Bursa’da yüzyıllar boyunca doğal afetler ile savaşlara direnerek şehrin tarihine şahitlik eden 576 yıllık Irgandı köprüsü, dünyadaki 4 çarşılı köprüden biri. Tarihi köprü, geleneksel halk sanatları atölyeleriyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanları arasında yer alıyor.
Bursa’nın merkez Osmangazi ve Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan Gökdere’nin üzerine 1442 yılında inşa edilen Irgandı köprüsü, sedefkârlıktan çiniciliğe kadar el işçiliğinin en güzel örneklerini sunan zanaatkârlara ev sahipliği yapıyor.
Bursa’nın ilklerin şehri olduğunu belirten Tarih Arşivi Genel Yayın Yönetmeni tarihçi Cüneyt Günay, "Bu ilklerden biri de Gökdere vadisinde bulunan 577 yaşındaki Irgandı köprüsüdür" dedi.
Köprünün Osmanlı’nın tek arasta köprüsü olduğunu ifade eden Günay, "Arasta, eski Türk İslam çarşılarında aynı ürünleri satan dükkânların bulunduğu çarşısıdır. Yapımı II. Murad zamanına kadar gider. 1442 yılında, Irgandı Ali oğlu tüccar Hoca Muslihuddin tarafından, Hacı İvaz Paşa’nın vakfiyesinde şahit gösterdiği Abdullah oğlu Timurtaş’a yaptırıldığı sanılmaktadır. Köprünün Irgandı ismi de buradan gelmektedir. Köprü ile ilgili bilgileri yabancı kaynaklardan da öğrenmekteyiz. Nitekim 1573-1589 yılları arasında Bursa’ya gelen Alman Reinhardt Lubenau, Irgandı köprüsünün tek kemerinin üstünde dükkânların sıralandığını bildirir. 1640’ta Bursa’yı ziyaret eden Evliya Çelebi ise köprünün üzerindeki çarşıda 200 kadar hallaç dükkânı olduğunu belirtir. Kaynaklarda, Irgandı köprü çarşısının iki ucunun büyük demir kapılarla geceleri kapandığı belirtmektedir" dedi.
18. asırdaki su baskınında kısmen yıkılmış
Ahmed Cevdet Paşa’nın verdiği bilgiye göre, 1855 depreminde köprünün üzerindeki dükkanların hasar gördüğünü anlatan Günay, millî mücadele yıllarında Bursa’yı işgal eden Yunanlıların 1922’de geri çekilirken köprüyü de tahrip ettiğini ve üstündeki dükkânların tamamen ortadan kaldırıldığını söyledi. Irgandı köprüsünün 2004 yapılan restorasyon ile orjinal görüntüsünü kazandığını belirten Günay, "Bu köprünün en önemli özelliği, dünyada 4 tane bulunan çarşılı köprüden biri ve en eskisi olmasıdır. Diğer köprüler Bulgaristan Lofça’da yer alan Osma köprüsü, diğer ikisi de Venedik’te yer alan Ponte Di Rialto ve Floransa Arno nehri üzerindeki Ponte Vecchio köprüleridir" diye konuştu.
Uğur Uslubaş - Hakan Gönül
