YENİ YARGI PAKETİNİN AYRINTILARI (1)

Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı, gelecek hafta Meclis’e sevk edilecek.
Adalet Bakanı Sadullah Ergin’in açıkladığı yeni yargı reformu paketinin ayrıntıları ortaya çıktı. Gelecek hafta Meclis’e sevk edilecek olan Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı’na göre, İcra ve İflas Kanununun 1’inci maddesinde değişikliğe gidildi. Buna göre, her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunacak. Her icra dairesinde
Adalet Bakanlığı’nca atanacak bir icra müdürü, yeteri kadar icra müdür yardımcısı, icra katibi ile adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından görevlendirilecek mübaşir ve hizmetli bulunacak.
İcra müdür ve icra müdür yardımcıları, Adalet Bakanlığı’nca yaptırılacak yazılı sınav ve Adalet Bakanlığı’nca yapılacak sözlü sınav sonucuna göre atanacak. İcra katipleri arasında Adalet Bakanlığı’nca yaptırılacak yazılı sınav ve Adalet Bakanlığı’nca yapılacak mülakat sonucuna göre de icra müdür veya icra müdür yardımcılığı kadrolarına atama yapılabilecek. İcra katipliğine ilk defa atanacaklar, kamu görevlerine ilk defa atanacaklar için yapılacak merkezi sınavda başarılı olanlar arasından Adalet
Bakanlığı’nın bu konuda yetki vereceği adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından yapılacak uygulama ve sözlü sınav sonucuna göre; unvan değişikliği suretiyle atanacaklar ise uygulama ve sözlü sınav sonucuna göre atanacaklar. Unvan değişikliği suretiyle icra katipliğine atanacaklar tahsis edilen kadronun yüzde ellisini geçemeyecek. İcra müdür ve icra müdür yardımcıları ile icra katiplerinin, sınav, mülakat, görevlendirme, nakil, unvan değişikliği, görevde yükselme ve diğer
hususları yönetmelikle düzenlenecek. İcra dairelerinde, gerektiğinde, Adalet Bakanlığı’nca belirlenecek esaslar çerçevesinde, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca zabıt katibi, mübaşir ve hizmetli görevlendirilecek. İcra müdürü, icra müdür yardımcısı veya icra katibinin herhangi bir nedenden dolayı yokluğu durumunda görev ve yetkileri, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu tarafından görevlendirilecek yazı işleri müdürü veya zabıt katibi tarafından yerine getirilecek.
Adalet Bakanlığı, icra dairelerini bir arada bulundurmaya ve aynı icra mahkemesine bağlamaya yetkili olacak. İcra ve iflas dairelerince verilen kararlar gerekçeli olarak tutanaklara yazılacak.
ELEKTRONİK İŞLEMLER
İcra ve iflas dairelerince yapılacak her türlü icra ve iflas iş ve işlemlerinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) kullanılacak, her türlü veri, bilgi, belge ve karar, UYAP vasıtasıyla işlenecek, kaydedilecek ve saklanacak. Usulüne göre güvenli elektronik imza ile oluşturulan elektronik veriler senet hükmünde sayılacak. Güvenli elektronik imza, elle atılan imza ile aynı ispat gücünü haizdir. Güvenli elektronik imza, kanunlarda güvenli elektronik imza ile yapılamayacağı açıkça belirtilmiş olan
işlemler dışında, elle atılan imza yerine kullanılabilecek. Güvenli elektronik imzayla oluşturulan belge ve kararlarda, Kanunda birden fazla nüshanın düzenlenmesi ve mühürleme işlemini öngören hükümler uygulanmayacak.
Zorunlu nedenlerden dolayı fiziki olarak düzenlenen belge veya kararlar, yetkili kişilerce güvenli elektronik imzayla imzalanarak UYAP’a aktarılacak ve gerektiğinde UYAP vasıtasıyla ilgili birimlere iletilecek. Bu şekilde elektronik ortama aktarılarak ilgili birimlere iletilen belge ve kararların asılları, gönderen icra ve iflas dairesinde saklanacak, ayrıca fiziki olarak gönderilmeyecek. Ancak, belge veya kararın aslının incelenmesinin zorunlu olduğu haller saklı kalacak. Elektronik ortamdan fiziki
örnek çıkartılması gereken hallerde, icra müdürü veya görevlendirdiği personel tarafından belgenin aslının aynı olduğu belirtilerek, imzalanacak ve mühürlenecek. Elektronik ortamda yapılan işlemlerde süre gün sonunda bitecek. Elektronik işlemlerin UYAP vasıtasıyla yapılmasına dair usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.
