Yapı Denetim Kuruluşları Birliği (YDKB) Genel Başkanı Ramazan Fırat Toraman 12 Haziran tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile birlikte yapı denetim sektöründe hayata geçen çok sayıda yeni uygulamayı değerlendirdi. Toraman, "Yapı denetim sektörü, deprem başta olmak üzere birçok afete karşı halkın güvenliğini sağlayan birinci savunma hattıdır. Bu sistemin işleyişi, hem teknik hem hukuki hem de mali yönden adaletli olmak zorundadır. 12 Haziran’da yapılan değişiklikler, bazı alanlarda olumlu adımlar içerse de uygulamada aksaklıklar doğurmaya açıktır" dedi.
YDKB Genel Merkezi gelişmeleri masaya yatırdı
12 Haziran 2025 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan, "Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile birlikte yapı denetim sektöründe çok sayıda yeni uygulama hayata geçti. Denetim yetki kurallarından ücret tarifesine, cezai müeyyidelerden il dışı görevlendirme şartlarına kadar pek çok başlıkta köklü değişiklik yapıldı. Yapı Denetim Kuruluşları Birliği (YDKB) Genel Merkezi ise bu kritik değişiklikleri 13 Haziran’da Şanlıurfa Ticaret Ve Sanayi Odasında yaptığı olağanüstü toplantı ile yönetmeliği madde madde sıralayıp değerlendirdi.
Nedir, ne değişti, yeni dönemde neler var
Yönetmelikle iş fesih süresi 6 aydan 3 aya indirildi. Daha önce 6 ay içinde inşaata başlanmayan veya devam etmeyen işler için sözleşme feshi gündeme gelirken, yeni yönetmelikle bu süre 3 aya düşürüldü. Böylece denetim firmalarının uzun süre askıda kalan projelerle bağının kopartılmasının kolaylaşacağı kaydedildi.
Hizmet bedelleri artık TÜFE + Yİ-ÜFE ortalamasıyla güncellenecek
Önceden belirsiz biçimde güncellenen hizmet bedelleri artık her yıl TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalamasına göre otomatik olarak artırılacak. Güncellemeler 1 Ocak itibarıyla geçerli olacak, Resmî Gazete ve Bakanlık portallarında yayımlanacak.
Birim fiyatlar ve katsayılar güncellendi
Yönetmeliğin 26. maddesiyle birlikte hem birim fiyatlar hem de katsayı oranları güncellendi. Mevcut işler için sadece güncel birim fiyatlar uygulanacak. Yeni başlayacak işler için ise hem yeni birim fiyatlar hem de yeni katsayılar geçerli olacak. Bu değişiklik ile denetim firmalarının gelir yapısı ekonomik gerçekliğe daha uygun hale getirildiği bildirildi.
500 metrekareye kadar yapılarda firma seçim serbestisi tanındı
Küçük çaplı yapılar için yapı sahiplerine denetim firmasını seçme hakkı verildi. Yapı kullanım izin belgesi almayan fesihli işler de de yapı kalan inşaat alanı 500 metrekareden küçük olan inşaatlar da istediği denetim firmasıyla anlaşabilecek. Bu düzenlemenin elektronik görevlendirme dışında işlem yapılmasını mümkün kılarken, kontrolsüzlük riski taşıdığı yönünde sektörde tartışmaya sebep olduğu kaydedildi.
Yeni model "Onaylı sıra sistemi" 500 metrekare üstü yapılar için 2’li alternatif
Yeni yayımlanan tebliğe göre, yapı inşaat alanı 500 metrekarenin üzerinde olan yapılar için, yapı sahibi ile yapı denetim firması arasındaki ilişki yeni bir düzene kavuştu. Özellikle 45 ve üzeri aktif yapı denetim kuruluşu bulunan 16 il için bu sistem geçerlidir.
YDKB toplantısında sistemin işleyişi şu şekilde açıklandı: "Yapı sahibi yapı ruhsatı başvurusunda bulunurken sistemi kullanarak havuza giriş yapar. Sistem, sıradaki yapı denetim kuruluşuna otomatik olarak ön teklif gönderir. Bu aşamada yapı denetim kuruluşu hiçbir işlem yapmaz, sadece sistemde ’beklemede’ kalır. Yapı sahibi veya proje müellifi, kendisine yönlendirilen yapı denetim kuruluşunu 3 iş günü içinde onaylarsa, otomatik olarak sözleşme süreci başlatılır. Onay verilmemesi halinde sistem, sıradaki yapı denetim kuruluşuna geçer. Bu durumda, yapı sahibi ile sıradaki yapı denetim kuruluşu arasında sözleşme imzalanması zorunlu hale gelir; yapı sahibine yeni bir tercih hakkı tanınmaz. Taraflar birbirini sistemden göremez. Bu da dış etkenlerden bağımsız, objektif bir sistem oluşturmayı hedefler."
