Dünya fındık üretiminin yüzde 80’ine yakın fındığın üretildiği Türkiye’de, 100’den fazla ülkeye fındık ihraç ediliyor. Geçen yıl 10 TL’nin altına düşen fiyatların ardından Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) müdahalesiyle yükselen fiyatlar, bu yıl üreticinin yüzünü güldürmedi. Sezonun başından itibaren TMO’nun fındık alıp-almayacağı tartışma konusu olurken, şu anda 12 TL gibi fiyattan alınan kabuklu fındığın kilosu, işlendikten sonra kuruyemişçiler ve raflarda 65 TL’ye kadar satılabiliyor. Fındık manavcıları, bunun nedeninin ise tekel olan bir firmadan kaynaklandığını ileri sürüyor.
Eski OTSO Fındık Manavları Komisyonu Başkanı Evren Enginyurt, fındık sezonunun başlarında fiyatların 13,5 TL’ye kadar yükseldiğini ancak herkeste bir TMO arayışı olduğunu belirterek, fındıkta oyunlar oynandığını söyledi. Enginyurt, “Şu anda fiyatlar biraz geriledi. Bu Eylül ayı sonu okulların açılması ve ay sonu etkileriyle beraber, fındık alımını İtalyan firma yapıyor. Bir kişinin fiyatı belirlediği bir yerde çok farklı bir şey bekleyemeyiz” dedi.
"İşlenmiş fındığın değeri 65 TL değil”
Piyasada 12-13 TL arasından satın alınan fındıkların, fabrikalarda işlendikten sonra 65 TL’ye kadar satılabildiğini ifade eden Enginyurt, “Kabuklu fındık 12-13 TL, kavrulmuş fındık marketler ve farklı illerde 65 TL’ye kadar satılıyor. 12 TL olan bir kabuklu fındığın işlendiği zamanki değeri 65 TL mi? Tabii ki değil. Burada tekel firma olduğu ve müdahaleci bir firma olmadığı zaman bunun gibi sebepler oluyor. Üretici emanete fındık bırakıyor. Bu emanet sistemi devam ettiği sürece, üretici tüccara fındığını teslim ettiği sürece bu politika yanlış olmuş oluyor. Üretici fındığını emanete vermeyecek. Verdikleri takdirde sorunlar çıkıyor, fiyatlara etki yapılıyor. TMO’nun elinde 75 bin ton fındık kaldı. Bu fındığı yılbaşından sonra satacak mı? Kaç TL’ye satacak bunu bilmiyoruz. Bence elindeki fındığı satmamalı yoksa fındık bu şekilde devam eder hatta fiyatları biraz daha geri gelebilir” şeklinde konuştu.
“Fındıkta oyunlar oynanıyor, fiyatı Türkiye olarak bizim belirlememiz lazım”
Fındıkta oyunlar oynadığını ve dünya fındık ihtiyacının büyük bir kısmını Türkiye’nin karşıladığına dikkat çeken Enginyurt, konuşmasına şöyle devam etti:
"Üretici 14-15 TL fındık bekliyor. Bu fiyatlara çıkarsa çoğu üretici fındığını satacak, yaptığımız gözlemler bunu gösteriyor. Fındıkta bir taban fiyat oluşturulması gerekiyordu. Türkiye olarak fındığın yüzde 75’ini üretiyorsak, fiyatı biz belirlemeliyiz. Ama tekel bir firma olduğu zaman ve herkesin de buraya muhtaç olduğu zaman bazı oyunlar var. Parasal sıkıntılar var, ekonomik algılar oluşturuluyor. Bunun için fiyatların buralarda tutulup, işlerinin de görülmesi bu fiyatlardan da üreticinin elinden fındığı almaya devam ediyorlar.”
“Vatandaşlar 15 TL fiyat bekliyor”
Evren Enginyurt, üreticinin, elinde kalan fındıklarını 15 TL’den aşağı satmayı düşünmediklerine dikkat çekerek, şu ifadelere yer verdi:
“Yapılacak olay, fındığın 14-15 TL fındık piyasası Ekim-Kasım ayında oluşacak mı onu göreceğiz. Oluşacağını umut ediyorum. Şu anda fındık tamamen kesildi, pazarı fındık inmiyor. 30 Eylül itibariyle fındık kesilmeye başlar. Evinde de bekleten bekletiyor. Herkes ihtiyacı kadar satacak ama hızlı bir hareket yok. 40 gün hareket oldu ve bu süreçte herkes fındığını sattı. İnsanların beklediği 15 TL gibi bir fiyat var. O fiyata yükselmeden de satmayacaklarını düşünüyoruz. Fındığın hakkı bu değil, her yıl olduğu gibi fındıkta oyunlar dönüyor.”
Selim Kuşcu - Metin Akyürek