PARANIN ÖDENMESİ VE DEĞERLİ EŞYANIN MUHAFAZASI
İcra ve iflas dairelerine yapılacak her türlü nakdi ödeme, Adalet Bakanlığı’nca uygun görülecek bankalarda icra ve iflas dairesi adına açılan hesaba yapılacak. Haciz sırasında, borçlu veya üçüncü kişiler tarafından yapılan ödeme nedeniyle tahsil edilen paralar, en geç tahsilatın yapıldığı günü takip eden ilk iş günü çalışma saati sonuna kadar banka hesabına yatırılmak üzere icra veya mahkeme kasalarında muhafaza edilecek. İcra ve iflas dairelerince yapılması gereken her türlü nakdi ödeme, ilgilisinin
talebi üzerine, gösterdiği banka hesabına aktarılmak üzere verilecek talimat gereği yapılacak. İcra ve iflas daireleri aldıkları kıymetli evrak ve değerli şeyleri kasalarında, zorunlu hallerde ise kiralanacak banka kasalarında muhafaza edecekler. Haciz yoluyla ilamsız takiplere başlanmadan önce, asıl alacak tutarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından on altı yaşından büyükler için her yıl belirlenen aylık en yüksek brüt asgari ücret tutarının altında ise alacaklı, borçlunun bilinen en son adresine
iadeli taahhütlü posta yoluyla meşruhatlı ödemeye davet yazısı göndermek zorunda olacak. Bu ödemeye davet yazısında; 1. Alacaklının adı soyadı, varsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, adresi, 2. Talebe konu alacak veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda talep edilirse faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi, 3. Alacak, belge veya senede
dayandırılıyor ise sureti, yoksa borcun sebebi, 4. Bu ödemeye davet yazısı için harcanan posta gideri, 5. Ödemenin yapılması istenen banka adı ile alacaklıya ait hesap numarası, 6. Tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içinde (2) numaralı bent gereği belirlenen tutar ile ödemeye davet yazısı için harcanan posta giderinin ödenmesi gerektiği, 7. Beş iş günü içinde (6) numaralı bent gereği ödenmesi gereken tutarın ödenmemesi halinde cebri icra yoluna başvurulacağı hususları bildirilecek. Ödemeye
davet yazısının tebliğ edilememesi veya bu davete rağmen beş iş günü içinde ödeme yapılmaması halinde icra takibine başlanabilecek.
Bu maddede düzenlenen hususları incelemek görev ve yetkisi icra müdürüne ait olacak. İcra müdürü takip talebinin Kanunda öngörülen şartları içerdiğine karar verirse ödeme emri düzenleyecek. Talebin kabul edilmemesi halinde verilen karar tutanağa yazılacak. Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya, para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler, aynı amaçla
kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri, hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu her türlü eşya, öğrenci bursları, diğer kanunlarda haczi yasaklanan mal ve haklar, icra memuru, haczi talep edilen mal veya hakların haczinin caiz olup olmadığını değerlendirecek ve talebin kabulüne veya reddine karar verecek
Tasarıya göre, diğer taşınır mallar, masrafı peşinen alacaklıdan alınarak muhafaza altına alınacak. Alacaklı muvafakat ederse, istenildiği zaman verilmek şartıyla, muvakkaten borçlu yedinde veya üçüncü şahıs nezdinde bırakılabilecek. Üçüncü şahsın elinde bulunan taşınır mallar haczedildiğinde, alacaklının muvafakati ve üçüncü şahsın kabulü halinde üçüncü şahsa yediemin olarak bırakılacak. Haczedilen taşınır malların toplam değeri Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından on altı yaşından büyükler için her
yıl belirlenen aylık en yüksek brüt asgari ücret tutarının beş katından az ise muhafaza altına alınmayacak, borçlu veya üçüncü kişiye yediemin olarak bırakılacak. Mallar satış mahalline getirilmediği takdirde yediemin değişikliği yapılabilecek.
