Osmanlı Dönemi’nde Sultan II. Abdülhamid tarafından kurulan, bugün Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası adını alan fabrika, 128 yıldır üretimini sürdürüyor. Tüm eserlerinde ay yıldız amblemi bulunan fabrikada günümüzde de saray ve köşkleri süsleyen el emeği göz nuru eserler üretiliyor.
Türk çini sanatını canlandırmak için Osmanlı Dönemi’nde Sultan II. Abdülhamid tarafından kurulan Yıldız Çini Fabrikası, 128 yıldır üretimini sürdürüyor. 1891 yılında Yıldız Sarayı bahçesinde Yıldız Çini Fabrika-i Hümayunu adıyla kurulan fabrika, Cumhuriyet Dönemi’nde bir süre Sümerbank çatısı altında üretimini sürdürdü. 1994 yılında Milli Saraylar Daire Başkanlığına, günümüzde ise Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlı olan fabrika bugün Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası ismiyle üretimlerini gerçekleştiriyor. Modelhane, döküm, ham madde gibi alanlarda 97 kişinin çalıştığı fabrika kapılarını İhlas Haber Ajansı’na açtı. Fabrikada çalışmalar porselen ve çini hamurunun hazırlanmasıyla başlıyor. Kalıplama, renklendirme ve pişirme gibi işlemlerle devam ediyor. Ardından fabrika çalışanları, fırçalarıyla ressam titizliğinde çalışarak hayran bırakan eserler ortaya çıkarıyor. Çalışanların büyük bir titizlikle kimi zaman günlerce ilgilenerek yaptığı eserler işçiliklerindeki başarıyla da dikkat çekti.
Tüm ürünlerde ay yıldız amblemi bulunuyor
Yeni ürünlerin yanı sıra birçok eserin de replikası yapılan fabrikada Abdülhamid fincanı replikaları ve aksesuarlarıyla birlikte yaklaşık 80 kilogram olan Abdülhamid vazo eserler arasında dikkat çekti. İtalyan Mimar Raimondo d’Aronco’nun imzasını taşıyan kuşbakışı görüntüsündeki “tabanca” şekliyle öne çıkan fabrikada üretilen eserlerin tümünde, fabrikanın orijinal amblemi olan ay yıldız damgası yer aldı. Mürekkeple çini ve porselenin buluşmasıyla meydana gelen onlarca farklı modelde vazo, fincan takımı ve duvar tabakları gibi çalışmalar teşhir salonunda sergilenirken, fabrikanın girişinde yerli ve yabancı vatandaşların satışına da sunuldu. 100 yılı aşkın süredir üretim yapan her ürünün adeta ayrı bir sanat eseri olduğu fabrikada üretilen porselen ve çiniler günümüzde de sarayların, köşk ve kasırların dekorasyonunda kullanıyor.
“Siparişlerimize göre ürünler çalışılmaktadır”
Fabrikadaki üretim çalışmaları hakkında bilgi veren Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası Müdürü Tuba Uzun, “Fabrikamız 1891 yılında II. Abdülhamid Han tarafından Yıldız Sarayı’nın dış bahçesine kurulmuştur. Saray, köşk ve kasırların porselen ihtiyacını karşılamak ve Türk çini sanatını yaşatmak için yabancı devlet hanedanlarına hediyeler vermek için kurulmuştur. Porselen çamurları ham madde bölümünde hazırlandıktan sonra dökümhanede model kalıplarımızla forma kavuşmaktadır. 950 derecede ilk pişirimi yapılmaktadır sonrasında sır pişirimi yapılıyor. Hazır hale gelen porselenlerimiz el dekor bölümünde arkadaşlarımıza verilmektedir. Siparişlerimize göre ürünler çalışılmaktadır” dedi.
“128 yıldır devam etmekteyiz”
Çalışmalarda kullanılan tekniklerle ilgili konuşan Uzun, “Klasik ve serbest olarak 2 çeşit çalışma tekniğimiz vardır. Serbest çalışmalarımızda arkadaşlarımız kendi tasarımlarını kullanmaktadır. Osmanlı dönemindeki klasik desenlerimiz devam etmektedir. Amblemimiz ay yıldızdır, çalışmalarda çalışan arkadaşlarımızın isimleri ve yaptıkları tarih yazmaktadır. 128 yıldır devam etmekteyiz. Tüm vatandaşlarımız gelip ürün alabilmektedir. Fabrikamızda vazolarımız, şekerliklerimiz duvar tabaklarımız kase ve fincanlarımız yapılmaktadır. II. Abdülhamid’in kullandığı Abdülhamid fincanlarımız vardır, birebir örnekleri yapılmaktadır. Fabrikamız üretimine 97 kişiyle devam etmektedir. El dekor bölümünde 35 çalışanımız var. 30 yılı aşkındır çalışan arkadaşlarımız bulunuyor. Güzel sanatları bitiren arkadaşlarımız onlardan destek alarak onların sanatını devam etmektedirler. Yıldız Çini ve Porselen Fabrikası’nın üretim tarzını yeni gelen arkadaşlarımız eski ustalarımız eşliğinde devam ettirmekte” dedi.
“İyi yetişen elemanlar da bu işi kavrayacaktır”
Çalışmaların bir sanat eseri gibi kimi zaman günlerce süren çalışmalar neticesinde ortaya çıktığını dile getiren fabrika çalışanı Muzaffer Meyvacı, “Şu anda İznik tabak serisinden çalışmaktayım. Klasik çalışıyorum, fırından çıktıktan sonra renk değiştirme özelliği var. İyi yetişen elemanlar da bu işi kavrayacaktır” dedi.
“33 yıldır yapıyorum”
Çok titiz bir çalışma yaptıklarını belirten ve ortaya çıkan eserlerin herkesi memnun ettiğini ifade eden bir başka fabrika çalışanı Mehmet Çimen, “33 yıldır yapıyorum. Şu an saray vazo çalışıyorum. Önce boyasını yapıyoruz” diye konuştu.
