Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve ABD Başkanı Donald Trump'ın 8 Ağustos’ta ABD’nin başkenti Washington DC'de düzenlediği zirvede Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan tarafından paraflanan "Azerbaycan ile Ermenistan Arasında Barış ve Devletlerarası İlişkilerin Tesisi Hakkında Anlaşma" metnini yayınladı. Anlaşma metni şöyle:
"Madde 1- Taraflar, eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) arasındaki sınırların ilgili bağımsız devletlerin uluslararası sınırlarına dönüştüğünü ve uluslararası toplum tarafından bu şekilde tanındığını teyit ederek, birbirlerinin egemenliğini, toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırlarının dokunulmazlığını ve siyasi bağımsızlığını tanır ve saygı göstermelidirler.
Madde 2- Taraflar, 1’inci Madde’ye tam uyacak şekilde birbirlerine karşı herhangi bir toprak talebinin bulunmadığını ve gelecekte böyle bir talepte bulunulmayacağını teyit ederler. Taraflar, diğer tarafın toprak bütünlüğünü veya siyasi birliğini tamamen veya kısmen parçalamaya yönelik herhangi bir eyleme, bu tür eylemlerin planlanmasına, hazırlanmasına, teşvik edilmesine ve desteklenmesine izin vermeyeceklerdir.
Madde 3- Taraflar, birbirleriyle karşılıklı ilişkilerde toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığa karşı ya da Birleşmiş Milletler (BM) Şartı’na aykırı herhangi başka bir şekilde, güç kullanmaktan veya güç kullanma tehdidinde bulunmaktan kaçınacaklardır. Kendi topraklarının, herhangi üçüncü bir tarafın diğer Tarafa karşı BM Şartı’na aykırı olarak güç kullanması amacıyla kullanılmasına izin vermeyeceklerdir.
Madde 4- Taraflar, birbirlerinin iç işlerine müdahaleden kaçınacaklardır.
Madde 5- Taraflar, bu anlaşmanın onay belgelerinin her iki tarafça karşılıklı iletilmesinden sonra ____ gün içinde, kendi aralarında 1961 ve 1963 tarihli Viyana Diplomatik ve Konsolosluk İlişkileri Sözleşmeleri hükümlerine uygun olarak aralarında diplomatik ilişkiler tesis edecektir.
Madde 6- Taraflar, bu anlaşmanın 1’inci Maddesi’nden kaynaklanan yükümlülüklerine tam uygun şekilde, aralarında devlet sınırının sınırlandırılması (delimitasyon) ve devlet sınırlarının belirlenmesi (demarkasyon) hakkında bir anlaşma imzalanması amacıyla, ilgili sınır komisyonları arasında mutabık kalınan tüzüklere dayanarak iyi niyetli görüşmeler yürüteceklerdir.
Madde 7- Taraflar, karşılıklı sınıra herhangi bir üçüncü tarafın kuvvetlerini konuşlandırmayacaklardır. Aynı zamanda, karşılıklı delimitasyon ve sonrasında demarkasyon işlemlerinin tamamlanmasına kadar, sınır bölgelerinde güvenlik ve istikrarın sağlanması amacıyla, askeri alan dahil olmak üzere, karşılıklı mutabakata dayalı güvenlik ve güven artırıcı tedbirler alacaklardır.
Madde 8- Taraflar, hoşgörüsüzlük, ırkçı nefret ve ayrımcılık, ayrılıkçılık, şiddet içeren aşırılıkçılık ve terörizmin tüm tezahürlerini kınarlar ve kendi yetki alanları çerçevesinde bu durumlarla mücadele edeceklerdir ve bu konuda ilgili uluslararası yükümlülüklerine uyacaklardır.
Madde 9- Taraflar, her ikisinin de taraf olduğu askeri bir çatışmada meydana gelmiş kayıp ve zorla kayıp edilmiş kişilerin vakalarının çözümü için, doğrudan veya uygun olduğu takdirde ilgili uluslararası kuruluşlarla iş birliği yoluyla, söz konusu kişiler hakkındaki tüm mevcut bilgilerin değişimi dahil olmak üzere, tedbirler alacaklardır. Taraflar, bu çerçevede, söz konusu kişilerin akıbetine açıklık getirilmesinin, uygun olduğunda kalıntılarının aranması ve iadesinin, gerekli soruşturma tedbirleriyle bu kişilerle ilgili adaletin sağlanmasının barış ve güven inşasında bir araç olduğunu kabul ederler. Bununla ilgili usuller tartışılacak ve ayrı bir anlaşmada ayrıntılı şekilde karara bağlanacaktır.
