Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinesinde yürütülen asrın inşa seferberliği tamamlanıyor. Hatay'da 27 Aralık'ta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla gerçekleştirilecek son törende tamamlanan ev ve iş yeri sayısı 455 bin 357'ye ulaşacak. Depremde ağır yıkıma uğrayan Hatay'da, yeniden inşanın sembol yapılarının yükseldiği Atatürk Caddesi'nde "Asrın İnşası Türkiye'nin Başarısı: 455 Bin Konut Tamam" temalı program düzenlenecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın anahtar teslimi yapacağı törene depremzede ailelerin yanı sıra kabine üyeleri, milletvekilleri, belediye başkanları, kamu kurum ve kuruluşların temsilcileri, asrın inşa seferberliğine katkı sağlayan kurum ve kuruluşlar, iş, sanat ve spor camiasından isimler davet edildi.
Canlı bağlantılarla anahtar teslimi ve kura çekimi yapılacak
Törende canlı bağlantılar ile Malatya ve Adıyaman'da anahtar teslimi, Ankara'da ise AFAD Genel Merkezi'nde yapımı tamamlanan ev ve iş yerleri için kura çekimi yapılacak. Deprem bölgesinde ev ve iş yerlerinin yanı sıra yapımı tamamlanan 157 yatırım da hizmete sunulacak. Bu yatırımların arasında aralarında ilk ve orta dereceli okulların da bulunduğu 84 eğitim binası da yer alacak.
42 günde 105 bin 179 teslimat daha
15 Kasım'da Adıyaman'da düzenlenen 9. kura törenin ardından geçen 42 günde 105 bin 179 ev ve iş yeri daha tamamlandı. Böylece asrın inşa seferberliği 367 bin 995'i konut, 65 bin 672'si köy evi, 21 bin 690'ı iş yeri olmak üzere toplam 455 bin 357 bağımsız bölümün inşasının bitirilmesiyle tamamlanmış olacak. 27 Aralık'taki törende Adana'da 692, Adıyaman'da 4 bin 833, Bingöl'de 27, Diyarbakır'da 887, Elazığ'da 2 bin 568, Gaziantep'te 1.620, Hatay'da 55 bin 681, Kahramanmaraş'ta 22 bin 81, Kayseri'de 224, Kilis'te 308, Malatya'da 11 bin 367, Osmaniye'de 3 bin 357, Şanlıurfa'da bin 333, Tunceli'de 201 ev ve iş yerinin daha kurası çekilecek.
Hangi ilde kaç ev ve iş yeri inşa edildi
Asrın inşa seferberliğinin tamamlanacağı 27 Aralık'taki törenin ardından deprem bölgesinde inşa edilen ev ve iş yeri sayısı 455 bin 357'ye yükselecek. İllere göre dağılım ise şöyle olacak:
"Hatay'da 153 bin 755, Malatya'da 79 bin 660, Kahramanmaraş 73 bin 956, Adıyaman 43 bin 366, Gaziantep 31 bin 53, Diyarbakır 17 bin 206, Elazığ 14 bin 894, Şanlıurfa 13 bin 429, Osmaniye 12 bin 557, Adana 12 bin 73, Kilis 2 bin 569, Tunceli 298, Kayseri 288, Sivas 164, Bingöl'de 89."
108 bin kilometrelik bir Avrupa ülkesi büyüklüğündeki alanda inşa
Asrın inşa seferberliği, 6 Şubat 2023'te meydana gelen 7,6 ve 7,7 büyüklüğündeki depremlerin ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinesinde Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, Emlak Konut GYO ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü ile 11 ilde 174 ayrı alandaki 3 bin 481 şantiyede başlatıldı. Bakan Kurum'un, "Öyle büyük bir afetti ki; 14 milyon insanımızın yaşadığı tam 108 bin kilometrekarelik alanı etkiledi. Binlerce canımızı, kardeşimizi toprağa verdik. Tarihte eşi benzeri görülmemiş bir hızla ilk konutlarımızın temellerini 15. günde attık. Yine 45. günde ilk evlerimizi teslim ettik. Bir Avrupa ülkesi büyüklüğündeki alanda inşa faaliyeti yürüttük" sözleriyle özetlediği çalışmalar, kapsamıyla Türkiye tarihine geçti.
