Tokat’ta 1908 yılında yaşanan sel felaketinin yıkıcı izleri Behzat Camii’nin duvarında asılı olan Osmanlıca kitabede yaşatılıyor.
Tokat’ta 25 Haziran 1908 tarihinde meydana gelen sel felaketi, kente tarihindeki en yıkıcı doğal afetlerden biri olarak kayıtlara geçti. Behzat Deresi’nin taşması sonucu yaşanan felakette resmi rakamlara göre 17’si asker olmak üzere 225 kişi hayatını kaybetti. Yerel tarihçi Halis Cinlioğlu’na göre bu sayı 500’e kadar çıkarken, Temmuz 1908’de New York Times gazetesinde yayımlanan bir haberde ölü sayısı 2 bin olarak verildi.
Selde 9 mahalle etkilendi
Sel felaketinde Behzat Camisi’nin bulunduğu Behzat bölgesi başta olmak üzere Soğukpınar, Devegörmez, Çay Mahallesi gibi 9 mahalle büyük hasar gördü. 649 binadan bazıları tamamen yıkılırken, bazıları kısmi zarar gördü. Sel sularının 3,5 metreye kadar yükseldiği afette 6 cami, 6 han ve otel, 4 mektep, 2 hamam ile birçok devlet dairesi tahrip oldu.
17 asker sulara kapılarak hayatını kaybetti
Behzat Camisi’nin kuzeyinde yer alan Telgrafhane tamamen yok oldu. Tokat Başmutasarrıfı Celal Bey, dönemin Sivas Valiliği’ne gönderdiği telgrafta, "Bugüne kadar burada değil, hiçbir yerde böyle bir felaket görülmedi," ifadelerine yer verdi. Telgraf memuru Ahmet Şevki Bey ise telgrafı çektikten sonra canını zor kurtararak kıyıya sığındı.
Sel sırasında 17 asker sulara kapılarak hayatını kaybederken, bazıları halk tarafından kurtarıldı. Cesetlerin Behzat Camisi çevresinde toplanarak cenaze işlemlerinin yapıldığı aktarılıyor. Behzat Camisi’nin restorasyonunu Tokatlı hayırsever Tokadi Ahmet Lütfi Paşa üstlenmiş, caminin batı duvarına Osmanlı yazı sanatıyla hazırlanmış bir kitabe yerleştirilmiştir.
Selde 649 bine zarar gördü
Tokat Belediyesi Şehir Müzesi Sanat Tarihçisi Mesut Güneş, Tokat’ta 1862 yılında bir sel felaketi yaşandığını, bu olayda bir kişinin hayatını kaybettiğini ve birçok hayvanın telef olduğunu belirtti. 46 yıl sonra, 25 Haziran 1908’de aynı bölgede çok daha yıkıcı bir sel felaketi meydana geldiğini vurgulayan Güneş, resmi kayıtlara göre 225 kişinin (17’si asker) yaşamını yitirdiğini, bazı kaynakların ise ölü sayısını 500 ya da daha fazla gösterdiğini söyledi. Sel 9 mahalleyi etkilerken 6 cami, 6 han/otel, 4 mektep ve 2 hamam olmak üzere 649 bina zarar gördü. Behzat Camisi’nin kuzeyindeki telgrafhane tamamen yıkıldı. 1902 tarihli saat kulesinin de selden etkilendiğini ve suyun 3,5 metreye ulaştığını ifade eden Güneş, kulenin bu nedenle sonradan bir kat daha yükseltildiğini söyledi.
