Türkiye Ziraat Odaları Birliği Genel Başkanı Bayraktar, Ramazan ayı öncesinde gıda fiyatlarını değerlendirdi. Ramazan’da gıda fiyatlarında bir artış beklemediklerini kaydeden Bayraktar, “Geçen ay sonuna göre 5 üründe fiyat değişimi görülmezken, 8 üründe azalma, 21 üründe ise fiyat artışı oldu. Kuru fasulye, yeşil mercimek, yumurta, kuzu eti ve toz şeker fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşü yüzde 32,02 oran ile en fazla domateste meydana geldi. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 37,47 ile yeşil soğanda görüldü. Üretici fiyatlarına baktığımızda ise; geçen ay sonuna göre 13 üründe fiyat değişimi görülmezken, 8 üründe azalma, 9 üründe ise fiyat artışı meydana geldi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 32,53 oran ile yeşil soğanda görüldü. Yeşil soğandaki fiyat artışını yüzde 20,39 ile sivri biber, yüzde 7,33 ile limon, yüzde 5,33 ile yeşil fasulye, yüzde 4,28 ile iç fındık, yüzde 3,91 ile marul, yüzde 1,85 ile dana eti, yüzde 0,98 ile süt, yüzde 0,24 ile kuzu eti takip etti” açıklamasını yaptı.
Geçen aya göre üretici ve marketlerde en fazla fiyatı düşen ürünün domates olduğuna dikkat çeken Bayraktar, “Fiyatı en fazla artan ürün ise yeşil soğan oldu. Rusya’nın ambargo kararı ve hava sıcaklıklarındaki yükselişle birlikte hasat edilen ürün miktarının artmasına bağlı olarak domates, salatalık, kabakta fiyat düşüşleri devam etti. Bu ürünlerin yanı sıra Rusya’nın aldığı ambargo kararının etkilerini gördüğümüz bir diğer ürün kuru soğan oldu. Kuru soğan ihracatında en önemli pazarlarımız Rusya ve Irak’tır. Rusya’ya yapılan soğan ihracatımızın yaklaşık yarısını yeni hasat edilen soğan oluşturmakta idi. Bu duruma komşu ülkelerde yaşanan karışıklıklar da eklenince kuru soğan fiyatları dibe vurdu. Geçen yıl aynı dönemde kuru soğanın kilogramını 43 kuruştan satan üreticilerimiz, bu yıl 20 kuruşa alıcı bulmakta zorlanmaktadır” diye konuştu.
Patateste de üreticilerin sıkıntılarının devam ettiğini belirten Bayraktar, açıklamalarına şöyle devam etti:
“Bu sezon hava sıcaklıklarının yüksek olması nedeniyle Adana’da patates hasadı 10-15 gün daha erken başladı. Nevşehir ve Niğde’de depolarda ürün olduğu dönemde bir taraftan yeni ürünün hasadının başlaması, komşu ülkelerde yaşanan siyasi karışıklıkların ihracatımızı olumsuz etkilemesiyle birlikte Mart ayı sonunda 38 kuruş olan patates fiyatları, Nisan sonunda 25 kuruşa indi. Nisan ayında Adana’da başlayan taze patates hasadına Mayıs ayında Reyhanlı ve Ödemiş de eklendi. Üreticilerimiz bu koşullar altında taze patatesi 25 kuruştan satmaya çalışmaktadır. Üretimde meydana gelen dalgalanmalar ve pazarlamada yaşanan sıkıntılar üreticiden tüketiciye tüm tarafları derinden etkilemektedir. Ekim ayından bu yana hava sıcaklıkları genel olarak mevsim normalleri üzerinde gerçekleşti. Yağışlar ise üretim döneminde normalin altında kaldı. Buğday ve arpa üretiminin gelişme döneminde istenen yağışların gerçekleşmemesi, 34 ilimizde kuraklık yaşanmasına yol açtı. Kuraklık yaşanan illerde, verim kaybı nedeniyle Türkiye buğday ve arpa rekoltelerinde azalma beklenmektedir.”
