İki ülkenin bakanlarını yüz yüze getiren toplantı 11.25'te başladı; yaklaşık 90 dakika sürdü.
“24 saatlik ateşkes en önemli konu, ilerleme olmadı”
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitri Kuleba, “Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na teşekkür ederim. Kolay olmadı. Bu temas savaştan sonra ilk temas oldu. Hem kolay hem de zor bir görüşme oldu. Lavrov geleneksel anlatılarını gerçekleştirdi. Ben elimden gelenin en iyisini yaptım. Diplomatik çözüm bulmaya çalıştım. İnsanı trajediyi sonlandırmak için en iyisini yaptım. Havadan bombalamalar gerçekleşiyor. Ben buraya insanı amaç ile geldim. Mariupol’dan gitmek isteyen siviller var. Korkudan ve mücadeleden kaçmak isteyen siviller var. Lavrov buna bir taahhüt vermedi. İlgili kişiler ile konuşacağını belirtti. Ateşkesi konuştuk. 24 saatlik ateşkes en önemli konu. Bir ilerleme olmadı. Bu konuda Rusya’da başka karar alıcılar olduğunu biliyoruz. Çabalarımız devam edecek. Çözüm arama gayretini sürdüreceğiz. Dışişleri bakanları barış ve güvenlik konusunu liderler ile konuşacaklar. Bu işbirliğinin sürecinin ve Ukrayna’daki savaşın bitmesine yönelik sürecin devamı için çalışmaya devam edeceğim. Rusya’nın işgal ettiği yerlerin özgürleşmesi için çalışmaya devam edeceğim” dedi.
“Ukrayna pes etmeyecek”
Görüşmenin 1.5 saat sürdüğünü belirten Kuleba, “Bakan Çavuşoğlu gerçekten iyi çabalar gösterdi. Ben buraya iki görev ile geldim. İlki insanı koridor oluşturmak. İkincisi ise en azından 24 saatlik ateş için anlaşmak için geldim. İnsanların sorunlarını çözmemiz lazım. Biz savaşı durduramıyoruz. Şu açıdan bize saldıran ülke ve devlet bunu istemiyorsa durduramayacağız. Ukrayna pes etmeyecek. Biz diplomasiye açığız. Biz çözümler arıyoruz. Biz cesur bir şekilde vatanımızı ve insanlarımızı koruyacağız. Umarım bu formatın devamı olur. Rusya tarafı görüşmeye hazır ise ben buna açığım. Bugün ihtiyacımız olan tek şet ciddi yapıcı bir görüşmedir. Biz barış için elimizden geleni yapacağız. İnsan hayatı bizim için en değerli şeyimiz” açıklamasına yer verdi.
“Onun söylediklerini dinlemek kolay olmadı”
Toplantıda askeri bir destek konusunun ele alınmadığını belirten Kuleba, “Benim girişimim üzerine genellikle sahada insanı konular oldu. Sayın Lavrov da görüşlerini bildirdi. Onun söylediklerini dinlemek kolay olmadı. Ben çok kez insanı konuları hatırlattım. Rusya halihazırda bir ateşkes ilan edecek gibi görünmüyor. Ukrayna güçlü savaşmaya devam ediyor. İlk gelen Rus uçaklarının başarısız olmasını sağladık. Teslim olmayacağız” dedi.
“Ukrayna halkının umudunu korumasını istiyoruz”
Saldırıların Ukrayna Rusya’nın taleplerini karşılayana kadar devam edeceğini tahmin ettiğini belirten Kuleba, “Bir de umudu öldürmek istiyorlar. Biz bunu istemiyoruz. Ukrayna halkının umudunu korumasını istiyoruz. Bu konulara yapıcı bir şekilde yaklaşmaya çalıştım. Yanlış yere dönen bir sivil hiç beklenmeden Rus askerleri tarafından öldürüldüğünü biliyoruz. Bu bir savaş suçudur. Umuyorum ki Sayın Lavrov bu konuyu Rus ordusundaki arkadaşları ile konuşacak. Sivillerin sorunlarına çözüm bulmak için yardımcı olacak. Öncelikle Mariupol’da insanı yardımın iletilmesi de çok önemlidir. Bence dışişleri bakanları güçlerini birleştirerek çözüm alabilirler. Toplantıda çok basit öneride bulundum. Hepimizin akıllı telefonları var. Ben şöyle dedim. Ben şu an kendi yetkililerimi arayabilirim. Size yüzde 100 garanti verebilirim. İnsanı koridorların amacına ulaşmasını için. Aynısını siz yapabilir misiniz dedim. Kendisi yanıt vermedi. Kendisi de sorumlu kişileri arayacaktır. Farklı farklı varsayımları ile geldik. Çözüm bulma amacı ile geldim. Kendisi dinlemek için gelmiş. Ben her türlü aramayı yapabilirim dedim. Benim önerim desteklenmedi” dedi.
