Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, "Dünyamız iklim kriziyle savaşan bir yer oldu. Sıcaklık artışlarının belli bir seviyenin üstüne çıkması bizim gıda zincirimizi de etkileyecek, su kaynaklarımızı önemli noktalarda etkileyecek hususlar geliyor" dedi.
Geçen hafta TBMM Başkanlığı’na sunulan Türkiye’nin ilk "İklim Kanunu" teklifi ile iklim değişikliğiyle mücadelede genel ilkeler belirlendi. 20 madde, 2 geçici madde ve 3 farklı kanunda değişiklik içeren kanun teklifi ile İklim Değişikliği Başkanlığı’nın görev ve sorumlulukları belirleniyor. Teklife göre eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları esas alınacak. Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere süresinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak. Teklif ile ekonominin iklim bazlı olumsuz sonuçlara dirençli hale getirilmesi sağlanacak. Sektörlerin uluslararası rekabet gücünün artırılması için daha temiz ve daha verimli bir üretim süreci yasal güvenceye alınacak. Kanun teklifi yalnızca sanayi sektörlerini değil; şehirleri, tarımı, hayvancılığı ve yeşil alanları da koruyan bir yaklaşımla hazırlandı.
"Yasal düzenleme yapmadığımız takdirde 5 milyar avroluk bir cari açık oluşuyor"
İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, "İklim Kanunu" teklifine ilişkin basın mensuplarına yaptığı açıklamada, "Böyle bir yasal düzenleme yapmadığımız takdirde bizim yapmış olduğumuz analizler sonucunda 5 milyar avroluk bir cari açığın oluştuğunu da biliyoruz. Emisyon ticaret sisteminin bu kanunda yer alması bu yönüyle önemli. İklim değişikliğinin sonuçlarına baktığımızda ve bunu nasıl yürüteceğimizi göz önünde bulundurduğumuzda çevre kirliliği ile mücadeleye oranla daha kapsamlı bir durum söz konusu. Çevresel bir kirliliği kontrol etmek, iklim değişikliğine sebep olan sera gazlarını kontrol etmekten daha kolay" ifadelerini kullandı.
"Türkiye olarak sorumluluğumuz yüzde 1’den daha az"
Prof. Dr. Hasar, "Bir başka ülkede emisyon salımı söz konusuysa, ki Türkiye olarak dünya ölçeğinde tarihi sorumluluğumuza baktığımızda yüzde 1’den daha az bir sorumluluğumuz söz konusu. Bütün ülkelerin kolektif bir mücadeleye girmeleri gerekiyor. Türkiye de bu mücadelede yerini alan ülkelerden biri" diye konuştu.
"Dünyamız iklim kriziyle savaşan bir yer oldu"
Emisyonu azaltmayı hedeflediklerini belirten Hasar, şunları kaydetti:
"Bugün emisyon azaltımını konuşuyoruz ama 10 sene sonra oyun daha ön plana gelecek. Dünyamız iklim kriziyle savaşan bir yer oldu. Sıcaklık artışlarının belli bir seviyenin üstüne çıkması bizim gıda zincirimizi de etkileyecek, su kaynaklarımızı önemli noktalarda etkileyecek hususlar geliyor Burada iyi bir uyum süreci lazım. Şehirlerin daha dirençli olması lazım. İklim Kanunu bütün bunları kapsayan, önlemler alan, sorumluluklar yükleyen, ilgili kurum ve kuruluşlara sorumluluklar yükleyen yasal bir düzenleme."
"Mevzuatlar halkın özgürlüklerini güvence altına alan düzenleme neticesinde olacak"
"İklim Kanunu"na çeşitli mevzuatların ekleneceğini aktaran Hasar, "Daha ikincil mevzuatlar gelecektir. Bu ikinci mevzuatlar farklı ortamlarda söylendiği gibi toplumun veya halkın özgürlüklerini kısıtlayan değil, aksine güvence altına alan bir düzenleme neticesinde olacaktır. Bizim tarımda daha organik uygulamalara, daha etkin su kaynaklarımızı kullanmamıza, biyolojik çeşitliliğimizi korumaya yönelik bir kapsam içerisinde olacaktır" ifadelerini kullandı.
İklim Değişikliği Başkanlığı’nın sorumlulukları
Teklifte İklim Değişikliği Başkanlığı’nın görev ve sorumlulukları netleştirildi. Kurumlar arası koordinasyon, faaliyetler ve standartlar başkanlıkça belirlenecek. Başkanlık, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine ilişkin ilerlemeleri izleyecek. Karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenlemek de Başkanlığın yetkisinde olacak. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), Başkanlık tarafından kurulacak ve bu kapsamda tahsisatların dağıtımı yapılacak.
