Mersin’in Gülnar ilçesinde yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Türk tedarikçilerin de hedef büyütmesinin önünü açtı. Yerli firmalar projenin farklı alanlarında edindikleri tecrübe ile yurt dışında büyük ölçekli nükleer santral projelerde yer almak için yeni yatırımlarla nükleer yetkinliklerini artırıyorlar.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nde (NGS) çalışmalar hızla devam ediyor. Son olarak ikinci ünitesinin iç koruma kabuğunun 3. katmanı kurulan ve üçüncü ünitesinde kor tutucu yerleştirilen Akkuyu NGS’de, 400’ten fazla tedarikçiyle çalışılıyor. Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un yapımını üstlendiği projede tüm işlerin yaklaşık yüzde 40’ını oluşturacak, 6,5 milyar dolar değerindeki yerelleştirme imkanı sağlanıyor. Sadece yerelleştirme ile Türkiye ekonomisine yaklaşık 25 milyar dolar katkı sağlanması hedefleniyor.
İş dünyasına farklı bir soluk kazandıran Akkuyu, Türk tedarikçilerin hedef büyütmesine neden oldu. Yerli firmalar projenin farklı alanlarında edindikleri tecrübe ile yurt dışında büyük ölçekli nükleer santral projelerde yer almak için yeni yatırımlarla nükleer yetkinliklerini artırıyorlar. Bunlardan bazıları Rosatom’un onaylı tedarikçisi olmayı ve yurt dışındaki bazı projelerine ürün vermeyi de başardı.
Akkuyu’dan Bangladeş’e uzandı
Türkiye’nin en büyük endüstriyel kompresör üreticisi ve ihracatçısı olan Dalgakıran Kompresör, nükleer santrallerde çözüm üreten şirketlerden biri. Rosatom’un onaylı tedarikçilerinden biri olmayı başaran firmanın teknik uzmanlarından Barış Türkkan, “Biz Akkuyu’ya ve Rosatom tarafından yapılan diğer nükleer santrallere ürün tedariki sağlıyoruz. Örneğin Bangladeş Rooppur Projesi’nde hem turbo hem vidalı kompresörler Dalgakıran Kompresörden tedarik edildi. Ayrıca St. Petersburg’daki Rusya’nın en büyük nükleer santrallerinden biri olan Leningrad NGSiçin de turbo ve vidalı kompresörlerde aday tedarikçiyiz” dedi. Toplam 800 kişiye istihdam sağlayan firmanın Rusya ofisinde 100 kişinin çalıştığını belirten Türkkan, ürün gamlarının da oldukça geniş olduğunu söyledi.
Firmanın Vidalı Kompresör Grup Yöneticisi Onur Bizimtuna da şunları söyledi: “Kompresör sözleşmelerimiz var. Teslimlerimiz başlayacak yakında. Onaylı tedarikçi listesinde olduğumuz için Akkuyu özelinde başka iş alanlarında da tedarikçi olmaya çalışıyoruz. Jeneratör veya havalandırma sistemleri gibi. Şu an mevcut sözleşmemiz basınçlı hava tarafında. Diğer taraflarda ise ihale takibindeyiz.”