Yıkıma uğrayan 4 şehirde Türkiye'nin en büyük şantiyeleri kuruldu
Depremde en ağır yıkımın yaşandığı Malatya, Adıyaman, Hatay ve Kahramanmaraş'ta Türkiye'nin en büyük şantiyeleri kuruldu. Bakan Kurum, düzenli il ziyaretleriyle bölgeyi anbean takip etti, gittiği tüm illerde İl Afet Koordinasyon toplantılarına başkanlık etti. Tüm partilerin belediye başkanlarının ve milletvekillerinin davet edildiği bu toplantılarda kentlerin ihtiyaçlarını yerinde tespit etti.
Bakan Kurum, deprem bölgesinin "Fahri hemşehrisi" oldu
Yıkıma uğrayan kentleri siyaset üstü bir bakış açısıyla yeniden ayağa kaldırma çabası Bakan Kurum'a bölgeden peş peşe 'fahri hemşehrilik' unvanlarını getirdi. Bakan Kurum, belediye meclislerinde oy birliği ile alınan kararlarla sırasıyla Gaziantep, Malatya, Hatay, Elazığ ve Osmaniye'nin fahri hemşehrisi ilan edildi. Yine Osmaniye'de depremin ardından yeni inşa edilen bölgeye "Murat Kurum Bey Mahallesi" isminin verilmesi kararlaştırıldı.
2 yılda 455 bin konut ve yeni uydu kentler inşa edildi
Sistemli ve 7/24 vardiya esaslı bu çalışmalar sayesinde 2 yılda deprem bölgesinde 455 bin ev ve iş yeri inşa edildi, Türkiye'nin ilk akıllı şehirleri ve uydu kentleri bu bölgelerde yükseldi. Türkiye'nin en büyük şantiyesi 28 bin 289 bağımsız bölümün inşa edildiği Malatya İkizce'deki TOKİ şantiyesi oldu. İkizce'yi Adıyaman İndere, Hatay Dikmece ve Kahramanmaraş Altınova takip etti.
İleri mühendislik eseri: İndere
Emlak Konut GYO, Adıyaman İndere'de 700 futbol sahası büyüklüğüne eş değer 5 milyon metrekare alanda kurduğu Türkiye'nin en büyük 2. şantiyesinde 16 bin 467'si konut, 355'i iş yeri olmak üzere toplam 16 bin 822 bağımsız bölüm inşa etti. Kentte en sağlam zeminlerden biri olarak tespit edilen ve bölgede Karadağ olarak bilinen lokasyonda yürütülen çalışmalar, 'ileri mühendislik eseri' niteliğindeydi. Zemin etüdü yapılan bölgede 6 milyon 200 bin metreküp hafriyat taşındı. 46.5 km yeni yol, 51 bin 100 metre yağmur suyu hattı, 57 bin 700 metre içme suyu hattı, 51 bin 500 metre atık su hattı, 28 bin 500 metreküp su deposu, 120 bin kişilik arıtma tesisi çalışmaları eş zamanlı yürütüldü. Ev ve iş yerlerinin tamamlandığı bölgede 18 okul, 8 ibadethane, 9 sağlık tesisi, 14 sosyal-kültürel alan, 9 kamu hizmet binası inşası da hızla ilerliyor. 100 bin kişiye konforlu ve güvenli barınma sağlayacak İndere'de 10 bin mühendis, mimar ve işçi alın teri döktü.
Yeni Hatay, Dikmece'de kuruldu
TOKİ, Antakya'nın Dikmece Mahallesi'nde 4 milyon 952 bin metrekarelik alanda deprem bölgesinin en büyük üçüncü şantiyesini kurdu. Çalışmalar, 6 bin 100 kişilik ekiple 7/24 esasıyla sürdü. Depreme dayanıklı radye temel üzerine tünel kalıp sistemiyle 3+1 şeklinde 14 bin 489 bağımsız bölüm inşa edildi.
