TEKNOLOJİ - 09 Ağustos 2023 Çarşamba 15:17

Uzmanı uyardı: “Yurtdışı kaynaklı WhatsApp aramalarına dikkat”

A
A
A
Uzmanı uyardı: “Yurtdışı kaynaklı WhatsApp aramalarına dikkat”

Son dönemlerde özellikle WhatsApp uygulaması üzerinden yurtdışı kaynaklı aramalar ve yasa dışı bahis sitelerinden gelen arama ve mesajlardan bunalan vatandaşlar numaraları engellemekle çözüm arayışına girse de kimileri de dolandırıcıların tuzağına düşmekten kurtulamıyor. Manisalı Bilişim Uzmanı Şener Kul, bu tip durumlarda özellikle operatörlere büyük iş düştüğünü belirterek bu tip gelen arama ve mesajlara asla yanıt verilmemesi gerektiğinin altını çizdi.


Türkiye’de özellikle telefonla aradıkları şahısları savcı, polis asker diyerek dolandıranlardan sonra şimdi de WhatsApp üzerinden yurtdışı kaynaklı arama ve mesajlarla vatandaşları dolandırmaya çalışanların sayısında hızla artış yaşanmaya başlandı. Yasadışı bahis sitelerinden gelen SMS’lerle başı dertte olan vatandaşlar gelen arama ve numaraları engellemekle bitiremediklerini söylerken Manisa’da yaşayan Bilişim Uzmanı Şener Kul önemli açıklamalarda bulundu.


Bu tip aramla ve mesajların önüne geçebilmek için özellikle operatörlerin devreye girmesi gerektiğini kaydeden Bilişim Uzmanı Şener Kul, “SMS’lerle ilgili olarak yurtdışı bahis siteleri genellikle illegal yollarla bu mesajları atıyorlar ve oradan ne kadar kişiyi abone yaparlarsa üye yaparlarsa o kadar yasadışı gelir elde etmek istiyorlar. O yüzden ülkemizde de toplu SMS’ler veya bu anlamda mesajlar ya da WhatsApp mesajları atılabiliyor bahis siteleriyle ilgili. Bununla ilgili alınabilecek önlemlerle ilgili daha standart olarak bilinmeyen numaralardan mesajları kabul etmeme gibi işlemler yapılabilirsiniz ama burada genellikle biraz daha operatörlere iş düşüyor. Operatörlerin bu anlamda yurtdışından gelen numara bloklarını veya mesaj içeriklerini engelliyor olması gerekiyor. Burada kişiler bunu önlemeye çalışsa da yüzde yüz başarılı olamayacaktır ama bunun tek çözümü operatörlerin belli numara bloklarını veya yurtdışı operatörlerini uyararak ya da engelleyerek bunun önüne geçilebilir.” dedi.


“Teknoloji geliştikçe dolandırıcılık yolları da değişiyor”


Son dönemlerde yurtdışı WhatsApp aramaları arttı ve insanlarda tedirginlik oluşturmaya başladı. Bununla ilgili bize de birçok yerden bu tarz aramalar ve mesajlar aldıklarını iletenler oldu. Daha öncesinde bu kişiler teknolojinin farklı alanlarını kullanıyorlardı. Mail atıyorlardı işte bana bir miras kaldı bunu alabilmem için senin hesap numaranı kullanabilir miyim veya bana 100 dolar gönderirsen karşılığında 10 bin dolar gönderirim gibi beyanlarda bulunan mailler geliyordu. Teknoloji geliştikçe ve insanların kullanım alışkanlıkları da değiştikçe bunları farklı platformlara, WhatsApp ve benzeri sohbet programlarına yönlendirdiler. Son dönemlerde yurtdışı aramalarda belirli periyotlarla arama yaparak genelde çağrı oluyor ve çağrılarda genellikle onlar konuşmuyor ve sadece sizin aktif olarak o çağrıya dönüş yaparak bir hareket göstermenizi bekliyorlar. Bu ya mesajdır ya da çağrıyı açmaktır. Akabinde sizi mesajlarla yönlendirmeye çalışıyorlar. Bunlar yurtdışı kaynaklı dolandırıcı şebekesi diyebiliriz. Siz bir balıksınız denizde ve onlar oltayı atıyorlar, olaya takılanlara ucu sınırı yok ne kadar dolandırırlarsa dolandırıyorlar. O yüzden oltaya gelmemek gerekiyor. Bu mesajlarda genellikle size teklifler iletebilirler. Genelde Türkçeleri bozuktur ve translate kullanırlar. Translate kullandıkları için yarım yamalak anlamsız, Türkçede olmayan veya devrik cümleler kullanırlar. Bunlara dikkat edebilirsiniz. Size yapılan teklifleri göz ardı ederek bu numaraları engelleyebilirsiniz. Bunun dışında da WhatsApp’ta gizlilik ayarlarından iki doğrulamalı kodunuzu aktif etmenizi ve gizli numaralardan çağrı ve mesajları almamaya yönelik ayarların yapılması önemli olur.” şeklinde konuştu.


