Kamuoyunda ‘Maden Yasası’ olarak bilinen ‘Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ TBMM’de Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edildi. Komisyonda yaklaşık 24 saat süren görüşmeler sırasında, teklifin zeytinlik alanlar ve madencilikle ilgili bölümleri tartışma oluşturdu. Teklif sahibi milletvekilleri düzenlemenin neden gerekli olduğunu enerji arz güvenliği, yerli kaynak kullanımı ve yatırım süreçlerinin hızlandırılması gibi gerekçelerle savunurken muhalefet eden milletvekilleri ise düzenlemenin kamu yararından çok belirli şirketlerin çıkarlarına hizmet ettiğini, zeytinliklerin ve tarım alanlarının madencilik faaliyetlerine açılarak geri dönüşü olmayan çevresel tahribatlara yol açacağını savundu. Ayrıca teklifin, yerel halkın geçim kaynaklarını ve doğal mirası tehdit ettiği, taşınabilirlik gerekçesinin ise bilimsel dayanaklardan yoksun olduğu öne sürüldü.
’’Madencilikte yeni faza geçiş’’
Teklifin mimarlarından AK Parti Çorum Milletvekili Oğuzhan Kaya, enerji ithalatını azaltmayı, üretimi çeşitlendirmeyi ve yatırımları hızlandırmayı hedeflediklerini bildirdi.
Komisyon görüşmelerinde yaptığı sunumda, enerji ve doğal kaynakların yalnızca ekonomik değil aynı zamanda stratejik birer unsur olduğunun altını çizen Kaya, "Bu teklif yalnızca bir yasal düzenleme değil, Türkiye’nin enerji ve madencilik stratejisinde yeni bir faza geçiştir" ifadesini kullandı. Kaya, yasa teklifi ile enerji ithalatını azaltmayı, enerji üretimini çeşitlendirmeyi ve bu alanlarda yatırım yapma olanakları artırmayı amaçlandığını kaydetti.
İzin süreçleri sadeleşecek
Yenilenebilir enerji yatırımlarının hızla hayata geçirilebilmesi için izin süreçlerinin sadeleştirilmesi gerektiğini belirten Kaya, "Projelere ait izin süreçlerinin daha sade, daha yalın ve süratli bir hale getirilmesi öngörülmektedir" dedi.
Yasa teklifinin bu bakımdan ekonomik olduğu kadar stratejik bir gereklilik taşıdığını ifade eden Kaya, Türkiye’nin enerji ithalatına 2002’den bu yana yaklaşık 1 trilyon dolar harcadığını, bu maliyetin düşürülmesinin ancak yerli ve yenilenebilir enerji yatırımlarıyla mümkün olabileceğini vurguladı.
Taşınacak ya da misliyle yeniden kurulacak
Zeytinlik tartışmasına da değinen Kaya, yasa teklifinin yalnızca belirli koşullar altında ve bilimsel raporlarla desteklenmiş alanlarda uygulamaya geçeceğini hatırlatarak, Muğla’daki üç santralin rezerv sahaları dışında bir alanın kapsama girmediğini söyledi. Ayrıca, zeytin ağaçlarının taşınamayacak olması durumunda aynı büyüklükte yeni zeytinlik alanlarının kurulmasının zorunlu olduğunu da ekledi.
Kaya, düzenlemenin sadece bugünü değil, uzun vadeli enerji politikalarını da yakından ilgilendirdiğini vurgulayarak, "Yerli ve yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretimi, Türkiye’nin enerji arz güvenliği politikasında stratejik bir unsur olarak ön plana çıkıyor. Bu düzenlemeyle, yalnızca üretim değil, enerji bağımsızlığı açısından da önemli bir adım atıyoruz" diye konuştu.
Üretime disiplin gelecek
Aynı zamanda yasa teklifiyle birlikte spekülatif amaçlarla ruhsat tutan kişi ve kuruluşların da sistem dışına çıkarılmasının hedeflendiğine dikkat çeken Kaya, konuyla ilgili "Üretim saikiyle hareket etmeyen, ruhsat ticaretiyle spekülasyon yapan çantacıların elindeki ruhsatlar iptal edilecek. Bu da sektörün disipline edilmesi açısından kritik" dedi.
Muhalif görüşler
Komisyon görüşmeleri sırasında teklifi eleştiren CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, "Bu yasa doğrudan kamu yararını değil, özel bazı şirketlerin çıkarlarını önceleyen bir anlayışla hazırlanmıştır" değerlendirmesinde bulundu.
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal ise şunları söyledi: "Bu teklif, zeytinlikleri maden sahası ilan etmek için getirildi. Yıllardır yönetmeliklerle denenip iptal edilen uygulamayı bu kez yasalaştırmak istiyorlar. Zeytin, doğduğu toprakla yaşar. Bugün zeytinyağı fiyatı el yakıyor; yarın ithal eder duruma düşebiliriz."
Partisi adına görüşlerini dile getiren DEM Parti İzmir Milletvekili İbrahim Akın teklifi, "Beş kişilik bir kurul eliyle enerji adı altında doğaya müdahalenin önü açılıyor. Bu sadece enerji meselesi değil, hukuk ve yaşam alanları meselesidir" diye eleştirdi.
Yasa teklifi ne öngörüyor?
Komisyonda kabul edilen yasa teklifi, enerji ve maden alanlarına yönelik çeşitli düzenlemeler içeriyor. En çok tartışılan maddelerden biri, zeytinlik alanlarda madencilik yapılmasına istisnai koşullarda izin verilmesini öngörüyor. Muğla’da konumlu santrallerin üretim alanlarına zeytinliklerin denk gelmesi durumunda madencilik faaliyeti yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçlarının maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca izin verilebilecek. İznin öncesinde aralarında biyolog ve ziraat mühendisinin de bulunduğu uzman kişilerden alınan görüşler doğrultusunda, belirlenecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek alan ile eşdeğer büyüklükte izin verilecek.
Teklif ayrıca, madencilik izin süreçlerinin sadeleştirilmesi, spekülatif amaçla ruhsat tutan aktörlerin sistem dışına çıkarılması, maden sahalarının dünya standartlarında rehabilite edilmesini sağlayacak düzenlemeler, devletin maden gelirlerinden alacağı payın artırılması ve ruhsat süreçlerinde yeni denetim mekanizmalarının getirilmesini de içeriyor. Yenilenebilir enerji yatırımlarının önünü açmak amacıyla izin süreçlerinde sürelerin kısaltılması hedefleniyor.
Değişiklik önerisi neden belirli bölgeleri kapsayacak şekilde hazırlandı?
Muğla ilinde konumlu 3 santralin kendi sahaları açık madencilik yöntemiyle işletiliyor. Bu santrallerin faaliyetlerine devamı ancak maden sahalarının kullanımı ile mümkün. Ülkemizdeki zeytinlik alanlara yakın olan sınırlı sayıdaki maden sahalarında bulunan rezerv, halihazırda yeraltı madencilik yöntemi ile çıkarıldığından, bu bölgelerin yasa kapsamına dahil edilmesi söz konusu değil.
