1848 yılında kömürün bulunmasıyla madencilik sektörünün başladığı Zonguldak’ta Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun yanı sıra çok sayıda özel maden şirketi yerin metrelerce altından kömür çıkarıyor. 166 yıllık havza tarihi boyunca Türklerin yanı sıra yabancı maden işçileri de yerin metrelerce altında çalışarak kömür üretti.
“MADENCİNİN EN BÜYÜK KORKUSU GRİZU”
Kilimli ilçesine bağlı Gelik beldesinde faaliyet gösteren Arılar Madencilik Şirketi’nde çalışan 200’e yakın maden işçisi yerin metrelerce altında kazdıkları kömür sayesinde evine ekmek getiriyor. Sekiz yıldır madencilik yapan Halil Horoz, madencinin en büyük korkusunun grizu patlaması olduğunu belirterek “Madende çalışıyoruz. İşimiz ağır. En büyük korkumuz grizu patlaması. Grizu patladığı zaman herkesin durumu belli, ekmek parası çocuğumuzun rızkını kazanıyoruz. Yer altında herkes çalışamaz. Biz ekmek parası için çalışıyoruz” dedi.
“ÜLKE EKONOMİSİNE KATKIMIZ BÜYÜK”
Ürettikleri kömürle ülke ekonomisine katkı sağladıklarını ifade eden 16 yıllık maden işçisi Abdulmuttalip Akça da, şunları söyledi: “Maden sektörü zor iş. En ağır sanayi, Zonguldak’ta maden sektöründen başka sanayi az. Ama ülke ekonomisine çok büyük katkı sağlıyoruz. Elektrik santrali kömürle çalışıyor. Ülke ekonomisine katkımız büyük ama maden sektörü çok ağır bir sanayi. Çoluk çocuğumuzun ekmeğini kazanıyor. Beş bine yakın maden şehidimiz var. En büyük korkumuz grizu ve göçük. Beş bine yakın maden şehidi verdik. Geride kalan ailelere Allah sabır versin. Allah vatanımıza milletimize inşallah böyle kaza vermez. Geride kalanların Allah yardımcısı olsun.”
Zonguldak’ta Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ait maden sahalarını kiralama (redevans) usulüyle alan 22 özel maden şirketi, 4 bin 200’e yakın maden işçisiyle kömür üretimini sürdürüyor.
ŞEHİTLERİN İSİMLERİ DÖKÜLDÜ
Öte yandan 2003 yılında yapılan ve açılışı dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilen Maden Şehitleri Anıtı’nda hava tarihi boyunca hayatını kaybeden maden şehitlerinin isimleri yer alıyor.
Şehitlerin isimlerinin yer aldığı plakalar hava koşulları sebebiyle dökülüyor. Genel Maden İşçileri Sendikası’nın girişimleri ile Türkiye Taşkömürü Kurumu tarafından yapılan anıtta, 1875’ten günümüze çok sayıda maden kazasında hayatını kaybeden 5 bine yakın maden işçisinin isimleri yer yer alıyor. Çoğu tabelanın olmadığı anıta ziyarete gelen vatandaşlar tepki gösteriyor. 17 Mayıs 2010 günü meydana gelen grizu patlamasında hayatını kaybeden 30 işçinin isimleri de maden şehitleri anıtına yazıldı. Ancak, 2010 yılında şehit olan madencilerin isimlerinin yazılı olduğu plakalar da döküldü.
“HER MADEN KAZASINDA YÜREĞİM PARÇALANIYOR”
7 Ocak 2013 günü TTK Kozlu Müessesesinde galeri açma çalışmaları sırasında meydana gelen metan gazı püskürmesi sonucu 8 madenci hayatını kaybetti. Ölenler arasında cenazesine altı gün sonra ulaşılan Ahmet Şeker’in annesi Havva Şeker de oğlunu madende şehit verdi.
Yaşanan her maden faciasında o günü tekrar hatırlayan anne Havva Şeker, evine yakın yere defnedilen oğlunun mezarı başına gelerek dua etti. Havva Şeker, Zonguldak'ın beş bin kişiyi kaybettiğini belirterek "Ben de 7 Ocak 2013 günü oğlumu degaj püskürmesi sonucu kaybettim. O annelerin feryatlarını duyduğum zaman yüreğim parçalanıyor. Oğlum aklıma geliyor. Oğlumun arkadaşları aklıma geliyor” diye konuştu.
Öte yandan dönemin Kozlu Belediye Başkanı Ali Bektaş’ın sahil yoluna yazdırdığı yazı Zonguldak’a gelen misafirlerin dikkatini çekiyor. Yazıda, “Türkiye Cumhuriyeti sanayisini kurmak ve geliştirmek uğruna, yerin altındaki taş kömürünü çıkartmak için beş binden fazla madencinin şehit olduğu, on binlerce madencinin sakat kaldığı, taş ve kömür tozunun sebep olduğu meslek hastalıklarından dolayı yüzbinlerce insanın hayatını kaybettiği topraklardasınız” ifadeleri yer alıyor. Şehrin farklı noktalarındaki mezarlıklarda da çok sayıda maden şehidi yatıyor.
Şehir merkezinde bulunan Madenci Anıtı da, Madenin Başkenti” olarak bilinen Zonguldak’ta madenciyi simgeliyor.
ONUR ALTINDAĞ - SERTAÇ ÖZDEMİR