Geçen yıl Ramazan ayı öncesi ile bu yıl ki market ve üretici fiyatları karşılaştırıldığında market raflarında fiyatı en çok artan ürünün sivri biber, fiyatı en çok düşen ürünün ise havuç olduğunu kaydeden Bayraktar, “Üreticide ise en fazla yeşil soğan fiyatında artış görüldü. Fiyatı en fazla düşen ürün ise üreticide patates oldu. Bu dönemde market fiyatlarında 17 üründe azalma, 19 üründe ise fiyat artışı meydana geldi. Markette en fazla fiyat düşüşü yüzde 48,67 ile havuçta görüldü. Bu yıl ve geçen yıl Ramazan ayı öncesi fiyatlarını karşılaştırdığımızda, üretici fiyatlarında 16 üründe azalma, 16 üründe ise fiyat artışı oldu. Üreticilerde en fazla fiyat düşüşü yüzde 74,49 ile patateste görüldü. Buna karşılık, fiyatı en fazla artan ürün yüzde 139,13 ile yeşil soğan oldu” dedi.
Üreticilerin alın terinin karşılığını alamadığını ve Rusya’nın ambargo kararından en fazla etkilenen kesimin üreticiler olduğunu söyleyen Bayraktar sözlerini şöyle sürdürdü:
“Rusya’nın 1 Ocak 2016 tarihinde başlayan ambargosu, olgunlaşmanın hızlanması ve arzın artmasıyla birlikte Mart ayından itibaren fiyatları düşürmeye başladı. Nisan ayıyla derinleşen ambargonun etkileri önceki açıklamalarımızda vurguladığımız gibi Mayıs ayında da kendini hissettirdi. Üreticilerimiz her geçen gün daha da büyük kayba uğramaktadır. Kayısı, şeftalide erkenci çeşitlerle birlikte hasat başlamıştır. Önümüzdeki günlerde üzüm hasadı da başlayacaktır. 2015 yılında üzüm ihracatımızın yüzde 68,4’ü, şeftali ihracatımızın yüzde 66,7’si, kayısı ihracatımızın yüzde 56’sı Rusya’ya yapılmıştır. Bu rakamlara bakıldığında üreticilerimizin uğrayacağı kayıp ortadadır. Krizin başında söylediğimiz gibi Rusya, aldığı ve iki ülkeye de zarar veren kararlarını, olgun bir devlete yakışacak şekilde tekrar gözden geçirmeli ve ambargoyu kaldırmalıdır. Acilen gerekli tedbirler alınmalı, üreticimizin mağduriyeti giderilmeli, uğradığı kayıp mutlaka telafi edilmelidir. Beklentimiz sorunların en kısa sürede çözülmesidir. Endişemiz odur ki, talep artışının yoğunlaştığı Mübarek Ramazan ayında Rusya bahane edilerek üretici fiyatları daha da düşürülmemelidir. Sadece üreticilerimiz değil tüketicilerimizin de menfaatleri korunmalıdır.
Ramazan ayı öncesinde üretici ve market fiyatları arasındaki farkın en fazla yüzde 497,50 ile kuru soğanda görüldüğünü belirten Bayraktar, “Kuru soğandan sonra fiyat farkı sırasıyla patateste yüzde 433,07, salatalıkta yüzde 372,19, kuru incirde yüzde 322,38, elmada 320,02, karpuzda yüzde 300 oldu. Fiyat farkı pirinçte yüzde 140,44, baklagillerden nohutta yüzde 153,56, hayvansal ürünlerden sütte yüzde 238,19 oldu.
