Garanti BBVA Ödeme Sistemleri (GÖSAŞ), BKM ve MasterCard verileri üzerinden gerçekleştirdiği ‘Türkiye’de Kartlı Ödemeler 2022’ araştırmasının sonuçlarını açıkladı. GÖSAŞ’ın hazırladığı infografik çalışma, Türkiye’deki banka ve kredi kartı sahipliği oranı, kart harcamalarındaki eğilim ve gelişim, e-ticaret hacmindeki artış, kart kullanımındaki demografik dağılım gibi alanlara ışık tutuyor.
Türkiye’de 15 yaş üstü nüfusun bankacılık sistemine dahili artıyor, kartlı ödemeler giderek yaygınlaşıyor
Araştırmaya göre, 2022 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de 15+ yaş nüfus içinde banka hesabı olanların oranı yükseliyor. Bir önceki yıl yüzde 82 olan bu oran 2022 yılında yüzde 86’ya ulaşırken, Avrupa’da ortalama yüzde 97 seviyesinde bulunuyor. Finansal sisteme katılımın yükselmesiyle banka ve kredi kartı sahipliği de her yıl artarken, nakit kullanımı azalıyor ve kartlı ödeme alışkanlığı da giderek güçleniyor. Ülkemizde 2021 yılında kartlı ödemelerin toplam hane halkı harcamaları içindeki payı yüzde 40 iken bu oran 2022 yılında yüzde 42 seviyesine ulaştı. Türkiye ortalaması olan yüzde 42 oranı yüzde 44 seviyesindeki Avrupa ortalamasına her geçen gün daha çok yaklaşıyor. Gelişmiş ülkelerde yüzde 80’e kadar çıkan kartlı ödeme oranının Türkiye’de de nakitten uzaklaştıkça, yakın gelecekte yükselerek Avrupa seviyesini yakalayıp sonrasında gelişmiş ülkeler seviyesine gelmesi bekleniyor.z
2022’de 340 milyon adet kart ile 3,7 trilyon TL kart harcaması yapıldı
Araştırma, 2022 yılı sonu itibarıyla Türkiye’deki toplam banka ve kredi kartı adedinin yüzde 17’lik bir artışla 340 milyon adede yükseldiğini (99 milyon kredi kartı, 241 milyon banka kartı) gösteriyor. Kartlarla yapılan alışveriş harcamalarının 3 trilyon 708 milyar TL’ye ulaştığı, bu hacim içinde kredi kartı ile yapılan harcamaların da 2 trilyon 954 milyar TL olduğu görülüyor. Bu toplam harcama rakamı aynı zamanda, 2021 yılına göre yüzde 116 gibi ciddi oranda bir artışı da ifade ediyor. (2021 yılı 1 trilyon 712 milyar TL).
2022 yılında kredi kartı ile yapılan harcamaların yüzde 75,4’ünün peşin, yüzde 24,6’ünün taksitli olarak gerçekleştiği görülüyor. Kredi kartıyla yapılan e-ticaret harcamalarında ise bir önceki yıla göre daha fazla taksit yapıldığı göze çarpıyor. 2022 yılında taksitli alışverişte e-ticaret payı yüzde 50,2’ye yükseliyor. (2021 yılı yüzde 44,5)
Pandemi etkileri sona eriyor, harcama eğilimleri değişiyor
Kartlar en çok market ve AVM’lerde kullanıldı, en yüksek harcama artışı havayolu sektöründe oldu. 2022 yılında kredi kartlarının en fazla kullanıldığı kategori yüzde 19 ile market ve AVM’ler oldu. Özellikle pandemi sonrası evlerden dışarı çıkma eğilimi AVM harcamalarını arttırdı. Bunu yüzde 9 ile akaryakıt, yüzde 8 ile elektronik kategorisi takip etti. Diğer taraftan kartla yapılan harcamalarda en yüksek artış, yine pandemi sonrası seyahat eğiliminin artmasıyla beraber, yüzde 229 oranla havayolları sektöründe gerçekleşti. Akaryakıt yüzde 184, yeme-içme yüzde 157 artışla havayollarını takip etti. Pandemi sonrası daha fazla seyahat etme, AVM’lerde harcama yapma gibi dışarıdaki aktivitelere yönelik harcamaların artmış olduğu göze çarpıyor. Kartlı harcamalardaki en düşük artış ise yüzde 45 ile telekomünikasyon sektöründe görüldü.
Temassız ödeme ilk tercih haline geldi, kartlı ödemelerin yarıdan fazlası temassız gerçekleşti
Araştırma, özellikle pandemi döneminde öne çıkan kartla temassız ödeme alışkanlığının giderek güçlendiğini ortaya koyuyor. Buna göre, 2021’de 2,5 milyar olan temassız işlem adedi, 2022 sonu itibarıyla yaklaşık 4 milyar adede ulaşarak 1 yılda yüzde 58 artış gösterdi. Diğer taraftan 2022 yılında kartla yapılan yüz yüze işlemler içindeki temassız işlemlerin payı da ortalama yüzde 57’ye ulaştı.
E-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki artış hızı düşüyor
Türkiye’de e-ticaret sektörü büyümesini sürdürürken toplam harcamalar içindeki artış hızı düşüyor. 2022 yılında e-ticaret sektöründeki harcama hacmi 860 milyar TL’ye ulaştı ve bu rakamın toplam kartlı harcamalar içindeki ağırlığı yüzde 29,1’e yükseldi. E-ticaret harcamalarının önceki yıllardaki artış trendi incelendiğinde, özellikle pandeminin yaşandığı dönemi de kapsayan zaman dilimine bakıldığında, 2018’de yüzde 17,4 olan e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki oranının 2021 yılında yaklaşık 10 puanlık artış ile yüzde 27,6 seviyesine geldiği görülüyor. Ancak pandemi sonrasına bakıldığında e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki artış trendi 2021’den 2022’ye 1,5 puanla daha düşük bir artış hızı kaydediyor. Pandeminin sona ermesiyle beraber AVM harcamaları gibi fiziksel olarak lokasyon bazlı yapılan harcamaların artması, e-ticaret harcamalarının artış hızının düşmesinde öne çıkan sebepler arasında gösteriliyor.
