Eğitim-Bir-Sen tarafından bu yıl sekizincisi hazırlanan ‘Eğitime Bakış 2024: İzleme ve Değerlendirme Raporu’ yayımlandı. Rapora göre Türkiye, ne istihdamda ne eğitimde olan kişilerin oranında yüzde 31,1 ile OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer aldı.
Eğitim-Bir-Sen Sendikası, bu yıl sekizincisi hazırlanan ‘Eğitime Bakış 2024: İzleme ve Değerlendirme Raporu’nu yayımladı. Eğitimin mevcut durumu, eğilimler ve uygulamaların veri temelli olarak analiz edildiği raporda, eğitime erişim ve katılım, eğitimin çıktıları, öğretmenler ve okul yöneticileri, eğitim-öğretim ortamları ve finansman ele alındı. Rapora göre 2024 yılı üniversite giriş sınavına lise son sınıf düzeyinde katılan adayların yüzde 67,3’ü herhangi bir programa yerleşemedi. Devlet üniversitelerindeki kontenjanlar (açık öğretim hariç) yaklaşık 150 bin azaltılırken, lisans ve ön lisans düzeyinde toplam 119 bin 36 kontenjan boş kaldı. Baraj puanının kaldırılmasıyla başvuru sayısı artsa da mevcut kontenjanlar bu talebi karşılamaktan uzak kaldı. Raporda gençlerin eğitim hayallerinin gerçekleşmesi için yükseköğretimde arz-talep dengesinin sağlanması ve kontenjanların iş gücü ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi gerektiği vurgulandı.
“Kadınların net okullaşma oranı yüzde 49 iken, erkeklerin oranı yüzde 36,7’ye geriledi”
Rapora göre kadınların yükseköğretime katılımı, erkeklere göre ciddi bir artış gösterdi. 2023/24 öğretim yılında kadınların net okullaşma oranı yüzde 49 iken, erkeklerin oranı yüzde 36,7’ye geriledi. Ancak rapora göre lisansüstünde her 100 erkek öğrenciye karşılık yalnızca 94 kadın öğrenci lisansüstü eğitime katıldı. Kadınların bu alandaki katılımını artırmak için teşvik edici politikalar hayata geçirilmesi gerektiği belirtildi.
“Türkiye, NEET oranında OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer alıyor”
Yine rapora göre Türkiye, 18-24 yaş arasındaki gençler arasında ne eğitimde ne istihdamda olanların (NEET) oranında yüzde 31,1 ile OECD ülkeleri arasında birinci sırada yer aldı. Kadın NEET oranı yüzde 41,4 gibi endişe verici bir seviyedeyken, erkeklerde bu oran yüzde 21,4 oldu. Gençlerin eğitimden ve iş gücünden uzaklaşmasının sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal kalkınmayı da tehdit ettiği belirtilen raporda, NEET oranlarını düşürecek mesleki eğitim programları geliştirilmesi gerektiği ifade edildi.
“Akademik kadrolara daha fazla yatırım yapılmalıdır”
Raporda, “Türkiye, 336 bin uluslararası öğrenci ile dünya sıralamasında ilk beşe girmeye hazırlanıyor. Ancak uluslararası öğretim elemanı sayısında düşüş yaşanıyor. 2019’da 3 bin 325 olan uluslararası öğretim elemanı sayısı, 2023’te 2 bin 906’ya düştü. Türkiye’nin uluslararası eğitim merkezi olma hedefine ulaşması için akademik kadrolara daha fazla yatırım yapılmalıdır” denildi.
Türkiye’nin uluslararası yayın sayısı artış gösterse de nitelik açısından dünya sıralamasında geri planda kaldığı belirtildi. 2023 yılında Türkiye’nin uluslararası yayınlarda dünya payı yüzde 1,87 seviyesinde kaldı. Üniversitelerin küresel sıralamalarda üst sıralara yerleşebilmesi için nitelikli akademik yayınları teşvik edecek mekanizmaların güçlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
"Öğrenci başına harcamalar artırılmalıdır"
Satın alma gücü paritesine göre Türkiye, öğrenci başına yalnızca 11 bin dolar harcayarak OECD ülkeleri arasında son sıralarda yer aldı. OECD ortalamasının neredeyse yarısı kadar olan bu harcama miktarının yükseköğretimin niteliğini artırma hedefiyle uyumlu olmadığı belirtildi. Öğrenci başına düşen harcamaların artırılmasının eğitimin kalitesini yükseltmek için kritik öneme sahip olduğu vurgulanan raporda, “OECD ortalamasına göre öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısı 16 iken, Türkiye’de bu oran 21’dir. Özellikle bazı üniversitelerde öğretim elemanı ihtiyacı ciddi seviyelere ulaşmış durumda. İhtiyaç karşılanacak şekilde öğretim elemanı alımı yapılmalıdır” ifadelerine yer verildi.
“2023/24 öğretim yılında toplam öğrenci sayısı 7 milyon 81 bin 289’a ulaştı”
Türkiye’nin yükseköğretimdeki öğrenci sayısıyla Avrupa’da birinci, dünyada ise altıncı sırada yer aldığı kaydedilen raporda, “2023/24 öğretim yılında toplam öğrenci sayısı 7 milyon 81 bin 289’a ulaştı. Ancak bu nicel başarı, istihdam oranlarına aynı şekilde yansımıyor. Mezunların iş gücü piyasasına entegrasyonu için eğitim programları sektörel ihtiyaçlarla uyumlu hale getirilmelidir” denildi.
Raporda, Türkiye’nin yükseköğretim sistemindeki reform ihtiyacı açık bir şekilde ortaya konularak, gençlerin geleceğinin güvence altına alınması için eğitim sistemine yenilikçi ve sürdürülebilir bir vizyon kazandırılmasının gerekliliği vurgulandı. Sorunları görmezden gelmenin yalnızca bugünü değil, geleceği de riske atacağı ifade edildi.