Kahramanmaraş'ın modern uydu kenti: Altınova
TOKİ, deprem bölgesinin 4'üncü büyük şantiyesini ise Kahramanmaraş'ın Onikişubat ilçesindeki Altınova Mahallesi'nde kurdu. 1 milyon 850 bin metrekarelik alanda 13 etapta 10 bin 656 konut inşa edildi. 186 teknik personel ve 5 bin 245 işçi ile çalışmalar 7/24 esasıyla sürdürüldü. Artık bir uydu kente dönen Altınova'da konutlarla birlikte 42 binden fazla vatandaşa yeni bir yaşam alanı kazandırıldı.
4 ilde şehir merkezleri yeniden ihya edildi
Bakanlık koordinesinde TOKİ, Emlak Konut GYO, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü ve Kentsel Dönüşüm Başkanlığı iş birliği ile tarihi çarşıları, şehir merkezleri, yıkılan 4 ilin meydanları da yeniden inşa ve ihya edildi. Depremde yıkılan Hatay'daki Habib-i Neccar Camii, Adıyaman'daki Ulu Camii ve Malatya'ya Söğütlü Camii gibi şehrin simge camileri de bu meydan projeleri ile yeniden ayağa kalktı.
Uzun Çarşı artık altın gibi ışıldıyor
Hatay'daki Tarihi Uzun Çarşı'da meydan ve Kunduracılar Çarşısı ile birlikte 160'ı konut, bin 376'sı ticarethaneden oluşan toplam bin 536 bağımsız birim inşa edildi. Tarihi Uzun Çarşı'nın inşasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum'un talimatıyla Hatay'a özgü Yayladağı taşı kullanıldı. Antakya'nın kadim hafızası olan Uzun Çarşı, enkazın yükünün altından kalkıp yeniden altın gibi ışıldamaya başladı.
Atatürk Caddesi'ni TOKİ ve Emlak Konut yeniden ayağa kaldırdı
Antakya merkezde büyük yıkımın yaşandığı Atatürk Caddesi TOKİ ve Emlak Konut GYO iş birliğiyle inşa edildi. Atatürk Caddesi'nde 4 bin 121'i konut, bin 812 iş yeri ve ofis olmak üzere toplam 5 bin 933 bağımsız bölümün yapımı büyük oranda tamamlandı.
Akdeniz'in yeni simgesi: İskenderun Sahili
Depremlerde 80 santimetre çökme yaşanan İskenderun Sahili'nde de Bakan Kurum'un talimatıyla Türkiye'nin en büyük sahil düzenleme projesi yürütüldü. İlk etabı tamamlanan proje kapsamında yaklaşık 3.5 kilometrelik sahil şeridinde 303 bin metrekarelik alanda düzenleme ve iyileştirme çalışmaları yapıldı. İlk etap, bu yıl 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nda vatandaşların katılımıyla hizmete sunuldu.
Depremin karanlığından ihyanın aydınlığına: Kurtuluş Caddesi
"Dünyanın aydınlatılan ilk caddesi" olarak bilinen Kurtuluş Caddesi de yaşadığı büyük yıkımla asrın felaketinin etkisini en acı biçimde gösteren bir merkez oldu. Burada da TOKİ devreye girdi ve 12 ada içerisinde 20 bin 390 metrekare alanda 280 dükkanı yeniden inşa etti.
Enkazdan yeni şehre: Bir 'emek' hikayesi
Enkazlar kalktıktan sonra devasa boşlukların oluştuğu Hatay merkezdeki Emek -Aksaray Mahallesi için de yine TOKİ ve Emlak Konut GYO güç birliği yaptı. Bölgede 5 bin 910 konut ve 655 iş yeri olmak üzere toplam 6 bin 565 bağımsız bölüm inşa edildi. Büyük oranda yapımı tamamlanan mahallede teslimat süreci başladı.
Anadolu'nun ilk camisi yıl sonunda yeniden ibadete açılacak
Hatay'da bir yandan yıkılan yuvaların yerine sağlam konutlar inşa edilirken, diğer yandan kentin yıkıma uğrayan tarihi yapıları da ihya edildi. Tarihi Meclis Binası ve Asi Nehri'nin iki yakasındaki yapılar Bakanlığın yürüttüğü kapsamlı projelerle tek tek ayağa kaldırıldı. Habib-i Neccar Camii'nde Konya Büyükşehir Belediyesi ve Bakanlık iş birliği ile yürütülen restorasyon çalışmalarında sona gelindi. Cami yıl sonunda yeniden ibadete açılacak.
