Antalya’nın Serik ilçesi Abdurrahmanlar-Gebiz karayolu üzerinde, Gebiz Mahalle merkezine yaklaşık 1,2 kilometre uzaklıkta ve 2013 yılında Antalya Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenen 13-15. yüzyıla tarihlenen tarihi Macar Camii Antalya Valiliği Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığı’nca (YİKOB) tarafından restore edilerek hem ibadete açılacak hem de turizme kazandırılacak.
Antalya Valiliği Kültür Varlıkları Birim Müdürü Cemil Karabayram, tarihi Macar Camii'nin geçmişten bugüne kadar motif ve mühürlerini büyük oranda koruyarak günümüze gelmeyi başardığını söyledi. Tarihi geçmişine bakıldığı zaman yapım yılı net bilinmemekle beraber 15. yüzyıla kadar uzanan tarihi bir serüvenin yaşandığını söyleyen Karabayram, “Bugünkü adıyla da, geçmişte de tarihteki yaşanmış olaylarla beraber göçebe hayatın hayatımıza girmesiyle beraber Macar Camii olma özelliği taşıyan çok tarihi bir yapıdır. Bu mekanın iç kısımlarındaki kalem işi süslemelerin bulunduğu yerlerde geçen yıl kim ve kimler tarafından yazıldığı tespit edilemeyen ahlaksız argo sözcükler ve birçok diğer olumsuz unsuru içeren kelimeler yazılmıştır. Konuyla ilgili Sayın Valimiz Ersin Yazıcı, camideki bu yazıların acilen silinmesi, temizlenmesi ve caminin koruma altına alınmasına yönelik talimat vermiştir. Caminin iç kısmındaki kalem işi süslemelerin bulunduğu yerlerde kim tarafından yazıldığı tespit edilemeyen argo sözcükler ve birçok diğer olumsuz unsuru içeren duvar yazılarının, koruma önlemleri çerçevesinde silinmesi ve yapının koruma altına alınması için 2021 yılında çalışma başlatıldı. Antalya Valimizin talimatıyla korservasyon ve restorasyon uzmanının da yer aldığı 5 kişilik ekip kuruldu. Camide yeni konservatif bir çalışma yapıldı. Dökülmek üzere olan yaklaşık 200 yaşındaki sıvalar sabitlendi. Mevcut hali korundu. Uzman ekip, caminin iç kısmındaki kalem işi süslemelerin bulunduğu yerlere, kimliği belirsiz kişilerce yazılan argo sözcükler, siyasi parti isimleri ve olumsuz unsur içeren yazıları, hassas bir çalışma ile temizledi” dedi. Karabayram, yazıların temizliği sırasında, tarihi süslemelere zarar vermeyecek şekilde, kimyasal içermeyen, doğal yöntemler kullanıldığını, çok titiz bir temizlik süreci yaşandığını anlattı.
“Kamulaştırma çalışmaları başlatıldı”
Caminin, özel mülkiyette olduğunu da belirten Karabayram, Antalya Valiliği ve Serik Belediyesi tarafından cami arazisinin kamulaştırılması için işlemlerin başlatıldığını kaydetti. Kamulaştırma çalışmalarından sonra buranın restore edilerek gelecek kuşaklara en iyi şekilde aktarılacağını söyleyen Karabayram, “Ayrıca, vatandaşların ibadet mekanı olarak kullanılması için arzuları da var. En kısa sürede buradaki çalışmalar tamamlanacaktır. Ayrıca Macar Camisinin doğu bölümünde bulunan 4 mezarın bulunduğunu ve bunların kime ait olduğunu bilemiyoruz. Bununla ilgili bir çalışma ve araştırma yapılacak” dedi.
Uzman Arkeolog Yiğit Kılıç, Macar Camii'nin 13. ve 14. yüzyılda Macaristan'dan gelen Yörük Türkmenlerinin, daha sonra 15. yüzyılda buraya tamamen yerleştikten sonra inşa ettikleri kervan yolu camisi olduğunu söyledi. Kılıç, “Burada kervansaray mantığı ile durup dinlenip ibadetlerini gerçekleştirdikten sonra devam ettikleri yol güzergahında bulunan bir camidir. Buradaki süslemeler ise 18. yüzyıl işlemeleridir. Bunu o döneme ait olduğunu yaptığımız çalışmalardan biliyoruz” diye konuştu.
Serik İlçesi Gebiz Mahallesi sakini Erdal Aktaş (57) ise "Atalarımız Gebiz’de o dönemlerde cami yokken buraya namaz kılmaya geliyorlarmış. Bu tarihi caminin koruma altına alınarak yeniden restore edilmesi için çalışma başlatan sayın valimize ve belediye başkanımıza teşekkür ediyoruz dedi.
Macar Camii’nin mimari özellikleri
Abdurrahmanlar-Gebiz karayolu üzerinde, Gebiz Mahallesi merkezine yaklaşık 1,2 kilometre uzaklıkta ve 2013 yılında Antalya Koruma Bölge Kurulu tarafından tescillenen Macar Camii, yapı kare planlı, pandantif geçişli, kubbe örtülü ve tek mekanlı. Yapının girişi, kuzey cephede bulunan dikdörtgen biçimli kapı açıklığından sağlanırken, güneydoğu ve güneybatı köşelerinde birer adet, batı cephenin ortasında ise bir adet dikdörtgen biçimli pencere yer alıyor. İnşa tarihi kesin olarak bilinmeyen caminin sivrilen kubbesi, malzeme-teknik biçimi, mihrabın alçak ve sade yapılması gibi özellikler göz önüne alındığında, 13-15'inci yüzyıl mescitleri ile benzerlik gösterdiği ifade ediliyor. Yapının harim duvarlarında, kubbe geçişlerinde ve kubbe iç kısmında kalem işi süslemeler bulunuyor. Söz konusu kalem işi süslemeler, beyaz kireç katkılı sıva üzerine, mavi, açık yeşil, sarı ve kahverengi renkler kullanılarak yapılmış. Süslemeler; kıvrık dallı bitkisel madalyonlar, Osmanlıca yazılar, stilize kuşlar ve geometrik bezemeler içeriyor.
Ayşe Çatlı
