Medical Park Gaziantep Hastanesi Merkez Laboratuvarı’ndan Klinik Biyokimya Uzmanı Uzm. Dr. Nuri Orhan doğru kan almak için yapılması gerekenleri anlattı.
Dr. Nuri Orhan, biyokimyasal tetkikler için kan alımı çok önemli bir konu olduğunu belirterek, "Sonuçların doğruluğu, dolayısıyla hastalıkların da doğru tanısı ve tedavisi için bu konunun üzerinde titizlikle durulması gerekiyor. Çünkü laboratuvarla ilgili hatalara bakıldığında yüzde 70’e yakınının, kan alımı sırasında analiz öncesi dediğimiz preanalitik dönemde yapıldığını görüyoruz" dedi.
Kan alırken yapılan hatalar
Dr. Orhan, kan alırken sıkça yapılan hatalar konusunda da bilgi vererek, "Preanalitik evre, hastadan tahlil istenmesiyle başlıyor. Daha sonra numunenin alınacağı aşama geliyor. Kan alınmadan önce damar tespit edilmeli, alkolle silinip, kuruması beklenmeli, sonra iğneyle belli bir açı ile damara girilipsonra da vakumlu tüplere numune alınmalıdır. Hangi test için hangi tüpe örnek alınacağı, tüp kapaklarının renginden anlaşılmaktadır. Vakumlu tüpler kan alma ve ön hazırlık aşamasını önemli derecede kolaylaştırıp standardize etmektedir.Yaygın olarak kullanılan jellive pıhtı aktivatörlütüpler pıhtılaşmayı daha hızlandırıp numunenin analizinin daha hızlı yapılmasını sağlamakta, örneklerin laboratuvar tarafından gereksiz yere reddedilmesini de önlemektedir. Enjektörle alınan kan numuneleri doğrudan kan tüplerine boşaltıldığında kan hücrelerinin parçalanmasıyla meydana gelen “hemoliz” birçok testin sonucunu etkileyerek yanlış sonuçların raporlandırılmasına neden olabiliyor. Vakumlu sistemlerle kan alınması bu hatayı önleyen başlıca faktörlerden biridir ve aynı zamanda kan alan personelin işini kolaylaştırmaktadır. Kan alınırken sıklıkla yapılan hastaya yumruğunu sıktırma ve kan alınacak damara elle vurularak belirgin hale getirilmeye çalışılması yanlış uygulamalardır" şeklinde konuştu.
Çocuklardan kan alımı
Orhan, çocuklardan kan alırken dikkat edilmesi gerekenler konusunda ise şöyle konuştu:
"Çocuklardan kan alımı çocuk ve aile için yıpratıcı bir süreçtir. Ailelerin haklı olarak çocuklarından kanın bir an önce, acısız bir şekilde ve az miktarda alınmasını istemesi kan alan personelin de işini zorlaştırmakta. Kan alan personelin bu durumda çocukları, yetişkinlerin küçük modelleri gibi düşünmemesi gerekiyor. Kan alınırken kullanılan iğne ucu, kan tüpü gibi malzemeler yaşa uygun olmalı, tekrar kan alınması gerekliği oluşmaması için tüplere gerektiği kadar numune uygun şartlarda titizlikle alınmalıdır. Çocuklardan el sırtından numune alınması gerektiğinde işlem kısa sürede yapılmalı ve tüp kapakları işlemin ardından bekletilmeden kapatılmalıdır. Yenidoğan tarama testlerinde bebeklerden topuktan kan alınırken kağıda emdirilmesi işlemi de titizlik gerektirir. İşlem yapılırken kağıt üzerindeki yuvarlak kısım tamamen dolacak ve taşmayacak şekilde damlatılması gerekir. Kan alma işlemi sırasında acının azaltılması için, doğru iğne ucu kullanmak, çocukların dikkatlerini başka yerlere odaklamak ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir. Hastanemizde acil serviste ve çocuk hastalıkları kliniğinde laser ışığı yöntemi ile cilt üzerindeki damarları görünür hale getiren özel cihazlarımız mevcuttur Bu cihazlar sayesinde çocuklarımızdan daha az acıyla ve daha kısa sürede kan numunesinin alınması mümkün olabilmektedir."
Kanser tedavisi görenlerde kan alma işlemi
Uzm. Dr. Nuri Orhan, kanser tedavisi görenlerdeki kan alma işleminin daha zor olduğunu anlatarak, "Kanser tedavisi gören ve/veya ileri yaşlardaki hastalardan kan alma işlemi de diğer kan alınan hasta gruplarından ayırmak gerekiyor. Kanser tedavisi alan hastalarımızda damar yapıları çok ince ve hassas olduğundan kan numunesi almak diğer hastalara göre daha zor olmaktadır ancak kullanılan özel materyaller ve uzmanlık sayesinde bunun üstesinden gelinebilmektedir" diye konuştu.
