Süleyman Demirel Üniversitesinin (SDÜ) ’Isparta Yerel Ekonomik Kalkınma Vizyonu 2018 Projesi’ kapsamında maden sektöründe tespit edilen 4 ana soruna çözüm önerileri sunuldu. Proje kapsamında Maden tematik alanında ’ürünlerin katma değerinin yükseltilmesi’, ’blok halinde ihracat yerine yarı mamul ya da mamul şeklinde dünyaya açılınması’, ’doğaltaş için kullanılan makinelerin imalatının da gerçekleştirilmesi’, ’pasa olarak tanımlanan atıkların milli servete kazandırılması’ yönünde öneriler çıktı, yol haritası çizildi.
SDÜ "Isparta YEKvizyon 2018 Çalıştayı" kapsamında ’Maden’ başlıklı alanda 40 şirket ile yüz yüze, 50 kurumla da açık oturum şeklinde görüşmelerde bulundu. YEKvizyon 2018 Proje Yürütücüsü SDÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Devletler Hukuku Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Selim Kanat, maden alanı ile ilgili hazırlanan kitap öncesi Isparta’yı aydınlatmak için konunun tarafı bilim adamlarıyla bir araya gelerek forum düzenledi.
Forumda SDÜ Mühendislik Fakültesi Maden İşletme Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Servet Demirdağ, Türkiye’nin madenlerinin total ihracatının yıllık 4.7 milyar dolar olduğunu ifade etti. Doğaltaş ihracatının ise 2.04 milyar dolar şeklinde gerçekleştiği bilgisini paylaşan Prof. Dr. Demirdağ, Türkiye’nin ihracat birim fiyatlarını gelişmiş ülkeler seviyesine getirmek zorunda olduğunu dile getirdi. Bunun için de ’markalaşmanın’ ve ’doğaltaşın katma değerinin yükseltilmesinin’ şart olduğunu anlatan Demirdağ, bu bağlamda Isparta, Antalya ve Burdur’a çok kritik görevlerin düştüğünü savundu.
"Isparta’da 145 faal maden ocağı var"
Türkiye’de doğaltaşın kalbinin Isparta, Antalya ve Burdur olduğunu dile getiren Prof. Dr. Servet Demirdağ, şu teknik bilgileri paylaştı:
"Isparta’da doğaltaş, pomza, barit, kükürt ve krom madeni var. Doğaltaş işletmeleri Eğirdir, Sütçüler, Atabey, Uluborlu ve Senirkent’te yoğunlaşıyor. Isparta’da ’Ottoman’ ticari ismi ile üretilen doğaltaş adeta endemik bir ürün niteliği taşıyor. Sadece Sütçüler ve Eğirdir’de üretiliyor. Dünyada eşi ve benzerinin olmadığı yönünde bilgiler var. Isparta’da 170 doğaltaş ruhsatı var. Aktif olan ocak sayısı ise 145. Isparta’nın gerçekleştirdiği ihracat değeri ise ortalama yıllık 70 milyon dolar. Türkiye 780 bin metrekare yüzölçüme sahip. Ülke bu alanın binde 1’lik diliminde madencilik faaliyeti yürütüyor. Yaptığımız araştırmada Isparta’nın da Türkiye ortalamasına benzeşik olduğunu gördük. Çevre ve madencilik bütünleşiktir. Ayırt edilemez. Hayatımızın her noktasında madencilik var. Ama teknolojiyi kullanarak, efektif şekilde üretim gerçekleştirmek mecburiyetindeyiz."
SDÜ, ODTÜ ve İTÜ ’pasa’ların değerlendirilmesi için ortak çalışma yapıyor
Doğaltaş ve mermer sektöründe katma değerin yükseltilmesinin yolunun bilimden geçtiğini savunan Prof. Dr. Servet Demirdağ, maden ocağında ve üretim evrelerinde ortaya çıkan ve ’pasa’ adı verilen atıkların milli ekonomiye daha fazla fayda sağlaması için SDÜ, ODTÜ ve İTÜ’nün ortak bir çalışma yürüttüğünü açıkladı.
Atıl kapasite ve ekonomik değer ’pasa’ dışında Isparta’da bir problem daha tespit ettiklerini anlatan Demirdağ, "Doğaltaş üretimi ve işlemesi evreleri için ileri teknoloji makineler var. Isparta doğaltaşta belirli bir noktaya geldi ama makine üretimi için hiçbir adım atılmadı. Bunda şikayetim var. Isparta, doğaltaş makineleri de üretmeli" dedi.
Demirdağ, maden rezervinin bitmesi aşamasından sonra alanların rehabilitasyonuna da önem verilmesi gerektiğini belirterek "Türkiye’de 1.741 hektar, Isparta’da 75 hektar alan bu kapsama giriyor" ifadelerini kaydetti.
"100 metreküp taşın sadece 10 metreküpü satılabilir. Bu çok düşük bir verim"
Alp-Himalaya kuşağında yer alan Fransa, İtalya, Yunanistan, Türkiye, Irak, İran, Pakistan ve Hindistan’ın dünya doğaltaş rezervinin yüzde 70’lik dilimine hakim olduğunu belirten SDÜ Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nazmi Şengün ise şu bilgileri paylaştı:
"Türkiye 7.5 milyar metreküplük (20 milyar ton) bir rezerve sahiptir. Türkiye dünyadaki doğaltaşın yüzde 40’ına sahiptir. Türkiye’de 11.5 milyon ton üretim var. Dünyada doğaltaş ihracatı 20 milyar dolar bandında. Türkiye’nin ise sadece 2 milyar dolar. Rezerv ile ekonomiye katılım arasında uçurum var. Bundan ders çıkarmalıyız. Birim tondaki fiyatları biraz daha gözden geçirmeliyiz. Markalaşma ve değer oluşturan üretim modelini bulmak zorundayız. Çoğu işletmede doğaltaş ham şekilde (blok halde) ihraç ediliyor. Bu sorun da düzeltilmeli.
Doğaltaş ocak işletmeciliğinde en önemli kavramlardan biri de verimdir. Isparta’da ortalama verim yüzde 10. Yani 100 metreküp taş kesiliyor bunun 10 metreküpü satılabilir hale getiriliyor. 90 metreküpü ’pasa’ oluyor.
Isparta Mermerciler ve Madenciler Derneği Başkanı Mustafa Küçükyaman da yaptığı değerlendirmede, "Türkiye’de madencilik ormanlık alanların binde 6’sına tekabül ediyor. Isparta’da ise bu oran binde 3.5-4 bandında. Isparta, Antalya ve Burdur’u kapsayan Batı Akdeniz Bölgesi’nde ihracatın en yüksek hacmini doğaltaş teşkil ediyor. Isparta’da mermer üretimi Avrupa standartlarının üzerindedir ve ileri teknik ve teknoloji kullanılmaktadır" dedi.