“NOTO bu saldırıyı durdurmaya hazır değil”
Kuleba, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“NATO’ya tam üye olabilmek istiyoruz. Bunlar tek bir hamlede olabilecek şeyler değil. Geleceğe yönelik çalışmalar sürecek. NOTO bu saldırıyı durdurmaya hazır değil. Ukrayna’daki güvenlik durumu ve sonrasında NATO üye olduktan sonra bu durum nasıl olacak bunu sormak lazım. Şu an bir savaş var. Kendi güvenliğimizi temin etmemiz gerekiyor.”
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'un açıklamaları ise şöyle:
Toplantının Türk tarafının daveti üzerine yapıldığını belirten Lavrov, Ukrayna krizinin temelinde bulunan konuları her zaman ele almaya hazır olduklarını söyledi. Lavrov, “Çözüme hazırız, çözüm arayışında olmaya hazırız. Öncelikle bir şey demekte yarar var. Şu an Türkiye’de yaptığımız bu görüşmeler faydalı olmalı ama aynı zamanda Ukraynalı mevkidaşlarımız tarafından istismar edilmemelidir bu durum. Bizim aslında Beyaz Rusya topraklarında yürüttüğümüz görüşmelerimiz var. Ana görüşme platformu orası Beyaz Rusya ve Rusya Devlet Başkanları tarafından görevlendirdiği iki heyet bunlar orada görüşüyorlar. Ukrayna-Rusya arasındaki görüşmeleri yürütmeye devam edecekler. Türk dostlarımızın girişimleriyle bugün beşeri konuları görüştük detaylı bir şekilde. Askerlerimizin sivillerin hayatlarını kolaylaştırmak için neler yaptıklarını anlattık, bazıları esir düştü, bazıları gönüllüler, Ukrayna radikalleri tarafından canlı kalkan olarak kullanılıyor. Gerçekleri çok iyi biliyorsunuz. Savunma Bakanlığımız açıklamalar yapıyor kamuoyunu bilgilendiriyor” diye konuştu.
"Koridorları açıyoruz"
Rus tarafının girişimlerinden bahseden Lavrov, “Her gün insanların tahliyesi için koridor açmaktayız, hala da bunu hayata geçirmeye devam ediyoruz. Sahada durumu denetleyen güçler güvenlikli tahliyeleri gerçekleştiriyor. Koridorlar onlar tarafından belirleniyor. Güvenli olan güzergahlardan geçiyorlar. Beyaz Rusya’da yaptığımız son görüşmede Rus tarafı gayet somut bir taslak iletti, Ukrayna tarafı bu taslağı aldı Kiev de üzerinde çalışıyor. Dedi ki çok kısa bir sürede cevap verecekler taslakla ilgili. Biz Beyaz Rusya Platformu’nda ciddi bir görüş alışverişinde bulunmak istiyoruz. Sadece kağıt belge değişiminde bulunmak değil, gerçekten somut kararlar almak isteriz Ukrayna krizinin her yönüyle çözümü için. Avrupa Birliği’nden güvenliğin sağlanması tüm ülkelerin çıkarlarını dikkate alarak sağlamak istiyoruz, bununla da ilgili birtakım teklifimiz var” dedi.