Hacizli mallar, Adalet Bakanlığı tarafından yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait lisanslı yediemin depolarında muhafaza edilecek. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Adalet Bakanlığı’nın onayıyla alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşuluyla devredebilecekler. Bu devir, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacak. Bu depoların yönetmelikte belirlenen nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Adalet Bakanlığı
tarafından verilecek. Haczedilen malların muhafaza işlemleri; lisanslı yediemin depolarının kuruluşuna, bu depolarda bulunması gereken asgari niteliklere, depo için alınacak teminata, mallar için muhtemel rizikolara karşı yapılacak sigortaya; işletici olma niteliklerine, işletici lisansına, Adalet Bakanlığı tarafından bu lisansın verilmesine; Adalet Bakanlığı’nın lisanslı işletmelerle ilgili görev ve yetkilerine; faaliyetin durdurulması ya da iptali gibi idari tedbir ve tasarruflara; bu depoların denetimine
ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenecek.
Haczedilen malların muhafazası aşamasındaki ücretler Adalet Bakanlığı’nca düzenlenecek tarifeyle belirlenecek.
rcana
ÜÇÜNCÜ ŞAHSIN ZİLYETLİĞİ
Haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir ayni hak iddia eden üçüncü kişi nezdinde bulunursa, bu kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmayacak. İcra müdürü, üçüncü kişi aleyhine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya yedi gün süre verecek. Bu süre içinde icra mahkemesine istihkak davası açılmaz ise üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılacak. Alacaklı tarafından süresinde açılan dava sonuçlanıncaya kadar, hacizli malın
satışı yapılamayacak. Haczin, üçüncü kişinin yokluğunda yapılması ve üçüncü kişi lehine istihkak iddiasında bulunulması halinde de bu fıkra hükmü uygulanacak.
Alacaklı, haczolunan mal taşınır ise hacizden itibaren altı ay, taşınmaz ise hacizden itibaren bir yıl içinde satılmasını isteyebilecek.
Bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya icra müdürünce verilecek karar gereği gerekli gider on beş gün içinde depo edilmezse veya talep geri alınıp da kanuni müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haciz kalkacak. Hacizli malın satılması yönündeki talep bir defa geri alınabilecek.
Haczedilen resmi sicile kayıtlı malların, icra dairesiyle yapılacak yazışmalar sonucunda haczin kalktığının tespit edilmesi halinde, sicili tutan idare tarafından haciz şerhi terkin edilecek; işlem ilgili icra dairesine bildirilecek.
Haczin kalkmasına sebebiyet veren alacaklı o mala yönelik olarak, haczin konulması ve muhafazası gibi tüm giderlerden sorumlu olacak.
SATIŞ İLANI ELEKTRONİK ORTAMDA DA YAPILACAK
Satış ilanı elektronik ortamda da yapılacak. Açık artırmaya elektronik ortamda teklif verme yoluyla başlanacak. Elektronik ortamda teklif verme, birinci ihale tarihinden on gün önce başlayacak, ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erecek; ikinci ihalede ise elektronik ortamda teklif verme birinci ihaleden sonraki beşinci gün başlayacak, en az on gün sonrası için belirlenecek ikinci ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erecek.
Elektronik ortamda verilecek teklifler hacizli malın tahmin edilen kıymetinin yüzde ellisinden az olamayacak; teklif vermeden önce, hacizli malın tahmin edilen kıymetinin yüzde yirmisi nispetinde teminat gösterilmesi zorunlu olacak.
Satılığa çıkarılan taşınır üzerinde hakkı olan alacaklının alacağı yukarıdaki fıkrada yazılı oranda ise artırmaya iştiraki halinde ayrıca pey akçesi ve teminat aranmayacak.
İHALENİN YAPILMASI
Birinci ve ikinci ihale icra memuru tarafından, ilanda belirlenen yer, gün ve saatte, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlatılacak. Satılığa çıkarılan mal üç defa bağırıldıktan sonra, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif de değerlendirilerek, en çok artırana ihale edilecek. Şu kadar ki, artırma bedelinin malın tahmin edilen bedelinin yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı olan alacakların
mecmuundan fazla olması ve bundan başka paraya çevirme ve paraların paylaştırılması masraflarını aşması gerekecek.