Malatya'nın kalbi Bakırcılar Çarşısı
Bakırcılar Çarşısı'nda Emlak Konut 156 bin 642 metrekare arsa alanında 3 bin 200 dükkan, 224 konut, 2 bin 270 ofis, 32 restoran inşa etti. Bölgeye bin 370 araçlık otopark kazandırıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı iş birliğiyle çarşıda 4 cami ve bir hamamın inşa ve restorasyonu da yapılacak. Yine şehir merkezindeki Kuyumcular Çarşısı, Şire Pazarı ve Kasaplar Çarşısı da yeniden inşa edildi.
Kahramanmaraş'ın tarihi kapalı çarşısı yeniden doğdu
Kahramanmaraş'ın simgelerinden Tarihi Kapalı Çarşı da 6 Şubat depremlerinde ağır hasar gördü. TOKİ, Dulkadiroğlu ilçesindeki 2 bin 740 metrekarelik alanda 122'si tescilli 140 dükkanın inşa ve ihya çalışmalarını yürüttü. Tarihi Demirciler Çarşısı'nda da 76 iş yeri inşa edildi.
Adıyaman: "Bir tek 04.17'de duran bu saati değiştirmedik"
Bakan Kurum'un "Atatürk Caddesi'nde sadece 04.17'de duran bu saati değiştirmedik" sözleriyle anlattığı Adıyaman'da ağır yıkımın izleri yine gece gündüz esaslı çalışmalarla silindi. Adıyaman merkez, Emlak Konut'un öncülük ettiği çalışmalarla yeniden ayağa kalktı. Merkezde 349 bin 427 metrekare alandaki 160 blokta bin 126'sı konut, bin 213'ü dükkan, 820'si ofis olmak üzere toplam 3 bin 159 bağımsız bölüm inşa edildi. Bölgede aynı zamanda 1 savcılık binası ile 3 çocuk evinin inşası da sürüyor. TOKİ de Adıyaman'ın merkez mahallelerinden olan Mara ve Musalla Mahallesi'nde yaklaşık 195 bin metrekare alanda bin 179 konut ve 134 iş yerinin inşasını tamamladı.
Türkiye'nin ilk kırsal uydu kenti: Cumhuriyet Mahallesi
Bakanlığa bağlı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, depremin ardından Hatay'ın Kumlu ilçesi Cumhuriyet Mahallesi'nde Türkiye'nin ilk kırsal uydu kentini kurdu. Depremde yıkılan Kumlu, Reyhanlı ve Antakya ilçelerindeki 21 mahalledeki vatandaşlar için Cumhuriyet Mahallesi'nde 777 köy evi inşa edildi.
Türkiye'nin çevre uzunluğu kadar altyapı çalışması
Deprem bölgesinde 11 bin kilometre yani Türkiye'nin çevresinin uzunluğu kadar bir altyapı çalışması yürütülüyor. Şehirlerin zarar gören atık su, yağmur suyu ve içme suyu hatları yenileniyor.
Defne'ye Türkiye'nin en büyük atık su tüneli
Hatay'ın Defne ilçesinde Büyükçat mevkiinde İLBANK, Emlak Konut GYO ve Hatay Büyükşehir Belediyesi iş birliğiyle ileri biyolojik arıtma tesisi kuruluyor. Defne'den başlayan ve Antakya merkez ve Samandağ'ı da içine alan hat boyunca 11.2 kilometre uzunluğunda 5.6 metre çapındaki Türkiye'nin en büyük atık su tünelinin inşası devam ediyor. Bu tünel ile TOKİ ve Emlak Konut projeleri başta olmak üzere mevcut yerleşim birimlerinin atık suları ileri biyolojik arıtma tesisine ulaştırılacak. Atık su tünelinin kendi doğal eğimiyle kanalizasyon sularının doğrudan biyolojik arıtma tesisine transferi sağlanacak. 180 bin metreküp kapasiteli ileri biyolojik atık su arıtma tesisinin tamamlanmasıyla Hatay'ın kanalizasyon sorunu çözüme kavuşacak, Asi Nehri'nin kirlilik sorunu ortadan kalkacak.
Hasan Özkan - Ece Nur Öztürk