“Yurtdışı aramalar en çok mevzuatı kolay olan ülkelerden”


Yurtdışı kaynaklı yapılan aramaların çocuğunun operatör mevzuatlarının daha kolay olduğu ülkelerden gerçekleştiğini aktaran Kul şunları söyledi: “Daha çok Hindistan, Pakistan, Afrika, Orta Asya gibi operatör hizmetlerinin, prosedürlerinin kolay olduğu ülkelerde bunlar gerçekleştiriliyor. Orada birçok numara var ve her biri ile birçok numara bloğunu ile birçok ülkeyi ve numarayı arayabiliyorlar. O yüzden belli bir ülke diyemeyiz ama Afrika ülkelerinde, Hindistan, Pakistan gibi mevzuatı daha kolay ülkelerde bunu gerçekleştiriyorlar. Burada yine de WhatsApp ya da operatörler aracılığıyla engellemeler yapılabilir bu da ülkelerin çeşitli platformlarla aralarında yaptıkları protokollerle değerlendirilmesi gerekiyor. O yüzden bu tip aramalara dikkat edelim.”

Bunlar Da İlginizi Çekebilir
Bursa Nilüfer’de afet bilinci için güç birliği Nilüfer Belediyesi, sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yaparak afet bilincini artırıyor. Nilüfer Belediyesi Dr. Ceyhun İrgil Sağlık Müzesi, Nilüfer Belediyesi Yüksek Öğrenim Kız Öğrenci Yurdu ve Pancar Deposu’nda düzenlenen eğitimlerde, deprem ve yangın anında yapılması gerekenler uygulamalı olarak anlatıldı. Afetlerde dirençli bir kent oluşturma hedefiyle çalışmalarını sürdüren Nilüfer Belediyesi, personelini ve vatandaşları tehlikelere karşı bilinçlendiriyor. Nilüfer Belediyesi, BAKUT, ANDA ve MAG-AME Arama Kurtarma dernekleriyle iş birliği yaparak kapsamlı bir eğitim programı gerçekleştirdi. İş birliği kapsamında Nilüfer Belediyesi Yüksek Öğrenim Kız Öğrenci Yurdu, Nilüfer Belediyesi Dr. Ceyhun İrgil Sağlık Müzesi ve Pancar Deposu’nda bir dizi etkinlik düzenledi. Eğitimlerde teorik bilgilendirmelerin yanı sıra, tahliye planları gözden geçirildi ve afet anında paniğin önüne geçilmesi için yapılması gerekenler anlatıldı. Eğitimler kapsamında, tatbikatlar da gerçekleştirildi. Senaryo gereğin alarmın çalmasıyla birlikte binaların tahliyesi sağlandı. "Çök-Kapan-Tutun" uygulamasını başarıyla gerçekleştiren personel, güvenli bir şekilde toplanma alanlarına ulaştı. Tatbikatlarda, yangın tüplerinin doğru kullanımı ve başlangıç aşamasındaki yangınlara müdahale teknikleri uygulamalı olarak gösterildi.
İzmir Adet sancılarının çaresi mutfakta Şişkinlik, karın ağrısı, iştah artışı ve benzeri durumlar; adet dönemlerinde çoğu kadın için zorlayıcı ve can sıkıcı olabiliyor. Buna karşı adet sürecinde görülebilen bu etkilerin hafif geçmesinde beslenmenin etkili olabileceğini aktaran Medicana Sağlık Grubu Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. M. Zeynep Kuşku, "Adet döneminde beslenme, hormonel dengesi ve sancılar üzerinde etkili olabilir. Ancak tek başına çözüm olarak düşünülmemelidir. Adet sancısının