Ulusal ve Yerel Eylem Planları hazırlanacak
Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ile İklim Değişikliği Başkanlığı’nın yayımladığı strateji ve eylem planları doğrultusunda sera gazı emisyonları azaltılacak. Strateji ve eylem planları dönemsel olarak ulusal ölçekte hazırlanacak, uygulanacak ve uygulanması izlenecek.
İklim Değişikliği İl Koordinasyon Kurulları kurulacak
Her ilde vali başkanlığında ilgili kurum ve kuruluşların temsilcileri ile yerel yönetimlerin temsilcilerinden oluşan İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Kurulun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenecek. Yerel İklim Değişikliği Eylem Planları, en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar hazırlanacak. Bakanlık bu süreyi bir yıla kadar uzatabilecek.
Yerel planlar vali başkanlığında hazırlanacak
Yerel iklim değişikliği eylem planları; sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum amacıyla her ilin bütüncül bir planı olacak şekilde vali koordinasyonunda büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, diğer illerde il belediyesi ve il özel idaresi, ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırlanacak veya hazırlatılacak. Karara bağlanmak üzere İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’na sunulacak. Sektörel etkilenebilirlik ve risk analizleri; strateji ve eylem planlarına esas teşkil etmek üzere iklim modelleri kullanılarak dönemsel olarak Başkanlık tarafından hazırlanacak ve güncellenecek.
Türkiye Yeşil Taksonomisi kurulacak
İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal, sektörel ve tematik raporlar hazırlayacak. Finansal kaynakları yönlendirmeyi kolaylaştırmak üzere iklim değişikliği teşvik mekanizmaları geliştirecek ve Türkiye Yeşil Taksonomisi’ni kurup yürütecek. Döngüsel ekonomi hedefleri ve sıfır atık uygulamaları çerçevesinde ürünlerin yeniden kullanımı, atıkların yan ürün, alternatif ham madde olarak kullanılması ve geri dönüşüm, geri kazanım ile elde edilen ürünlerin zorunlu kullanım oranları belirlenecek.
Sınırda karbon düzenleme mekanizması
Türkiye gümrük bölgesinde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek. SKDM’ye ilişkin raporlama, kapsam, içerik, usul ve esaslar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek.
Temiz teknolojinin kullanımı yaygınlaştırılacak
İlgili kurum ve kuruluşlarca hazırlanan planlama ve uygulama araçlarında teknolojik öz yeterlilik kapasitesinin artırılması öncelikli hedef olarak belirlenerek, temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması esas olacak. Başkanlık; karbon yakalama ve depolama teknolojileri, hidrojen teknolojisi gibi iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik yeni teknolojik gelişmelerin takibi ile bu alanlardaki projelerin geliştirilmesi için ilgili kurumlarla işbirliği yapmaya, kurumların bu alanlarda çalışmalar yapmasını yönlendirmeye ve ilgili kurumlarla koordinasyon yapmaya yetkili olacak. Başkanlığa bağlı ilgili kurumlarla koordineli olarak enstitüler ile araştırma ve uygulama merkezleri kurulabilecek.
Okul müfredatlarına iklim değişikliği ve yeşil dönüşüm eklenecek
Kamuoyu farkındalığının artırılması ve toplumun iklim değişikliğinin etkileri konusunda duyarlı hale getirilmesi için eğitim ve bilinçlendirme programları düzenlenecek. Tüm eğitim düzeylerinde müfredat ve öğretim programlarının güncellenmesi ve yeşil iş gücünün yetiştirilmesi için gerekli çalışmalar ilgili bakanlıklarla koordineli olarak Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu’nca yapılacak. Uygulamaların usul ve esasları, Bakanlık görüşü alınarak kamu kurum ve kuruluşları tarafından belirlenecek.
Net sıfır emisyon hedefinin sağlanmasına yönelik emisyonların dengelenmesi için orman, tarım, mera ve sulak alanlarda karbon yutağı kayıplarını engellemek üzere ilgili kurum ve kuruluşlar tedbirler alacak. İklim değişikliğinin etkilerine karşı su kaynaklarının etkin yönetimi sağlanacak. Denizel ve karasal korunan alanların niteliği ve oranı yükseltilecek.
Kanun teklifinde belirtilen uygulama ve planlama araçlarına ilişkin hazırlama ve uyarlama yükümlülükleri ilgili kurum ve kuruluşlarca en geç 31 Aralık 2027 tarihine kadar yerine getirilecek. Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatmaya yetkili olacak.