Madde 10- Taraflar, ekonomi, transit ve ulaşım, çevre, insani ve kültürel alanlar dâhil olmak üzere, çeşitli alanlarda iş birliği tesis etmek için karşılıklı ilgi alanına giren konularda ayrı anlaşmalar yapabilirler.
Madde 11- Bu anlaşma, tarafların uluslararası hukuktan ve her birinin diğer BM üyesi devletlerle imzaladığı sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerini etkilemez. Taraflardan her biri, herhangi bir üçüncü taraf ile arasında yürürlükte bulunan uluslararası anlaşmaların, bu anlaşmadan doğan yükümlülüklerine engel teşkil etmemesini sağlayacaktır.
Madde 12- Taraflar, ikili ilişkilerinde uluslararası hukuku ve bu anlaşmayı esas alacaklardır. Taraflardan hiçbiri, kendi iç hukukunun hükümlerini bu anlaşmayı uygulamamak için gerekçe olarak göstermeyecektir. Taraflar, Antlaşmalar Hukuku Hakkında Viyana Sözleşmesi’ne (1969) uygun olarak, bu anlaşma yürürlüğe girmeden önce, anlaşmanın konusu ve amacına zarar verecek faaliyetlerden kaçınacaklardır.
Madde 13- Taraflar, bu anlaşmanın tam olarak uygulanmasını garanti ederler ve bu anlaşmanın uygulanmasını denetlemek amacıyla ikili bir komisyon kuracaklardır. Kurulacak bu komisyon, taraflar arasında mutabık kalınacak usuller çerçevesinde faaliyet gösterecektir.
Madde 14- Taraflar, uluslararası hukuk ve karşılıklı ilişkilerinde kendileri için bağlayıcı nitelik taşıyan sözleşmelere engel getirmeden, bu anlaşmanın yorumu ve uygulanması ile ilgili herhangi bir anlaşmazlığı, 13. Maddede belirtilen Komisyon dahil olmak üzere, doğrudan istişareler yoluyla çözmeye çalışacaklardır. Bu istişareler, 6 ay içinde tarafların her ikisi için kabul edilebilir bir sonuç vermezse, taraflar anlaşmazlıkların barışçıl yolla çözümünün diğer yöntemlerine başvuracaklardır.
Madde 15- Madde 14’ü engellemeden taraflar kendi aralarında bu anlaşmanın imzalanmasından önce mevcut olan tüm devletlerarası iddiaları, şikayetleri, itirazları, talepleri, davaları ve anlaşmazlıkları, bu anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde geri çekecek, sona erdirecek veya herhangi bir şekilde çözeceklerdir ve birbirlerine karşı bu tür iddiaları, şikayetleri, itirazları, talepleri ve davaları başlatmayacaklardır. Ayrıca, taraflardan herhangi birine karşı üçüncü bir tarafça başlatılan bu tür iddia, şikayet, itiraz, talep ve davalara herhangi bir şekilde dahil olmayacaklardır. Bu anlaşmaya aykırı olarak birbirlerine karşı diplomatik, bilgi ve diğer alanlarda düşmanca adımlar atmayacak, bu adımları teşvik etmeyecek veya herhangi bir şekilde bu faaliyetlere dahil olmayacaklardır ve bu amaçla düzenli olarak istişarelerde bulunacaklardır.
Madde 16- Anlaşma, tarafların kendi ulusal mevzuatlarına uygun olarak iç prosedürleri tamamladıklarına dair bildirimleri karşılıklı olarak iletmelerinin ardından yürürlüğe girecek. Anlaşma ayrıca BM Şartı’nın 102. maddesi uyarınca tescil edilecektir.
Madde 17- Bu anlaşma Azerbaycan, Ermenice ve İngilizce dillerinde hazırlanmıştır. Tüm üç metin eşit derecede geçerlidir. Metindeki hükümlerinin yorumunda herhangi bir görüş ayrılığı olması durumunda İngilizce metin esas alınacaktır.
AGİT Minsk Süreci’nin sona erdirilmesi ile ilgili ortak başvuruda bulunuldu
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları’nın Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Süreci ve ilgili yapıların kapatılması için AGİT Dönem Başkanı Elina Valtonen’a ortak bir başvuruda bulundukları duyuruldu. Açıklamada, bugün AGİT Bakanlar Konseyi’nin gönderilen karar taslağını katılımcı devletlere ilettiği ve kabulü için gerekli prosedürlerin desteklenmesi çağrısında bulunduğu ifade edildi.
Rafıg Macidov
