NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Taliban’ın kontrolü ele geçirdiği Afganistan hakkında basın toplantısı düzenledi. Stoltenberg toplantıda yaptığı açıklamada, "Afganistan'da durum son derece ciddi, endişe verici ve tahmin edilemez. Kabil düştü ve Taliban ülkenin çoğu bölgesinde kontrolü ele geçirdi. Afganistan’ın çöküşünü gördüğüm için derinden üzgünüm. NATO şu anda ülkeden ayrılmak isteyen personeli, müttefik ülkelerin personelleri ve onlara yardımcı olan Afganları güvenli bir şekilde tahliye etme konusunda çalışıyor. NATO, Kabil Havalimanı’ndaki operasyonları sürdürüyor. Yaklaşık 800 NATO personeli, hava trafiği ve iletişim alanlarındaki temel fonksiyonları çok zor şartlar altında yürütmeye devam ediyor, onlara teşekkür etmek istiyorum” dedi.
Türkiye, ABD ve İngiltere’nin havalimanının güvenliği ve tahliyesini organize etme konusunda kilit rol oynadığını belirten Stoltenberg, “Özellikle Türkiye, ABD ve İngiltere’ye teşekkür etmek istiyorum” diye konuştu.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, ABD’nin çekilme kararı almasının ardından diğer NATO üyelerinin Afganistan'da kalmasının mümkün olmadığını, 30 üyenin anlaşarak birliklerini ülkeden çekmeye karar verdiğini söyledi. ABD ve diğer NATO üyelerinin geri çekilme kararının ardından Taliban'ın ülkede güç kazanması riskinin bilincinde olduklarını vurgulayan Stoltenberg, “ABD Taliban'la birlikleri geri çekme konusunda anlaştığında tüm müttefikler hemfikirdi. Afganistan'da sonsuza kadar kalma gibi bir niyetimiz hiç olmadı. Taliban'ın kontrolü yeniden ele geçirmesi gibi bir risk hep vardı. Şu anda bölgede hiç askerimiz yok ve durumun nasıl geliştiğine bakın. NATO olarak bunca yıl biz de ağır bir bedel ödedik. Riskleri görmüştük ama kimse Afgan hükümeti, güvenlik güçleri ve vilayetlerin bu kadar çabuk çökeceğini öngörememişti. Son haftalarda beklenmedik hızla hem ordu hem de siyasi mekanizma çöktü” ifadelerini kullandı.
“Bizim eğitim verdiğimiz askerlerin nasıl bu kadar çabuk çöktüğünü sorgulamak gerek”
NATO'nun Afganistan görevini gözden geçirmesi gerektiğini ve öğrenilmesi gereken dersler olduğunu belirten Stoltenberg, “Afganistan’da uzun vadede faydası olacak yerel kapasiteyi inşa ettiğimizi düşünüyorduk ama bizim eğitim verdiğimiz ve donattığımız askerlerin nasıl bu kadar çabuk çöktüğünü sorgulamak gerekiyor. Şu an önceliğimiz tahliyeleri tamamlamak, daha sonra öğrenilmesi gereken dersleri gözden geçirmeliyiz” dedi.
NATO'nun Afganistan'da olduğu yıllar boyunca güçlü sesler yükseldiğini ve önemli bir ilerleme olduğunu dile getiren Stoltenberg, Afganistan'da kadın hakları başta olmak üzere insan haklarıyla ilgili durumu yakından izlemeye devam edeceklerini bildirdi. 2001'de terör tehdidi nedeniyle Afganistan'a gidildiğini ifade eden Stoltenberg, şimdi yönetimi devralanların sorumluluğunun terör örgütlerinin tekrar yuvalanmasına izin vermemek olduğunu söyledi.
"Havalimanını açık tutmak önceliğimizdi. Sadece kendi çalışanlarımız için değil, ülkede risk altında bulunan Afganların da tahliyesine yardımcı olmak için havalimanının çalışmaya devam etmesini sağlamak çok önemliydi. Bu insanlara yardımcı olmayı başardık, müttefikler hala havalimanında ve havalimanı şu anda çalışır durumda" diyen Stoltenberg, şu anda önemli olanın iktidar devrinin barışçıl şekilde gerçekleştirilmesi olduğunu vurguladı. Stoltenberg, barışçıl bir geçiş ve tüm grupların temsil edildiği bir yönetim olması halinde uluslararası toplumun Afganistan'a destek vereceğini belitti.
“Göçmen akını gibi konularda da Afganistan'ın istikrarı için çalışmaya devam edeceğiz”
NATO’nun, Afganistan’daki askeri görevini bitirse de diğer alanlarda, uluslararası kuruluşlarla birlikte insan hakları gibi alanlarda ülkeye yönelik desteklerini sürdüreceğini kaydeden Stoltenberg, NATO Liderler Zirvesi sonrasında verilen mesajın da bu yönde olduğunu aktardı. Artık ortada bir Afgan hükümeti kalmadığı için mali desteklerin durdurulduğunu dile getiren Stoltenberg, göçmen akını gibi konularda da güvenlik riskleri nedeniyle Afganistan'ın istikrarı için çalışmaya devam edeceklerini ifade etti.
Stoltenberg, Taliban’ın, birliklerin geri çekilmesine yönelik anlaşmada ülkede hiçbir terör örgütünün yuvalanmasına ve NATO üyelerine saldırı düzenlenmesine izin vermeyeceğine söz verdiğini hatırlattı.
Muhabirden Afganistan tepkisi: “20 yıl boşa mı gitti?”
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, konuşmasının ardından toplantıya video konferans yöntemiyle katılan muhabirlerin sorularını yanıtladı. Muhabirlerden birinin duygusal çıkışı dikkat çekti. Muhabir, NATO ve yabancı birliklerin Afganistan’dan çekilmesinin kadın ve çocuk hakları açısından ne anlama geldiğini ve 20 yılın boşa mı gittiğini sorarak, “Bir kadın olarak bu ülkenin geleceğini nasıl gördüğünüzü soruyorum” dedi. Muhabir, gözyaşları içinde Taliban’ı tanımamaları için uluslararası topluma çağrıda bulundu.
Stoltenberg muhabirin sorusuna verdiği yanıtta, NATO ve yabancı birliklerin geri çekilmesine yönelik tepki ve öfkeyi anladığını belirterek, “Afganistan’dan çekilme kararını vermek çok zordu çünkü ben de acınızı paylaşıyorum. Öfkenizi anlıyorum. Afganistan’a 2001’de ABD ile birlikte girdik, çıkmaya da birlikte karar verdik. Zor bir karardı ama sorumluluklarımız var. Afganistan'da sonsuza kadar kalmak gibi bir niyetimiz hiç olmadı” ifadelerini kullandı.
