Kalkınma Odaklı Stratejik Araştırmalar Merkezi (KOSAM), Süper Lig’deki coğrafi temsil dengesizliği, yayın gelirlerinin adaletsiz dağılımı ve yüksek deplasman maliyetlerinin Anadolu kulüpleri üzerinde oluşturduğu yapısal eşitsizlikleri ortaya koyan kapsamlı bir politika raporu yayımladı.
Raporda, İstanbul ve Kocaeli merkezli kulüplerin ligin neredeyse yarısını oluşturduğu, Anadolu kulüplerinin ise hem fiziksel hem finansal olarak dezavantajlı konumda bulunduğu vurgulandı. KOSAM’ın verilerine göre, İstanbul ve Kocaeli illeri Türkiye nüfusunun yalnızca yüzde 20,8’ini oluşturmasına rağmen, 2025-2026 Süper Lig sezonunda 8 takımla temsil ediliyor. Bu, 18 takımlı ligde yüzde 44,4’lük bir yoğunlaşmaya işaret ediyor. Temsil dengesizliğinin, sportif başarıdan çok medya erişimi, sponsorluk ve lojistik avantajlar gibi saha dışı unsurlarla ilgili olduğu belirtildi.
Deplasman maliyetleri 50 milyon TL’yi aşıyor
Anadolu kulüplerinin İstanbul ağırlıklı takımlarla sık sık karşılaşması nedeniyle, sezon boyunca 10 bin kilometreyi aşan yolculuklar yapmak zorunda kaldığı belirtildi. Uçuşların çoğu zaman aktarmalı olması, yalnızca fiziksel yıpranmaya değil, aynı zamanda ciddi bir ekonomik yüke neden oluyor. Bazı kulüplerin sezonluk ulaşım ve konaklama giderlerinin 50 milyon TL’yi bulduğu ifade edildi. Bu durum, özellikle mali kırılganlığı olan kulüpler için rekabet gücünü doğrudan etkileyen bir unsur haline geliyor.
Yayın gelirlerinde konum avantajı belirleyici
Raporda, Süper Lig yayın gelirlerinin sportif başarıya dayalı olarak tasarlandığı, ancak sistemin bazı kulüpler için konumsal avantajlar nedeniyle yapay bir üstünlük sağladığı vurgulandı. İstanbul merkezli bazı kulüplerin, sportif model ve taraftar desteği açısından güçlü olmasalar da, coğrafi konumları nedeniyle sponsorluklara ve futbolcu pazarına daha kolay erişim sağladıkları belirtildi.
KOSAM raporunda, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ve Kulüpler Birliği’ne yönelik 6 maddelik çözüm önerisi yer aldı:
1. Bölgesel Temsil Teşvik Sistemi Kurulmalı
Temsil oranı düşük illerden gelen kulüplere yönelik altyapı, eğitim ve kurumsal gelişim destekleri sağlanmalı.
2. Yayın Gelirlerine Temsil Denge Katsayısı Eklenmeli
Yayın gelirleri dağıtımında şehir temsili, taraftar katkısı ve sürdürülebilirlik kriterleri göz önünde bulundurulmalı.
3. Deplasman Ulaşım Destek Fonu Kurulmalı
Aktarmalı seyahat etmek zorunda kalan kulüpler için özel fon oluşturularak mali yük azaltılmalı.
4. Yerel Destek Temelli Bonus Modeli Uygulanmalı
Kulübün şehir içi desteği ve sosyal aidiyet düzeyi gibi unsurlar bonus sistemine dâhil edilmeli.
5. Medya Yayınlarında Bölgesel Denge Kriteri Getirilmeli
Sadece büyük şehir kulüplerine prime-time verilmemeli, temsil çeşitliliği sağlanmalı.
6. Havayolu ve Konaklama Anlaşmaları Yapılmalı
TFF, havayolu şirketleri ve otellerle iş birliği yaparak kulüplere özel ulaşım ve konaklama paketleri sunmalı.
