Birinci Dünya Savaşı sırasında 1916-1917 arasında Galiçya cephesinde Ruslara karşı mücadele eden Türk askerlerinin tedavi gördüğü Çekya'nın Valasske Mezirici şehrindeki hastanede çekilen fotoğrafları, şehir müzesinin arşivinden çıktı. 104 yıl sonra ortaya çıkan fotoğraflarda, cephede yaralanan ya da hastalanan Türk askerlerinin getirildiği hastanede dini vecibelerini yerine getirdiği görüldü.
Savaş sırasında hastaneye çevrilen Valasske Mezirici Frantisko Palackeho Lisesi'nde çekilen fotoğraflarda Türk askerinin bir odada namaz kıldığı anlar yer aldı.
Valasske Mezirici Şehir Müzesinden Tarihçisi Ivana Spitzer Ostranska, savaş sırasında şehrin önemli bir konuma sahip olduğuna dikkat çekti. Ostranska, “Valasske Mezirici, demiryolu üzerindeki konumu nedeniyle Galiçya cephesinden gelen askerler ve tüm askeri nakliyelerin durdurulması gereken bir karantina istasyonu haline gelmişti. Gelen yaralı askerlerin bakımı için Sağır ve Dilsizler Enstitüsü, erkek lisesi, ilkokul ve kasaba okulları, eski kadın cezaevi ve Salvator yurduna el konulmuştu" ifadelerini kullandı.
"Bu lise yalnızca Türk askerlerinin tedavisi için kullanıldı"
Valasske Mezirici Frantisko Palackeho Lisesinden Tarih Öğretmeni Alzbeta Zetkova ise 1. Dünya Savaşı başladığı anda lisenin hastaneye çevrildiğini belirterek, "Bu lise yalnızca Türk askerlerinin tedavisi için kullanılırken, 800’e yakın Türk askeri tedavi edilerek memleketlerine geri gönderildi. Maalesef şehit olan 205 Türk askeri ise şehrimizin ebedi misafirleridir.
Türk askerlerinin namaz kıldıkları fotoğraftaki yer, şu an okulumuzda sınıf olarak kullanılmaktadır. Topraklarımızı savunmak için kilometrelerce uzaktan gelen ve canlarını veren Türk askerlerini saygı ile anıyorum" diye konuştu.
Egemen Bağış talimat verdi
Türkiye'nin Prag Büyükelçisi Egemen Bağış’ın talimatıyla Çekya sınırları içerisinde kalan Pardubice, Hodonin ve Valasske Mezirici şehirlerindeki arşivler ve müzeler ile iletişime geçilerek kapsamlı çalışmalar başlatıldı. Mevcut 3 Türk Şehitliğinde bulunan mezarların ve anıtların bakımı da düzenli olarak yapılıyor.
1. Dünya Savaşı’nda Galiçya cephesinde Rusya ile savaşan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na destek vermek için 535 subay ve 32 bin 17 erden oluşan Türk askerleri, 23 Temmuz 1916 tarihinden itibaren tren ile Galiçya cephesine sevk edilmeye başlanmıştı. Cephede yaralanan ya da hasta olan askerlerin tedavi görmeleri için gönderildiği hastanelerde hayatını kaybedenler Hodonin, Pardubice ve Valasske Mezirici'deki şehitliklerde yatıyor.
104 yıl sonra ortaya çıkan fotoğraflar arasında ayrıca, Galiçya cephesinde başarı gösteren Türk askerlerinin Avusturya Arşidükü Leopold Salvator tarafından madalya ile ödüllendirildiği anların yer aldığı Sağır ve Dilsizler Ensitüsü'nde çekilen fotoğraflar da bulunuyor.
Özgür Öztürk
