Coğrafi işaret başvurusu Ergene Kaymakamlığı ve Ergene Belediyesi tarafından yapılan, tüm süreçleri Trakya Kalkınma Ajansı tarafından yürütülen Velimeşe Bozası, “mahreç işareti” ile tescil almaya hak kazandı.
18 Haziran 2020’de coğrafi işaret başvurusu yapılan Velimeşe Bozası’nın onay süreci 10 aydan daha kısa sürede tamamlandı. Tekirdağ’da daha önceki tarihlerde farklı kurumların çalışmaları ve Trakya Kalkınma Ajansı koordinasyonuyla Tekirdağ Köftesi, Karacakılavuz Dimi Dokuması, Malkara Eski Kaşar Peyniri, Tekirdağ Peynir Helvası ve Tekirdağ Yapıncak Salamura Asma Yaprağı ürünleri coğrafi işaret almıştı. Son olarak Hayrabolu Tatlısı ve Tekirdağ Soğanı için de gerekli başvurular yapıldı.
Sürecin son derece hızlı ve olumlu sonuçlanmasından mutlu olduğunu belirten Trakya Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Mahmut Şahin, Trakya’nın değerlerine değer katmaya devam ettiklerini belirtti. Şahin şunları söyledi:
“Bu konu ilk gündeme geldiğinde o dönemin Ergene Kaymakamı Fatih Kızıltoprak konuyu sahiplendi. Kendisine Ergene Belediyesi de destek verdi ve başvuruyu koordinatör kurum olarak bu iki kurum adına yaptık. Başvurudan sonra başlayan onay sürecinde laboratuvar analizleri, danışman desteği kurumumuz tarafından karşılandı. Sahada Kaymakamlık adına süreci takip eden Velimeşe Muhtarı Mehmet Erkul’un çabalarını da anmadan geçemeyeceğim. Boza üreticilerinin bir araya getirilmesinde önemli destekleri oldu. Ayrıca denetim ekibinde yer alan Ergene İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Çorlu Ticaret ve Sanayi Odası, Ergene Belediyesi ve Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’ne de teşekkür ederim. Velimeşe Bozası Tekirdağ’ın coğrafi işaret alan 6. Ürünü oldu. Emeği geçen ve Trakya’nın değerlerine değer katan tüm kurum ve kuruluşlarımızı tebrik ederim”.
Velimeşe Bozası bazı probiyotik özellikleri ile öne çıkıyor
Velimeşe, sakinlerinin önemli bir bölümü “93 Harbi” olarak bilinen Osmanlı-Rus Harbi sonrası Bulgaristan’dan göçenlerce yurt edinildi. Velimeşe’de bozacılığın yeşermesinin simge ismi Topal Hafız lakaplı Adem usta ve oğludur. Velimeşe’de filizlendirdiği boza kültürünü yetiştirdiği çıraklar eliyle sonraki kuşaklara aktardı. Bu çıraklar kendi bozahanelerini kurarak işi yaygınlaştırdı, kendilerinden sonraki kuşaklara aktardı.
Velimeşe Bozası, yabancı maddelerden temizlenmiş darı, mısır ve buğday tahıllarının kırması veya unlarından biri veya birkaçına içme suyu katılarak pişirilmesi ve beyaz şeker ilave edilerek tekniğine uygun olarak fermantasyona tabi tutulması ile hazırlanan tahıl bazlı fermente bir üründür. Velimeşe Bozası üretiminde ana bileşen olarak kullanılan kara darı ve mısır için genellikle Edirne ilinin Uzunköprü ve Keşan ilçelerinde yetiştirilen kara darı ve mısır tercih edilir. Ürün koyu kıvamlı, açık sarı renkli, tatlı-ekşimsi tada ve asidik kokuya sahiptir. Fermente bir ürün olmasından dolayı ürünün mikroflorasını daha çok laktik asit bakterileri ve mayalar oluşturur.
Velimeşe bozasında kullanılan ana bileşenler darı ve mısırdır. Velimeşe Bozasında bu iki ürün haricinde gerektiğinde ortalama yüzde 5 oranında buğday unu kullanılır. Velimeşe Bozası, ana bileşenleri öğütüldükten sonra belirli oranda karıştırılarak ısıl işleme tabi tutulur. Soğutulup süzülür ve daha sonra belirli oranda şeker ilavesiyle fermantasyona tabi tutularak ürün içerisinde kalan ısıl işleme dayanıklı laktik asit bakterileri ve mayalar tarafından fermente edilerek bölgesine özgü bir ürüne dönüştürülür.
Velimeşe Bozası üretiminde gıda katkı maddeleri ve/veya aroma verici ve/veya renklendirici kullanılmaz. Bunun nedeni doğal olarak fermantasyonla birlikte içerisinde çeşitli laktik asit bakterileri ve mayalar bulunur. Velimeşe Bozasından izole edilen bazı bakteriler probiyotik özellik gösterir. Bu bakterilere örnek olarak Lactococcus lactis, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus paracasei, Leuconostoc citreum, Lactobacillus brevis verilebilir. Bu bakteriler ürettikleri çeşitli antimikrobiyal bileşikler (bakteriyosinler) ile florada istenmeyen bakterilerin gelişimini sınırlandırır.
Velimeşe Bozası’nın coğrafi sınırı Tekirdağ ili sınırları içinde yer alan Ergene ve Çorlu ilçeleri olarak belirlendi.
