Sosyal medya hayatımızın önemli bir bölümünü kapsamaya başladı. İnternet kullanımının önemli bir bölümünü oluşturan bu siteler, internet ağının yaşadığı sorunlardan ilk adımda etkileniyor. Facebook, Instagram ve Whatsapp uygulamalarının ardından 12 Temmuz 2019 tarihinde sosyal paylaşım sitesi Twitter iki saatliğine kullanılamaz hale geldi. Peki, sosyal medya mecraları neden çöküyor? Bu soruyu İstanbul Aydın Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği (İngilizce) Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Kutluk Özgüven yanıtladı. Özgüven’e göre internet kullanımının önemli bir kısmını sosyal medya siteleri oluşturuyor.
“Bizi gözetlerken aşırı veri yüklüyorlar”
Sosyal medya mecralarının çöküşünü birden fazla sebeple açıklayan Özgüven, nedenlerden birinin, bizim davranışlarımızın incelenmesi esnasında ‘aşırı veri yüklenmesi’ olarak belirtti. Özgüven, “Sosyal medya, yalnızca kişisel iletişimlerin, dostluk ve aile ilişkilerinin değil aynı zamanda iş yaşamının, istihdamın, halkla ilişkilerin, ticaretin, siyaset ve diplomasinin de yürütüldüğü ortamdır. Bu haliyle en temel ve mahremden en üst düzeye kadar insan yaşamının bütün iletişim, işlem ve iş süreçlerini kapsamaktadır. Sosyal medya, insanların her alanda düşüncesinin anlaşılmasını, eğilimlerinin, satın alma ve destek kararlarının saptanmasını da olanaklı kılmaktadır. En mahrem özelliklerine kadar yeryüzündeki insanlığın gözlenmesine olanak sağlamaktadır. Bu nedenle cep telefonu başta olmak üzere sosyal medya sürekli olarak izleme, mekân olarak, sesli ve görüntülü olarak verilerini çekmektedir. İnsanların her eylemi sadece şirketlere değil aynı zamanda istihbarat ve dinleme örgütlerine de sunulmaktadır. Bu nedenle dünya üzerindeki insanlığın verilerinin izlenmesi sırasında beklenmedik bir davranış tekrarı, beklenmedik bir yığılma, bazen hesapta olmayan bir tıkanıklık oluşturabilmektedir. Sosyal medya şirketlerinin kendi ülkelerindeki ulusal güvenlik kurumlarıyla birlikte kurdukları sunucu tarlası denen binlerce bilgisayarlık merkezler zaman zaman bu beklenmedik veri yığılmalarını tahmin edememektedir. Dolayısıyla, sosyal medyanın zaman zaman yavaşlama ve durma noktalarına gelebilmesi, öncelikle kullanıcılardan toplanan verilerdeki yüklenmeden kaynaklanır. Kısaca bizi gözlerken beklenmedik oranda verinin birikmesi sistemin yavaşlamasının ilk nedenidir” ifadelerini kullandı.
“İkinci neden saldırılar”
Sosyal medya mecralarının saldırılar nedeniyle de çökebileceğini belirten Özgüven, “2000 yılında başlıca internet devlerine büyük çaplı bir saldırı olmuş, yarım güne yakın bu ana siteler işlev verememiş, e-postalar çalışmamıştı. Sonradan bunun Çin devleti tarafından düzenlendiği öne sürülse de saldırı sonucunda internet firmaları büyük değer kaybetmiş, ardından yıllarca bu alanda yatırımların kesilmesine neden olan dot-com krizi gelmişti. Bu saldırı, bu alandaki en yaygın saldırı yöntemi olan Dağıtık Hizmet Reddi denilen tarzdaydı. Kısaca DDoS denilen bu tip saldırılarda binlerce hatta milyonlarca bilgisayarın yönetimi kısmen ve fark ettirmeden ele geçirilerek hedef sitelere yönelik basitten karmaşığa müracaatlar başlatılıyor. Bu da o sitenin trafiğini tıkayarak hizmet vermesini imkânsız kılıyor. Virüs, kurtçuk, casus yazılım, iç sabotaj gibi başka yollarla da saldırılar yapılabilse de başlıca İnternet ve sosyal medya siteleri çok güçlü şekilde savunulduklarından başlıca saldırı biçimi günümüzde Dağıtık Hizmet Reddi’dir” şeklinde konuştu.
“Altyapı müdahaleleri de çökmeye neden olabilir”
Uluslararası internet ağının kablolarla dünyayı dolandığını söyleyen Prof. Dr. Kutluk Özgüven, “Sosyal medya ile onun görünmeden bilgi toplama özellikleri internetteki veri ağırlığının büyük bölümünü tutmaktadır. İnternet ise telekomünikasyon altyapısına dayalı çalışmaktadır. Bu altyapı hatlarına müdahaleler de internet akışı ve veri trafiğini yavaşlatmaktadır. Örneğin en yoğun hatların başında gelen Amerika -Avrupa hatları, Atlas Okyanusu ve Kuzey Buz Denizi yakınlarından geçen kablolarla sağlanmaktadır. Bunlarda ya da uydu iletişiminde rakip ülkelerce düzenlenen müdahaleler internet ve bunun ağırlığını oluşturan sosyal medyayı yavaşlatabilmektedir” dedi.