ana biyolojik sürücüsü çoğu kişide prostaglandin artışıyla oluşan rahim kasılmalarıdır. Beslenme; inflamasyon düzeyi, kan şekeri dalgalanmaları, su ile tuz dengesi ve bazı mikrobesin yeterlilikleri üzerinden şişkinlik, ödem, yorgunluk ve ağrı algısını etkileyebilir. Diyet örüntülerinin dismenore şiddetiyle ilişkili olabildiğini gösteren çalışmalar vardır" dedi. Adet dönemleri çoğu kadın için sıkıntılı geçebiliyor. Özellikle adet sancısı ve şişkinlik durumu çoğu kadının yaşam konforunu bozabilecek noktalarda seyredebiliyor. Bu dönemi konforlu geçirmek adına çeşitli ilaçlar kullanılabiliyor. Ancak adet sürecinde hafiflemenin daha sağlıklı ve dengeli bir yolu olduğuna dikkat çeken Medicana International İzmir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. M. Zeynep Kuşku, beslenmenin hormon dengesi ve sancılar üzerinde etkili olabileceğini dile getirdi. Kuşku, "Adet döneminde beslenmeyi tek başına çözüm gibi düşünmemek gerekir. Adet sancısının ana biyolojik sürücüsü çoğu kişide prostaglandin artışıyla oluşan rahim kasılmalarıdır. Beslenme; inflamasyon düzeyi, kan şekeri dalgalanmaları, su-tuz dengesi ve bazı mikrobesin yeterlilikleri üzerinden şişkinlik, ödem, yorgunluk ve ağrı algısını etkileyebilir. Diyet örüntülerinin (yüksek şeker/atıştırmalık ağırlığı gibi) dismenore şiddetiyle ilişkili olabildiğini gösteren çalışmalar vardır" açıklamalarını yaptı. Adet döneminde özellikle aşırı tuzlu ve işlenmiş gıdaların ödem ve şişkinliği artırabildiğini, bunun yanında; yüksek şeker ve rafine karbonhidratlı gıdaların kan şekeri dalgalanmasına neden olmakla birlikte iştah artışı, yorgunluk ve ağrı gibi sorunlara neden olabildiğini aktaran Kuşku, "Adet döneminde paketli işlenmiş gıdalardan, şeker ve karbonhidrat içeren gıdalar mümkün olduğunca tüketilmemeli. Ayrıca, yağdan çok zengin, ağır kızartmalar: sindirim yükü ve inflamatuar yanıt üzerinden yakınmaları artırabilir; düşük yağlı diyetle ağrıda azalma bildiren çalışmalar vardır. Alkol de PMS yakınmalarını artırabildiği için bu dönemde sınırlanması önerilir. Öte yandan gaz yapan gıdalarda belirlenerek tüketiminde dikkatli olunmalıdır" diye konuştu. Zencefil, bitkisel destekçilerden biri Adet sancılarıyla beslenme arasında bir ilişki olduğunun artık daha net bilindiğini aktaran Kuşku, sözlerini şöyle sürdürdü: "Özellikle bazı besin grupları ağrının şiddetini azaltmada destekleyici olabiliyor. Omega-3’ten zengin besinler, örneğin haftada 2 kez tüketilen yağlı balık, ceviz ya da chia tohumu, vücuttaki iltihap yolaklarını baskılayarak adet ağrısında hafif-orta düzeyde azalma sağlayabiliyor. Etkisi çok keskin değil ama düzenli tüketim genel sağlık açısından da oldukça faydalı. Magnezyum içeren besinler (ıspanak, avokado, kakao gibi) kas gevşetici etkileri