Kuzey Afrika'da başlayan daha sonra da Orta Doğu'ya sıçrayan Arap baharı, Suriye'de henüz ömrünün baharındaki çocukların sonu oldu. Beşinci yılına giren savaşta cephede çarpıştıracak asker bulamayan taraflar yaşları 10-15 arasında değişen çocuklara yöneldi.
Uluslararası hukuk normlarına göre savaş suçu sayılan bu durum, Suriye'de başta rejim olmak üzere savaşan bütün gruplar tarafından sıradan bir durum olarak kabul ediliyor. İnsan Hakları İzleme Örgütleri, Unicef ve BM tarafından son 4 yılda birkaç defa rapor edilmesine rağmen çocuk asker kullanımına yönelik herhangi bir yaptırım uygulanabilmiş değil.
RAPORLAR YETERSİZ AMA…
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün (HRW) haziran ayında yayınladığı çocuk askerlerle ilgili kapsamlı raporda Suriye'de gözlemlere başladıkları 2011 Eylül'den bu yana 194 çocuğun cephede çatışırken ya da canlı bomba olarak gerçekleştirdikleri eylemler sırasında öldüğü kayıt altına alındı.
HRW, cephede çarpışan çocuklardan bazılarıyla bire bir görüştüğünü ve çoğunluğunun ailesinin bilgisi dışında askere alındığının tespit edildiğini açıkladı. Sözde İslamcı grupların “şehadet”, marksist gruplar ve hükümetin ise “zorunlu askerlik” görevi olduğu bahanesiyle çocukları silah altına aldıklarını kaydetti.
ASKER YOKSA ONLAR VAR
Suriye'de çocuk asker istihdam eden taraflardan biri olan Esad yönetiminin askeri kamplarından biri ise Suriye Muhalif Devrimci Güçler Konseyi (SMDK) tarafından fotoğraflandı. Rejim, savaşın ilk günlerinden itibaren İran, Lübnan, Yemen, Afganistan ve bölge ülkelerindeki Şiiler başta olmak üzere birçok komünist ve sosyalist ülkeden asker desteği aldı. Ancak Esad, Suriye devlet televizyonunda yaptığı açıklamada asker bulmakta güçlük çektiklerini, savaş öncesi 300 bin civarından olan asker sayısının düştüğünü kaydederek hem askerden kaçtıkları belirlenen 70 bin kişi için af ilan etmiş hem de temmuz itibariyle askerlik kampanyası başlattığını duyurmuştu. Esad'ın konuşmasının hemen akabinde ülke genelinde mevcut çocuk askerlere ilave olarak eli silah tutabilir denilen 17 yaşın altındaki yüzlerce çocuğun askeri kamplarda toplandığı SMDK tarafından belgelendi.
İNFAZ TİMİ
Çocuk askerlerin en fazla bulunduğu gruplardan olan IŞİD'te çocuklar canlı bomba, muhalifler arasında istihbarat toplama ve infaz timi olarak görev yapıyor. Zaman zaman yakalanan muhaliflerin infazlarında görüntülenen çocuklara katıldıkları eylemlerin “cihat” olduğu vurgusu yapılıyor. Daha çok rejime muhalif kitleler arasından toplanan çocuklar kamplara alındıktan yöneticilerin isteğine göre ya canlı bomba yapılıyor ya da diğer alanlarda kullanılıyor.
Suriye'de savaşın ilk aylarından itibaren varlığını sürdüren El Kaide uzantılı El Nusra Cephesi'nde ise, çocuklar ağırlıklı olarak keskin nişancı olarak eğitiliyor. Kamplarda uzun süreli eğitim alan çocuklar, arazide canlı hedeflere karşı gösterdikleri performanslara göre sertifikalandırılıp cephelere gönderiliyor
PYD TAAHHÜT ETMİŞ
Suriye'de uzun süredir yerleşik olarak siyasal faaliyette bulunan iç savaşın başlamasıyla birlikte silahlı harekete yönelen PKK uzantılı PYD'nin askeri kanadı YPG/YPJ ise PKK'nın çocuk istihdam etme geleneğini Suriye'de sürdürüyor. Suriye'de güvenilir müttefik arayışında olan ABD ile flörtü sırasında saflarındaki çocuk askerler yüzünden uyarılan ve 18 yaş altı 59 çocuğun salıverilmesi için İnsan Hakları Örgütü nezdinde taahhütname imzalayan PYD bu çocuklardan 16'sı kız olmak üzere 43'ünü serbest bırakmıştı. Örgüt, PYD'nin en kısa sürede diğer çocukları da salıvermesini bekledikleri konusunda ısrarlı açıklamalarını sürdürüyor.
SOSYAL MEDYADAN DAVET
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün raporunda en dikkat çeken bölüm ise 278 vakada çocukların direkt eylem sorumlusu olarak rol aldığı bilgisi. Ocak 2015'ten itibaren 52 çocuğun katıldıkları eylemlerde öldürüldüğü belirtilirken, propagandalar sonucu başta IŞİD olmak üzere Hizbullah ve diğer radikal grupların Avrupa'dan da çocuk asker toplamaya başladığı kaydedildi. Sadece IŞİD'in 1 Ocak itibariyle bin 100 çocuğu örgüte katılmak üzere sosyal medya üzerinden davet ettiği ifade edildi.
Suriye'de görev yapan insan hakları örgütlerinin ortak raporunda ise IŞİD ve El Nusra'da 2 bin, Hizbullah, Esad rejimi, ÖSO, PYD ve diğer muhalif gruplarda 14-17 yaş aralığında 5 bin 300 çocuk asker bulunuyor.
Osman SAĞIRLI-TÜRKİYE GAZATESİ