Bu modelle amacın tarafların iradesini koruyarak yapı sahibine belli bir seçim hakkı tanıdığı, aynı zamanda yapı denetim firmalarının birbirini görmeden adil ve sıraya dayalı bir süreçle iş almasını sağlaması olduğu ifade edilirken her ne kadar bağımsızlık ve denge gözetilmiş gibi görünse de, yapı sahibi lehine geniş bir manevra alanı tanındığı için sistemin bağımsız denetimini zayıflatabileceğine dikkati çekildi.
YDKB Genel Başkanı Toraman her ne kadar bağımsızlık ve denge gözetilmiş gibi görünse de, yapı sahibi lehine geniş bir manevra alanı tanındığı için sistem bağımsız denetimi zayıflatabileceğini belirterek "Ayrıca, denetim firmalarının pasif rolü, piyasada eşit olmayan rekabet şartlarına yol açabilir" dedi.
İller arası faaliyet şartlarının belirlenmesi
Yapı denetim kuruluşlarının faaliyet alanlarını sadece merkez il ile sınırlandıran eski yaklaşım esnetildi. Artık belirli kriterleri sağlayan yapı denetim firmaları, elektronik görevlendirilebilecek başka illerde de faaliyet gösterebilecek.
Kefalet Sigortası kabul edildi
Artık sadece banka teminat mektubu değil; sigorta şirketlerinden alınan kefalet senetleri de teminat olarak kullanılabilecek. YDKB yönetimi bu durumun finansal erişimi kolaylaştırabilireceğini ancak zor ve riskli olabileceğine dikkat çekti.
Yeni ceza başlıkları eklendi
Denetçi firmanın beton dökümüne gitmezse, kalıp teslimini geciktirirse veya denetim görevini keyfi şekilde yapmazsa artık doğrudan fesih sebebi oluşabileceği maddesinin
sektörde disiplin sağlayabileceği ancak kötüye kullanıma açık, yorum farklılıklarına neden olabileceği kaydedildi.
Güçlendirme işlerinde oranlar netleşti
Güçlendirme projelerinde yapı denetim hizmet bedeli, normal işin en az yüzde 25’i kadar olmak zorunda maddesinin "kapsamlı ama düşük ücretli" güçlendirme işlerini daha hakkaniyetli şekilde fiyatlandırılmış olacağının altı çizildi.
Tadilat ve alan değişiminde kısmi bedel hesabı geldi
Yapı ruhsatı alındıktan sonra değişiklik yapılırsa, yapı denetim firması artık yalnızca kalan alan üzerinden hizmet bedeli talep edecek. Bu sistem de seviye tespit tutanağı ile belgelenmek zorunda.
YDKB Genel Merkezi: "Bu değişikliklerin sahada uygulanmasını adım adım takip edeceğiz"
Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Genel Başkanı Ramazan Fırat Toraman yönetiminde toplanan Genel Merkez, bu değişikliklerin sahada oluşturacağı etkileri analiz etti.
Başkan Toraman yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
"Yapı denetim sektörü, deprem başta olmak üzere birçok afete karşı halkın güvenliğini sağlayan birinci savunma hattıdır. Bu sistemin işleyişi, hem teknik hem hukuki hem de mali yönden adaletli olmak zorundadır. 12 Haziran’da yapılan değişiklikler, bazı alanlarda olumlu adımlar içerse de uygulamada aksaklıklar doğurmaya açık. YDKB olarak bu süreci yakından takip edecek, Bakanlık ile eşgüdüm içinde teknik önerilerimizi sunmaya devam edeceğiz."
Sonuç olarak yeni yönetmelik ve sistemin daha maliyet kontrollü, daha çok denetlenen, ancak daha çok sorumluluk yüklenen bir yapıya evrildiği bilgisini paylaşan Toraman, "Yapı Denetim Kuruluşları Birliği, sektörün sesi ve sahadaki temsilcisi olarak süreci kurumsal çerçevede izlemeye, yorumlamaya ve yönlendirmeye devam edecektir" dedi.