"Saldırmaya niyetimiz yok"
"Batı'dan Ukrayna ordusuna gelen silahlar için Ukrayna toprakları dışında bir müdahale düşünür müsünüz" şeklindeki soruya Lavrov, “Bu tarz hareketlerin Avrupa Birliği’nin batılı partnerlerimizin attığı adımların ne kadar tehlikeli olduğunu çok iyi anlıyor ve kavrıyoruz. Onlar ölümcül silahları Ukrayna’ya ihraç ediyorlar. Binlerce füze, binlerce silah, teröristler tarafından Rus uçaklarına karşı kullanılıyor. Daha sonra bunlar kimin eline geçecek bu soruyu AB’deki mevkidaşlarımıza hep soruyoruz. Onlar bize seneler boyu Ukrayna’dan, Rusya’ya karşı bir üst yaptılar. Şimdi de bize sıradaki adımlarınız ne olacak bu durumu nasıl çözebiliriz diye soruyorlar. Ama şimdi bu tehlikeli duruma gelmenin sebebi bizler değiliz. Genel anlamda sadece Rusya’ya karşı değil Avrupa göklerine de bir tehlike gelecek Ukrayna’dan başka ülkelere saldıracak mıyız. Ukrayna’ya saldırmadık, saldırmaya da niyetimiz yok kimseye" cevabını verdi.
"Rusya'nın güvenliğiyle ilgili tehdit oluştu"
"Polonya’da konuşlandırılacak patriotları doğrudan tehdit kabul edecek misiniz, askeri misilleme seçeneğiniz söz konusu mu" sorusuna Lavrov şu cevabı verdi:
"Rusya’nın güvenlik konusundaki hassasiyetlerini tehlike altına alan bir durum oluştu Ukrayna’da. Sınırlarımızın güvenliği tehdit ediliyordu. Devlet Başkanımız detaylı bir şekilde bunu defalarca açıkladı ama kimse dinlemedi. Donetsk, Luhansk bölgelerine azad ettiğimiz bölgelerden biz şunu anlıyoruz. Önümüzdeki aylarda Rusya’ya bir saldırı düzenliyorlardı. Amerika Savunma Bakanlığı kendi parasıyla biyolojik laboratuvarlar kurdu. Ukrayna topraklarını çeşitli patojen maddeler üzerine deney yapmak için adeta test yapmak için kullandıktan sonra biyolojik silah üretimini hedefliyordu burada. Onlar sözde Ukrayna’da AB ama tek ağızla ABD’nin öyle bir niyeti yok. Biyolojik silah falan geliştirmiyor dediler. Buna zaten şaşırmadık, açıklayacakları buydu. BM’de yok buna dair bir bilgimiz yok dediler. ABD’liler gizli olarak çevirdi bu işlerini. Başta eski Sovyetler Birliği’nde de aynı laboratuvarları kurdular. Rusya sınırları boyunca kuruldu. Fakat kimyasal silahların, biyolojik silahların yasaklanmasıyla ilgili uluslararası bir sözleşme var."
"Ukrayna'nın güvenliğini istiyoruz"
Ukrayna’nın silahlandırılmasını ve Ukrayna’da yeni Nazi hükümeti kurulmasını istemediklerini ifade eden Lavrov, Ukrayna’nın tarafsız bir ülke olmasını istediklerinin altını çizdi. Hem Avrupa ülkelerinin, hem Ukrayna’nın güvenliğini istediklerini de belirten Lavrov, “Ama Rusya’nın da güvenliğini istiyoruz” dedi.
"Putin hiçbir temastan kaçmaz"
Rusya Devlet Başkanı Putin ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’nin görüşmesine dair soruya Lavrov, “Başkan Putin reddetmiyor, Zelenski ile buluşabilir. Ama bu olmadan önce belirli hazırlıkların yapılması şart. Putin hiçbir temastan kaçmıyor. Sadece bu temasların laf olsun diye gerçekleşmesini istemiyoruz. Kuleba ile bugün görüştük. Önerilerimiz Ukrayna tarafına ulaştı, spesifik yanıt vermeye söz verdiler. Bundan bir katma değer, faydalı netice çıkacaksa tamam bir görüşme yaparız. Fakat Ukrayna’daki darbeden sonra daha çok görüşme için görüşme, imitasyon görüşmeler, kameralara, televizyona çıkmak için görüşme yapıyorlar. Paris’te bütün kararlar alınan Kiev tarafından uygulanmadı. Bir problemin özünde, çözümü için illaki görüşmek gerekmiyor. Alınan kararlar var, yasal çerçeve var. Elbette Zelenski ile görüşecekler Sayın Devlet Başkanımız ama bunun hazırlıklarının yapılması gerekiyor” cevabını verdi.
