Fazla mesai, çalışma hayatında en çok konuşulan konuların başında geliyor. Hemen hemen tüm çalışanlar hayatında bir kez dahi olsa fazla mesai yapmıştır. Bu konuda işçinin bilmediği veya unuttuğu konular olabiliyor. Son yapılan düzenlemeyle buna bir yenisi daha eklenmiş oldu. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre; haftalık çalışma saati 45 saat, aşan süre fazla mesaiye giriyor.
İŞTEN AYRILMA NEDENİ
İşveren, fazla mesai yaptırmak istediği işçiden her yıl başında 'yazılı onay (muvafakat)' almak zorundaydı. Aksi durumda işçiye, iş akdini feshetme hakkı doğuyordu. Ancak Kurban Bayramı'ndan hemen önce 25 Ağustos Cuma günü yapılan bir yönetmelik değişikliğiyle bu konu esnetildi. Artık patronun her yıl fazla mesai onayı almasına da gerek kalmayacak.
GERİ ALABİLECEK AMA...
Peki sistem nasıl işleyecek? Bundan sonra işçinin işe girişte sözleşmesi yapılırken veya ihtiyaç doğduğunda onay vermesi yeterli olacak. Düzenleme tek taraflı yapılmadı. İşçiye de hak tanındı.
Eğer işçi fazla mesai yapmak istemezse verdiği onayı 30 gün öncenden işverene yazılı bildirimde bulunarak geri alabilecek. Ancak, iş kaybı endişesiyle çalışanın bunu pratikte uygulamada zorlanacağı iddia ediliyor.
YAZILI BELGE VARSA ZORUNLU
İşçinin fazla mesaiye dair yazılı onayı işverenin elindeyse veya sözleşmede bu yönde hüküm varsa işçi için fazla mesai yükümlülüğü doğuyor. Böyle bir durumda çalışan işverenin fazla mesai taleplerine uymak zorunda. İşçinin haklı bir mazereti varsa bu kez işçi fazla mesaiye kalmayabilir. Aksi durumda fazla mesai yapmayan çalışan tazminatsız işten atılabilir.
ZORLAMA VARSA DAVA AÇILIR
Yeni düzenlemeye göre işçinin onayını geri alma hakkı bulunuyor. Ama buna rağmen kendisine zorla fazla mesai yaptırılması durumunda iş sözleşmesini feshedip 1 yılın üzerinde çalışması varsa dava yoluyla kıdem tazminatını alabilir.
Bu durumda ispat yükü işçiye ait. Fazla mesai belge ve tanıklarla ispat edilmeli. Aksi halde fazla mesai yapılmadığıyla ilgili karar çıkar.
YILDA 270 SAATİ GEÇEMEZ
Fazla çalışma konusunda günlük 11, yıllık 270 saat sınırı bulunuyor. Yani bir işçiye yılda 270 saatten fazla mesai yaptırılamaz.
Fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 fazlası olarak ödeniyor. İşçi isterse ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığında 1.5 saati serbest zaman olarak kullanabilir.
ZAMAN KAYBEDENİN ALACAĞI AZALIR
İşçi fazla mesai ücretlerini alamadıysa işten ayrıldıktan sonra dava açabilir. Dava, açacaklar zaman kaybetmemeli. Çünkü dava tarihinden geriye doğru 5 yılın dışında kalan fazla çalışma ücretleri zamanaşımına uğruyor.
Dava ne kadar geç açılırsa zamanaşımına uğrayan süre o kadar çok olacak ve talep edilen miktar azalacak.
Bilal Emin Turan - Posta gazetesi