Birinci ihalede, alıcı çıkmazsa veya bu maddede yazılı miktara ulaşılmazsa satış icra memuru tarafından geri bırakılacak.
İkinci ihalede, alıcı çıkmazsa veya bu maddede yazılı şartlar gerçekleşmezse satış talebi düşecek.
Tasarını bir başka maddesine göre de, daire dışında tahsil edilen paralar en geç tahsilatın yapıldığı günü takip eden ilk iş günü çalışma saati sonuna kadar banka hesabına yatırılmak üzere, icra veya mahkeme kasalarında muhafaza edilecek.
ARTIRMANIN İLANI, ARTIRMA HAZIRLIKLARI VE İLGİLİLERE İHTAR
Tasarıya göre, satış, açık artırma ile yapılacak. Birinci ve ikinci ihalenin yapılacağı yer, gün ve saat önceden ilan edilecek. İlan, birinci ihale tarihinden en az bir ay önce yapılacak. İlan edilen metnin esasa müessir olmayan maddi hatalar nedeniyle tekrarlanması gerektiğinde, ihale tarihi değiştirilmeksizin hata ilanen düzeltilecek. Ancak bu düzeltme ilanının tarihi ile ihale tarihi arasında yedi günden az zaman kalmış ise daha önce ilan edilen günden yedi iş günü sonrası için tespit edilecek günde
satış yapılacağı düzeltme ilanında belirtilecek. Bu düzeltme ilanı ilgililere ayrıca tebliğ edilmeyecek.
Yapılacak ilana, satılacak şeyin cinsi, mahiyeti, önemli vasıfları, tahmin edilen kıymeti, bulunduğu yer; birinci ve ikinci ihalenin yapılacağı yer, gün ve saat; artırmaya iştirak edeceklerin hacizli malın tahmin edilen kıymetinin yüzde yirmisi nispetinde pey akçesi veya milli bir bankanın teminat mektubunu tevdi etmeleri gerektiği; diğer bilgilerin nereden ve ne suretle öğrenilebileceği hususları yazılacak.
Ayrıca, ipotek sahibi alacaklılarla diğer ilgililerin taşınmaz üzerindeki haklarını, hususiyle faiz ve masrafa dair olan iddialarını evrakı müsbiteleri ile on beş gün içinde icra dairesine bildirmeleri gerektiği yazılacak; aksi halde, hakları tapu siciliyle sabit olmadıkça, satış bedelinin paylaşmasından hariç kalacakları da ilave edilecek. Bu ihtar irtifak hakkı sahiplerine de yapılacak. Açık artırmaya elektronik ortamda teklif verme yoluyla başlanacak.
Elektronik ortamda teklif verme, birinci ihale tarihinden yirmi gün önce başlayacak, ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erecek; ikinci ihalede ise elektronik ortamda teklif verme birinci ihaleden sonraki beşinci gün başlayacak, en az yirmi gün sonrası için belirlenecek ikinci ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erecek.
Elektronik ortamda verilecek teklifler hacizli malın tahmin edilen kıymetinin yüzde ellisinden az olamayacak; teklif vermeden önce, hacizli malın tahmin edilen kıymetinin yüzde yirmisi nispetinde teminat gösterilmesi zorunlu olacak.
Satılığa çıkarılan taşınmaz üzerinde hakkı olan alacaklının alacağı yukarıdaki fıkrada yazılı oranda ise artırmaya iştiraki halinde ayrıca pey akçesi ve teminat aranmayacak.
Tasarıdaki değişikliğe göre, ilanın birer sureti borçluya ve alacaklıya ve taşınmazın tapu siciline kayıtlı bulunan alakadarlarının tapuda kayıtlı adresleri varsa bu adreslerine tebliğ olunacak. Adresin tapuda kayıtlı olmaması halinde, varsa adres kayıt sistemindeki adresleri tebligat adresleri olarak kabul edilecek. Bunların dışında ayrıca adres tahkiki yapılmayacak, gazetede veya elektronik ortamda yapılan satış ilanı tebligat yerine geçecek.
