Uşak’ta, immün yetmezliği nedeniyle ilik nakli olması gereken 9 aylık Alpaslan Cidan için büyük çabalar sonrası bulunan donörün son anda bağış yapmaktan vazgeçmesi üzerine vatandaşlar Kızılay Kan Merkezlerine akın etti. Uzmanlar da ilik nakli sürecini anlatırken, 10 dakika zaman ayırarak bir kişinin hayatını kurtarabileceklerini söyledi.
Uşak’ta yaşayan Rukiye (40) ve Yemliha Cidan (47) çiftinin 4’üncü çocuğu olan Alpaslan’a, anne karnındayken immün (bağışıklık sistemi) yetmezliği teşhisi konularak ailesine tek yaşama şansının ilik nakli olduğu söylendi. Düşük olasılıklar arasında bulunan donörün bağış yapmaktan vazgeçmesi ile geçtiğimiz hafta ülke genelinde hatta yurt dışında bile Alpaslan bebek ve onun durumunda binlerce hasta için kan bağışları yapılarak seferberlik sayılabilecek kampanyalar düzenlendi.
Yapılan haber ve çağrılara rağmen uygun olan donörden halen geri dönüş olmazken, Uşak Kızılay Kan Bağış Merkezi Müdürü Dr. Umut Bilgin Koçak, geçen haftadan bugüne anlamlı sayıda kişilerin kan bağış merkezlerine müracaat ettiğini söyledi. Dr. Umut Bilgin Koçak, İHA muhabirine yaptığı açıklamada kök hücre nakli için nasıl bağışta bulunması gerektiğini ve uygun olan donörlerden nasıl ilik nakli yapılacağı konusunda bilgi verdi. Koçak; "Kısa adı TÜRKÖK olan (Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi) Sağlık Bakanlığının yürüttüğü, kan toplama işleminin Kızılay’a verildiği ülkemizin önemli projelerinden birisidir. Geçen hafta haberlerden Uşaklı yavrumuz Alpaslan bebek için uyuşma olmasına rağmen bağışçının safinazar ettiği öğrendim. Üzülmekle birlikte sebebini bilemiyorum. Hasta ve bağışçının arasındaki iletişim Sağlık Bakanlığı izninde ve kontrolündedir. En az iki sene görüştürülemezler ve böyle bir bilgi akışı yoktur. Vazgeçme sebebini net olarak bilme şansımız söz konusu değildir. Ancak gönül isterdi ki böyle bir uyuşma neticesinde kendisine uzatılan yardım eli geri çevrilmesin. Bununla birlikte ilimizde Alpaslan bebek için kök hücre bağışında bulunmak isteyen yoğun bir kitle var. Gelen bağışçılarımıza şunu söylüyoruz; tabi ki Alpaslan bebek gibi binlerce bağış bekleyen insanlarımız var. Hepsinin elinden tutmak lazım, hepsine faydalı olmak lazım" dedi.
Kök hücre için nasıl bağış yapılıyor?
Dr. Umut Bilgin Koçak, bağışın çok basit ve kolay bir yöntem olduğunu belirterek "3 tüp kan alıyoruz. 1 tanesinde grup kan değerlerine bakılıyor. 2’ncisinde serolojik testler yapıyoruz. 3’üncü tüpü de Sağlık Bakanlığına doku tiplemesi laboratuvarına gönderiyoruz. Yüksek teknoloji ile çalışılan bu doku tiplemesi laboratuvarından çıkan sonuçlar TÜRKÖK veri bankası bilgisine giriliyor. Mevcut kök hücre nakli bekleyen hastaların bilgileri ile karşılaştırılıyor. Burada uyuşma söz konusu ise diğer aşamaya geçiliyor. Bu arada bize bağışta bulunmaya bazı vatandaşlar ‘ben sadece Alpaslan bebek için bağışta bulunmak istiyorum.’ diyor. Böyle bir uygulama maalesef yok. Alpaslan bebek için gelen bir bağışçı belki de bu yavrumuz gibi kök hücre nakli bekleyen başka birine şifa olabilir. Aynı şekilde başka bir bağışçı Alpaslan bebeğin durumu bilmeden ona uygun donör olabilir" ifadelerini kaydetti.
Kök hücre nakli süreci
Dr. Umut Bilgin Koçak uygun donörün çıkması halinde izlenen yolu da şu sözlerle anlattı:
"Diyelim ki eşleşme oldu. Sağlık Bakanlığı ilgili Kızılay Kan Bağış Müdürlüğüne ulaşarak bilgileri bizde gizli olarak tutulan bağışçı ile görüşmemizi ister. Bağışçıdan 2 tüp daha kan örneği alıyoruz aradan geçen zamanda bağışçıda bir sağlık sorunu gelişmediğinden emin olmak için. Şartlar uygunsa artık her şey tamam siz kök hücrenizi verebilirsiniz diyoruz. Bağışçıya Türkiye’nin önemli merkezlerinde alternatifler birlikte tüm masrafları karşılanmak üzere seçenekler sunuyoruz. Burada bağışçının ve bir yakınının ulaşımı uçak, taksi her neyse, konaklaması beş yıldızlı otellerde olmak şartıyla imkanları devlet tarafından sağlanıyor. Hastamız ve donörümüz bir araya getirilince nakil işlemi başlatılıyor. Nakil olayı öylesine basit bir işlem ki 2 yöntemle uygulanabiliyor. Birinci yöntem bağışçı genel anestezi ile uyutulur kapalı yöntemle çok kısa sürede kemikten ilik alınır ve hastamıza nakil edilir. 2’nci yöntem ise ve en çok tercih edilen yöntemdir. Bağışçımız nakil merkezindeki ilde 3 gün misafir edilir. Sabah akşam can yakmayan şekilde aşıları yapılır. Yapılan bu aşı neticesinde kemik iliğindeki kök hücre damarlara taşınır. 3’üncü gün sonunda aynı kan verir gibi bağışçının damarından gerekli miktarda kan alınırken kök hücreler bir tüp olacak şekilde ayrıştırılır ve kan aynı yöntemle diğer damardan geri verilir. Alınan kök hücre nakil bekleyen hastanın iliğine verilir. Yüksek oranda da iyileşme sağlanır. Kuvvetle muhtemel hasta tam sağlığına kavuşur."
"Birden fazla kök hücre bağışında bulunabilirler"
Uşak Kızılay Kan Bağış Merkezi Müdürü Dr. Umut Bilgin Koçak, kök hücre için bir insanın ömrü boyunca bir defa numune vermesinin yeterli olacağını dile getirirken, 18 ile 50 yaş arasındaki kişilerin kök hücre bağışında bulunabileceğini söyledi. Koçak, "Bağışçılar yaşadıkları sürede uyuşma sağlanan her vaka için birden fazla kök hücre bağışında bulunabilirler. Çünkü kök hücre kendi kendine çoğalabilir. Benim kök hücrem biter mi gibi bir durum asla söz konusu değildir. Yaşam boyu milyonlarca kök hücremiz oluşmakta. Yapacağımız sadece 10 dakikamızı ayırmak. Çok basit yöntemlerle Alpaslan bebek gibi binlerce kök hücre nakli bekleyen hastaya umut olabilirsiniz. Ülkemizde bu durum her geçen sevindirici boyutta ilerlemekte" dedi.