Nükleerde başarılı iş diğerlerini getiriyor
Akkuyu NGS tedarikçilerinden Aqua Shine Su ve Atık Su Arıtma Sistemleri de Akkuyu NGS’ye iş yapmaya başladıktan sonra işlerini ve hedeflerini büyüten firmalardan biri. Temiz su, atık su arıtma ve proses suları ile alakalı imalat ve tuzlu su arıtma, proses suyu arıtmada uzman bir firma olduklarını belirten Genel Müdür Fikret Özgümüş, su arıtma alanında nükleerin gerektiği yeterliliklere sahip olmak için yeni yatırımlar yaptıklarını kaydetti. Özgümüş, hedeflerinin dünyadaki farklı nükleer projelerde iş almak olduğunu ifade ederek, şöyle konuştu: “Türkiye ve dünyada yer aldığı projelerde ve özellikle termik, doğalgaz, biyogaz, rüzgar, hidroelektrik santrallerindeki deneyimimiz ile Türkiye’ nin ilk nükleer santralinde hizmet vermeyi hedef koymuştuk. Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin yapımı için düzenlenen arıtma sistemleri ve diğer ünitelerin kimyasal depolamaları için kullanılacak tank imalat ve temin ihalesini 2020 yılında kazanarak hedefimize ulaştık. Ürünlerimizin tedariki için yapım ve imalat dokümantasyonu işini de tamamen kendimiz üstleniyoruz. Bu aşamada belgelerin onaylama süreci devam ediyor, sonrasında da üretime başlayacağız. Bu işe yönelik makineleşme yatırımları yaptık. Nükleer, küresel ölçekli bir iş. Nükleer enerji sektöründe bir işi yapıp başarıyla bitirmiş olmak bizi küresel anlamda başka bir ufka taşıyacak. Akkuyu, Mısır veya Bangladeş’teki bir nükleer santral projesinde yani nükleer sektördeki bir projede bir iş başardığınızda bu sizi küresel anlamda nükleer enerji sektöründe sizi bilinir hale getiriyor. Size bir talep oluşmasının önünü açıyor. Bunun hem firmamız hem ülkemiz için faydalı olduğu kanaatindeyiz.”
“Akkuyu NGS ileri teknoloji ile inşa ediliyor”
Yüzde yüz yerli sermayeli bir firma olduklarını belirten Genel Müdür Fikret Özgümüş, yaptıkları işin önemini şöyle anlattı: “Bir enerji santralinde suyun şartlandırılması en önemli konulardan biri. Proseste kullanılacak suyun sıcaklık değişimlerinde yapısındaki safsızlıkların sisteme zarar vermesini engellemek için suyu şartlandırarak ultra saf su denilen bir aşamaya ulaşıyoruz. Bu sudan buhar elde ediliyor ve yüksek basınç ile türbin kanatlarını döndürerek enerji elde ediliyor. Bunlar su arıtma teknolojisinde gelinen son noktayı temsil ediyor.”
Aqua Shine Su ve Atık Su Arıtma Sistemleri Projeler Direktörü Çevre Mühendisi Gökşen Özgümüş ise “Nükleer enerji alanında hem müteahhitlik hem de imalat yapıyoruz. Akkuyu NGS’de müteahhitliğini ve imalatını yüklendiğimiz ihale kapsamında arıtma ünitelerinde yer alan ve arıtma üniteleri dışında yağ depolama ve özel kimyasalların depolanması için kullanılan kimyasal tanklarının imalatını yapacağız. Akkuyu NGS projesi geliştikçe biz de gelişiyoruz. Arıtma alanında nükleerin gerektiği yeterliliklere sahip olmayı hedefliyoruz. Bu konuda dört güvenlik sınıfı var. Biz şu an dördüncü sınıf ekipmanların tedarikini temin edebiliyoruz. Hedefimiz ikinci sınıf güvenlik ekipmanlarını da temin edebilmek. Akkuyu projesini tamamladıktan sonra firmamız santrallerde bu işleri de yapabilir yeterliliğe ulaşacaktır” şeklinde konuştu.
4. sınıf ekipmanlar aydınlatıcılar, yardımcı elektrik montaj malzemeleri, basınç ve ısı ölçerler ile tesisat bağlantı parçaları gibi ekipmanları içeriyor. Daha yüksek sınıf ekipman türleri arasında ise ana soğutucu boru hattı, elektrik üretim jeneratörleri, reaktör kabının dikey ve yatay destekleyici halkaları gibi daha karmaşık ekipmanlar bulunuyor. Akkuyu NGS inşasında yer alarak nükleer santrallerle ilgili deneyim kazanan Türk firmaları gelecekte daha yüksek güvenlik sınıflarına ait ekipmanlar üretebilmek için var gücüyle çalışıyor.