Tasarıya göre, taşınırlar bakımından getirilen satış usulünün taşınmazlar bakımından da uygulanması amacıyla 2004 sayılı Kanunun 129 uncu maddesinde değişiklik yapılıyor. Böylece açık artırmaya katılımı en üst düzeye çıkarmak, malın gerçek değerinde satılmasını sağlamak ve satış masraflarının azaltılması amaçlanıyor. Ayrıca, teminat koşuluyla elektronik ortamda teklif verilerek de artırmaya iştirak edilebileceği hükme bağlanıyor.
Buna göre, birinci ve ikinci ihale icra memuru tarafından, ilanda belirlenen yer, gün ve saatte, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlatılacak. Taşınmaz üç defa bağırıldıktan sonra, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif de değerlendirilerek, en çok artırana ihale edilecek. Şu kadar ki, artırma bedelinin malın tahmin edilen bedelinin yüzde ellisini bulması ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı olan alacakların
mecmuundan fazla olması ve bundan başka paraya çevirme ve paraların paylaştırılması masraflarını aşması gerekecek.
Birinci ihalede, alıcı çıkmazsa veya bu maddede yazılı miktara ulaşılmazsa satış icra memuru tarafından geri bırakılacak. İkinci ihalede, alıcı çıkmazsa veya bu maddede yazılı şartlar gerçekleşmezse satış talebi düşecek.
Alacaklı, taşınır rehinin satışını ödeme veya icra emrinin tebliğinden itibaren altı ay içinde, taşınmaz rehinin satışını da aynı tarihten itibaren bir yıl içinde isteyebilecek.
Tasarıya göre, 2004 sayılı Kanuna geçici maddeler de eklendi. Buna göre, Geçici 9’uncu maddeyle, 2004 sayılı Kanunda değişiklik öngören bu Tasarının kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden önce başlatılan icra takiplerinde ilgililere yapılacak ödemelerin banka hesap numaralarına yapılabilmesi için altı aylık süre tanınıyor.
Geçici 10’uncu maddeyle, bu Tasarının kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden önce başlatılan iş ve işlemlerde değişiklikten önceki hükümlerin uygulanacağı hükmü getiriliyor. Böylece, daha önce başlatılan iş ve işlemler bakımından hangi hükümlerin uygulanacağı hususunda doğabilecek tereddütlerin giderilmesi amaçlanıyor.
Geçici 11’inci maddeyle, Adalet Bakanlığı’nın, 2004 sayılı Kanunun bu Kanunla değişik 88 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince hukuki ve teknik her türlü alt yapıyı bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde tamamlaması ve lisanslı yediemin depoları faaliyete geçinceye kadar o yerdeki mevcut depo ve garajlarda muhafaza işlemlerine, mevcut yönetmelik ve ücret tarifeleri çerçevesinde devam olunmasına ilişkin geçiş hükmü getiriliyor.
Geçici 12’nci maddeyle, lisans alamayan mevcut depo ve garajlarda muhafaza edilen ancak hukuken muhafazasına gerek kalmayan malların tasfiye usulüne ilişkin geçiş hükmü getiriliyor. Geçici 13’üncü maddeyle, ihdas edilmesi öngörülen icra kâtibi kadrolarının bütçe kanunlarıyla getirilecek sınırlamalardan etkilenmeksizin bu kadrolara kısa zamanda atama yapılması amaçlanıyor.
Tasarıya göre, 15/7/1950 tarihli ve 5683 sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanunun 25’inci maddesinde yer alan ’bir aydan iki seneye kadar hapis’ ibaresi, ’mülki amir tarafından beş yüz liradan üç bin liraya kadar idari para’ şeklinde değiştiriliyor.
Tasarıda ayrıca, 5683 sayılı Kanunun 26’ncı maddesi ’Sınır dışı edildikleri veya Tiürkiye’yi terke davet olundukları halde müsaadesiz gelmeye mütecasir olan yabancılar mülki amir tarafından iki bin liradan beş bin liraya kadar idari para cezası ile cezalandırılır ve sınır dışı edilir’ şeklinde değiştiriliyor.
Ayrıca, 14/9/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği Kanununun 30’uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan ’üç aydan altı aya kadar hapis ve bin güne kadar adli’ ibaresi, ’mülki amir tarafından iki bin liradan beş bin liraya kadar idari’; ikinci fıkrasında yer alan ’bin güne kadar adli’ ibaresi, ’mülki amir tarafından beş yüz liradan iki bin liraya kadar idari’ şeklinde değiştirildi.