"Batılı iş ortaklarına ihtiyacımız olmayacak"
"Krizi öyle bir çözeceğiz ki bir daha batılı iş ortaklarına ihtiyacımız olmayacak" diyen Lavrov, "Siyasi saldırganlığın bir parçası haline geldiler. Böyle bir duruma bir daha düşmemek için her şeyi yapacağız. Doğal gaz ve petrol konusunda burada bu mesele Batı meslektaşlarımızın vicdanına bırakılması gereken bir mesele. Biz bunları hiçbir zaman silah olarak kullanmadık. Petrol ve doğal gaz alımını durdururlarsa biz kimseyi zorlamayacağız almaları için. Biz her zaman pazarı açık tutacağız" diye konuştu.
"Kaygılanıyoruz"
Nükleer konusuna da değinen Lavrov, "Nükleer savaşın çıkabileceğini düşünmüyorum. Nükleer konu olayların bağlamında son yıllarda olaylar daha gerginleşti. Nükleer konuyu bu tartışmaların içine batılı temsilciler dahil etti. Biden da kendisine soru sorulduğunda 'Yaptırımların alternatifi var mı' denildiğinde, 'Alternatif sadece üçüncü dünya savaşı' dedi. Biz kaygılanıyoruz. Aynı konuları dönüp dolaşıp duruyorlar" açıklamasını yaptı.
"Bu savaşı bitirmek istiyoruz"
Lavrov, mutabakat sağlanmış konular üzerinde ilerlenmesinin önemli olduğunu belirterek, her türlü fomatta görüşebileceklerini ancak bunun sadece görüşme olması için yapılmaması gerektiğini kaydetti.
"Bu savaşı bitirmek istiyoruz"
Doğumhane saldırısıyla ilgili açıklama yapan Lavrov, "Burada bizim cevabımızı duymak istemiyorsunuz anladığım kadarıyla. Burada çocuk hastanesi ile ilgili ilk sorunuzsa bu o zaman hiç dinlemiyorsunuz cevaplarımı demek. Tüm basın bunu manşetlerine taşıdı. 7 Mart'ta açıklama yaptık, BM Güvenlik Konseyi'nde yaptığımız açıklamada uzun süredir orada anne ve çocuk olmadığını, radikal unsurların oraya yerleştirdiğini, orayı askeri üsse çevirdiklerini söyledik. Buraya kendi teçhizatlarını yerleştirdiler. Tekliflerimiz ta 15 Aralık'a kadar gidiyor. O zaman 'Bir güvenlik sistemi kuralım' demiştik. 'Kimse başka bir ülkenin güvenliğini riske atarak kendi güvenliğini sağlama alamaz' dedik. 'Hiçbir örgüt böyle bir hakka sahip değil Avrupa'da' dedik. 'Kimse kimseyi domine edemez NATO'nun şu anda yaptığı gibi' dedik. Bunlar cevapta kalmasaydı da uygulansaydı memnun olurduk.
Bunun yerine Stoltenberg'ten, Borrel'den bir mektup geldi, 'Müzakerelere hazırız' dendi ama bu taahhütler bireysel ülkeler tarafından imzalanmıştı. Batılı temsilcileriniz bunu yaptı işte, diplomasiden anlayışları bu. Diplomasi ile her şeyi çözmek istiyoruz ama Ukrayna'nın askeri varlıktan, Nazizimden arındırılması gerektiğini söyledik. Rusya Federasyonu'na yönelik açık bir tehdit var. Bu çok açık bir şekilde ortaya çıktı. Bu yüzden düzgün insanlarla dürüstçe irtibat halinde olsaydık o zaman her şey çözülmüş olurdu. Burada bir ortak göremiyoruz ki dürüstçe bizimle masaya otursun. Biz bu savaşı hiç istemedik, bu savaşı bitirmek istiyoruz" dedi.
İsa Akar - Ahmet Serdar Eser
