralandı, Sakarya’da 3 bin 890 kişi hayatını kaybederken, 7 bin 284 kişi yaralandı. Kocaeli’nin komşu illerinden Yalova’da ise 2 bin 504 kişi hayatını kaybetti, 6 bin 42 kişi yaralandı. Depremden etkilenen bir diğer il olan İstanbul’da ise çevre ilerden yaralı olarak gelip tedavisi sırasında kurtarılamayan 527 kişi başta olmak üzere toplam 981 kişi yaşamanı yitirdi, 7 bin 204 kişi ise yaralandı. Deprem Bolu’da ise 271 kişinin hayatını kaybetmesine ve bin 165 kişinin yaralanmasına neden olurken, Bursa’da da 268 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 375 kişi yaralandı. Eskişehir’de ise çevre illerden yaralı olarak getirilen 53 kişinin de aralarında olduğu 86 kişi ölürken, 35 kişi yaralandı. Deprem Zonguldak’ta 3 kişinin hayatını kaybetmesine ve 26 kişinin yaralanmasına, Tekirdağ’da ise 35 kişinin yaralanmasına neden oldu. Toplamda ise depremde 17 bin 480 kişi hayatını kaybederken, 43 bin 953 kişi yaralandı.
On binlerce ev ve iş yeri yerle bir oldu
Binlerce kişinin göçük altında hayatını kaybettiği Gölcük Depremi’nde yine resmi kaynaklardan alınan bilgilere göre, Kocaeli, İstanbul, Sakarya, Yalova, Bolu, Bursa ve Eskişehir’de toplam 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yeri ağır hasara, 67 bin 242 konut ve 9 bin 927 iş yeri orta hasara, 80 bin 160 konut ve 6 bin 712 iş yeri hafif ölçekte hasara uğradı. Depremde Kocaeli’de 19 bin 315 bin ev ve 3 bin 31 iş yeri ağır hasar, 21 bin 287 ev ve 3 bin 1 iş yeri orta hasar, 22 bin 452 ev ve 3 bin 227 iş yeri hasar göldü. Deprem merkez üssü olan Gölcük ilçesi ise can ve mal kaybının en faza yaşandığı yer oldu. İlçede bulunan konutların yüzde 35.7’si ağır hasar görürken, ilçede hasar gören ev ve iş yeri sayısı toplamda 33 bin 272 oldu. Sanayi kenti Kocaeli’nin komşusu İstanbul’da toplamda 33 bin 272 iş yeri ve ev ağır, orta ve hafif düzeyde zarar gördü. Kocaeli’den sonra en çok yıkımın yaşandığı Sakarya’da ise toplam 49 bin 894 bin ev ve iş yeri farklı ölçeklerde hasar gördü. Kocaeli, İstanbul, Bolu, Sakarya, Bursa, Eskişehir ve Yalova’da farklı ölçeklerde hasar gören ev ve iş yeri sayısı 244 bin 383 oldu. Öte yandan, 2010 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından hazırlanan araştırma komisyonu raporunda hasar gören ev sayısı 285 bin 211, iş yeri sayısı ise 42 bin 902 olarak belirtildi.
Ulaştırmadan üretim sanayisine bölgede milyarlarca TL’lik zarar oluştu
Raporda deprem nedeni ile bölge altyapısında büyük ölçüde ağır hasarın oluştuğu kaydedildi. Deprem nedeni ile ulaşımın sağlandığı demir ve karayollarda hasarlar meydana geldi. Deprem nedeni ile Anadolu ile Avrupa arasında ulaşımın sağlanmasında büyük rol oynayan TEM Otoyolu’nun İzmit Doğu Kavşağı-Akyazı kısmını kapsayan 60 kilometrelik kesiminde derin yarıklar, çatlaklar ve çökmelerin oluştuğu kaydedildi. Bölgede bulunan D-100, D-130 Karayolu başta olmak üzere diğer yolların da hasar gördüğü bildirildi. Deprem nedeni ile İstanbul Haydarpaşa-Sakarya Arifiye arasında bulunan çift hat demiryolunun da büyük hasar gördüğünün kaydedildiği raporda Gebze-Körfez arasındaki 29 kilometrelik çift hattında orta, 61 kilometrelik Körfez-Arifiye hattında ise ağır hasar oluştuğu ifade edildi.
Bin 186 iş yeri 657.9 milyon TL zarar etti
Depremden büyük hasar gören bölgedeki TÜPRAŞ, TÜVAŞAŞ; İGSAŞ, PETKİM, TZDK, SEKA İzmit tesisleri gibi önemli sanayi kuruluşları da oluşan hasar nedeni ile üretime ara verdi. Dönemin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın verdiği bilgilerle raporda yer alan bilgilere göre ise 621 ahır, 39 kümes 2 balık tesisinde oluşan hasarda 327 büyükbaş hayvan, 45 küçük hayvan, 493 bin 170 kümes hayvanı ve 154 bin 500 balığın telef olduğu kaydedildi. Gıda üretim tesislerinde bulunan tonlarca etin ise bozulduğu belirtildi. TUİK tarafından tarafından yapılan istatistik çalışması ile deprem döneminde Bolu, Kocaeli, Sakarya ve Yalova’da imalat sanayisinde faaliyet gösteren özel sektörde 10 ve daha fazla kişinin istihdam edildiği bin 186 iş yeri ile görüşülerek hazırlanan istatistiğe göre, imalat sektöründe 295.9 milyon TL fiziki hasar oluşurken, 355.4 milyon TL üretim kaybı yaşandı.
Murat Kanber