sayesinde adet sancılarını hafifletebilir. Bu konuda çalışmalar umut verici olsa da herkese rutin magnezyum takviyesi önermek doğru değil. En güvenli yol, magnezyumu gıdalardan almak ve gerekirse kişiye özel değerlendirme yapmak. Kalsiyum, özellikle PMS belirtilerinde; şişkinlik, hassasiyet ve duygu durum değişikliklerinde fayda sağlayabiliyor. Potasyum ise doğrudan ağrı kesici bir etki göstermese de sıvı dengesini düzenleyerek ödem ve şişkinliği azaltmaya yardımcı olabilir. Özellikle zencefil adet sancısı konusunda en çok çalışılmış bitkisel desteklerden biri. Zencefilin klinik çalışmalarda ağrıyı azaltabildiği gösterilmiş durumda. Rezene ve papatya çayı da bazı kadınlarda rahatlama sağlayabiliyor. Ancak bitkisel ürünlerin de bilinçsiz ve sürekli kullanımının riskleri olabileceğini unutmamak gerekir. D vitamini eksikliği olan kadınlarda, bu eksikliğin giderilmesiyle adet ağrılarında azalma görülebiliyor. B6 vitamini daha çok PMS semptomları üzerinde etkili; B12’nin ise doğrudan ağrı azaltıcı güçlü bir kanıtı yok, ama eksiklik varsa mutlaka yerine konmalı. Yeterli su tüketimi de önemli. Hidrasyon, hem ağrı şiddetini hem de şişkinliği azaltmada destekleyici olabilir." Vücudunuz uyarı veriyor olabilir Adet sürecinde beslenmeye dikkat edildiği halde şiddetli sancı durumunun geçmemesi durumunda mutlaka altta yatan bir neden olup olmadığına bakılması gerektiğini vurgulayan Kuşku, "Özellikle ağrının ilk kez çok şiddetli başlaması ya da yıllar içinde giderek artması, ağrı kesicilere rağmen belirgin rahatlama olmaması önemli bir uyarı işaretidir. Bunun yanında aşırı veya pıhtılı kanama, ara kanama, ateş, kötü kokulu akıntı, cinsel ilişkide ağrı, idrar yaparken ya da dışkılama sırasında ağrı, bayılma hissi ya da günlük yaşamı ciddi şekilde aksatan sancılar mutlaka değerlendirilmelidir. Bu yaklaşım, uluslararası kılavuzlarda da açıkça vurgulanmaktadır. Adet ağrısı yalnızca adet günleriyle sınırlı değilse, adet dışı pelvik ağrı da eşlik ediyorsa; cinsel ilişkide derin ağrı, çocuk sahibi olamama öyküsü varsa veya kanamalar belirgin şekilde artmışsa endometriozis, miyom ya da adenomyozis gibi altta yatan hastalıklardan şüphelenmek gerekir. Muayene ve ultrason temel değerlendirme yöntemleridir; gerekirse ileri tetkikler planlanır" ifadelerini kullandı. Toplumda adet süreciyle ilgili bazı yanlış inanışlar olduğunu da belirten Kuşku, şöyle konuştu: "Soğuk içeceklerin herkeste mutlaka sancıyı artırdığı ya da şeker tüketilmezse ağrının dayanılmaz olacağı düşüncesi bilimsel bir genelleme değildir. Bitki çaylarının tamamen zararsız olduğu ve sınırsız içilebileceği algısı da doğru değildir. ‘Adet sancısı normaldir, katlanmak gerekir’ düşüncesi de yanlıştır. Şiddetli ve yaşam kalitesini bozan ağrı mutlaka ciddiye alınmalıdır."