Kuru soğan 6 kat, patates 5,3 kat, salatalıkta 4,7, kuru incir ve elma 4,2 kat, karpuz 4 kat, pirinçte 2,4 kat, baklagillerden nohutta 2,5 kat, süt 3,4 kat fazlaya tüketiciye satılmaktadır. Bugün üreticide 20 kuruş olan kuru soğan markette 1 lira 20 kuruşa, 25 kuruş olan patates 1 lira 33 kuruşa, 35 kuruş olan salatalık 1 lira 65 kuruşa, 7 lira olan kuru incir 29 lira 57 kuruşa, 68 kuruş olan elma 2 lira 86 kuruşa, 39 kuruş olan karpuz 1 lira 56 kuruşa, 2 lira 45 kuruş olan pirinç 5 lira 89 kuruşa, 2 lira 90 kuruş olan nohut 7 lira 35 kuruşa, 1 lira 3 kuruş olan süt 3 lira 48 kuruşa satılıyor” diye konuştu
Bu yıl Ramazan ayı boyunca kesimlik hayvan sayısında sıkıntı olmayacağını da sözlerine ekleyen Bayraktar, şöyle devam etti:
Fiyatlarda artış beklentimiz yoktur. Fiyatların bu şartlarda mevcut seviyesini koruyacağını düşünüyoruz. Aksi değişimler spekülatif hareketlerin habercisi olacaktır. Kırmızı et üretimi, 2015 yılında yüzde 14, 2016 Ocak-Mart döneminde yüzde 13 büyümüştür. Kırmızı et üretiminde çift haneli büyüme, Ocak-Mart döneminde de devam etmiştir. Ocak-Mart döneminde kırmızı et üretiminin, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13 artarak 238 bin tona yaklaşmış, 2015 yılını 1 milyon 149 bin tonla kapatan kırmızı et üretimi, Mart ayı sonu itibarıyla yıllık bazda 1 milyon 176 bin tonu geçmiştir.
Mevcut verilere göre, koyun ve keçi eti üretimindeki artış oranı, sığır etinden fazla olmuştur. Bu bizim açımızdan önemlidir. Türkiye’nin özellikle küçükbaş hayvancılığa ağırlık vermesi gerekmektedir. Çünkü, küçükbaş hayvancılık Anadolu coğrafyasına çok uygun ve kırmızı ette en önemli alternatifimizdir. Kırmızı et üretimimizi 1,5 milyon tonların üzerine çıkarmalıyız. Bunun için de hem üretim hem de üretici desteklenmeye devam edilmelidir. 2015 Ramazan öncesi dana eti market fiyatının kilosu 37 lira 7 kuruşken, 2016 yılında yüzde 6,79 artışla 39 lira 59 kuruşa çıkarken, aynı dönemde üretici fiyatları yüzde 5,88 oranında artarak 23 lira 45 kuruştan 24 lira 83 kuruşa yükselmiştir. Görüldüğü üzere dana etinde üretici fiyatlarında perakende fiyatlara göre daha düşük bir artış gerçekleşmiştir. Dana eti, kilogramda üretici fiyatları 1 lira 38 kuruş, market fiyatları 2 lira 52 kuruş artmıştır. Aynı dönemde kuzu eti fiyatlarına baktığımızda; market fiyatları yüzde 8,41 oranında artışla 41 lira 44 kuruştan 44 lira 93 kuruşa, üretici fiyatları ise yüzde 15,32 artışla 22 lira 19 kuruştan 25 lira 59 kuruşa çıkmıştır. Kuzu etinde üretici fiyatlarında perakende fiyatlara göre daha fazla bir artış söz konusudur. Kilogramda kuzu eti fiyatı, üretici fiyatları 3 lira 40 kuruş, market fiyatları 3 lira 49 kuruş artmıştır. Ramazan ayının başlamasına sayılı günler kala tüm gözler gıda fiyatlarına çevrilmiştir. Beklentimiz bütün kesimlerin sorumlu davranması, artan talebin suistimal edilmemesidir. Tüketicilerimizin yeterli ve güvenilir gıdaya uygun fiyatla erişebilmesi hepimizin dileğidir. Üretimde istikrarın bozulmasına ve spekülasyona fırsat verilmemeli, tedbirler zamanında alınmalıdır. Üretici, esnaf, halk, Ramazan ayını dört gözle beklemektedir. Tüm taraflar Ramazan ayının anlam ve önemine yakışır şekilde hareket etmeli, halkımız mağdur edilmemelidir. Gıda denetimleri artırılmalı, halkın sağlığıyla oynanmasına izin verilmemelidir. Ramazan yaklaşırken üretici, hal, pazar ve market fiyatlarını takibe devam ediyoruz. Ramazan fırsatçılığı yapılmasın diyoruz.”
İLKER TURAK
