İklim özellikleri, zengin florası, yüksek rakımı ve eşsiz doğasıyla çok sayıda canlıya ev sahipliği yapan Van Gölü Havzası, birçok bitki çeşidinin bir arada bulunduğu doğada, yüzlerce kelebek türünü de barındırıyor. Türkiye'de tespit edilen 400 dolayında kelebek türünden 220'sine yaşam alanı sunan havza, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan endemik türlerle doğaseverlerin ilgisini çekiyor.
Başta İstanbul, İzmir ve Antalya olmak üzere çok sayıda ilden kente gelen kelebek gözlemcileri, daha önce Alman bilim adamları tarafından Türkiye'de sadece Van'ın Kurubaş Geçidi'ndeki 4 kilometrekarelik alanda yaşadığı tespit edilen 'Rose'nin Çokgözlüsü' (Polyommatus Rosei) ve Çatak ilçesinde bulunan 'Şehzade' (Euapatura mirza) kelebeklerini kayıt altına almak için Van’a geliyorlar.
“Rose'nin Çokgözlüsü’, yalnızca Van’a özgü bir endemik kelebek türüdür”
Van’a has endemik bir tür olan ‘Rose'nin Çokgözlüsü’ ve Çatak ilçesinde bulunan “’Şehzade’ kelebeğini fotoğraflamak için İstanbul’dan gelen doğa fotoğrafçısı Seyfi Karaman, “Bölgenin en büyük özelliklerinin bir tanesi doğasının güzel olması. Ekolojik sistemimin çok iyi düzeyde olması. Tabi bu burada aşırı otlatma yok, burada yoğun bir tarımda çok yok. Bu nedenle bizim ilgi alanımıza giren kelebek, bu coğrafyada oldukça fazla. Aynı şekilde Erzurum ve Van, şu anda Türkiye'de kelebeklerin çok uçtuğu yerler. Ancak Van bölgesinde 2 tane özel tür var ki bir tanesi buraya çok özgü. Bunu zannediyorum yıllar eve Antalya'dan rahmetli Profesör Olcay Yeğin hoca ve Bitlis Eren Üniversitesi’nden Oktay Subaşı hoca arayarak buldular.
‘Rose'nin Çokgözlüsü’, yalnızca ve yalnızca Van’a özgü bir tür ve endemik. Ama ‘Rose'nin Çokgözlüsü’nün bir özelliği var, bitkisi ile yani kelebeğin yaşaması için bitkisi çok önemli. Bu bitkiyi yalnızca sanıyorum bin metrekare yani çok kısıtlı bir alanda bulunmakta. Buranın her geçen gün harap olduğunu ve kelebek sayısında inanılmaz düşüşler yaşandığını görmekteyiz. Bu ülkemizin bir zenginliğidir” dedi.
“Gerek ‘Mirza’, gerek se ‘Rose’ her geçen gün sanki elimizden kaçıyor”
Aynı şekilde hem Hakkari'de bol miktarda olan ve Van’a da özgü olan ve bu coğrafya ya özgü ‘Şehzade’ adıyla bilinen ‘Mirza’ kelebeğinin olduğunu ifade eden Karaman, “Şehzade de Çatak bölgesine özgü bir kelebek. Ama şunu görmekteyiz gerek Tarım ve Orman İl Müdürlüğümü yapar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı mı yapar, yoksa bunlara bağlı alt birimler mi çalışır bu kelebeklerin aslında alanlarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması bizim açımızdan önemli.
Çünkü Türkiye kara Avrupa'sında neredeyse en çok türe sahip. Yani Avrupa ülkelerinin her birinde Türkiye’den çok az tür sayısı var ve bu bizim zenginliğimizdir. Ama ben görürüm ki gerek ‘Mirza’, gerek se ‘Rose’, her geçen gün sanki elimizden kaçıyor. Buna birde ne yazık ki buna bir de küresel iklim şartları eklenince ne yazık ki kelebekler zannediyorum fotoğraflarda kalacak. Bu da bizim ayıbımız olacak zannediyorum.
Çünkü okuduğumuz yayınlardan, gördüğümüz kadarıyla Avrupa, elinden kaçan bu hazineyi elinde tekrar tutmak için bizim memleketimizde hem bitki, hem de kelebek götürdüğünü biliyoruz. Aynı şekilde kendi ülkelerinde olan kelebekleri ellerinden geldiğince iyi şekilde korumaya çalışıyorlar. Umarım bizim de bu konuda yetkili olacak olan kamu birimleri yakın zamanda bu kelebek koruma ile ilgili veya kelebeğe verecek olan değerle bu güzel kelebeklerimizi koruma altına alabiliriz” diye konuştu.
Bu gün kendisinin iyi bir şansının olmadığını ifade eden Karaman, “Bu gün benim iyi bir şansım yok. Ama gelecek için her zaman ümit vardır. Bu gün olmaz, yarın olur. Kişi istiyor ki güzel kompozisyonla güzel fotoğraf çeksin. Bugün güneş, Van ve bölgede etkili ve inanılmaz bir kuraklık var. Güneşin etkili olduğu dönemlerde de kelebekleri tutmak, yani bir bölgede tutup güzel bir kayıt almak çok mümkün değil” şeklinde konuştu.
Şükrü Akyüz - Gökhan Murat Göktürk
