Kibem Diyet Mutfak Kurucusu ve Diyetisyen Hatice Karslıoğlu, diyabetin çağın hastalıklarından biri olduğunu hatırlatarak, “Sayılar, tehlikenin boyutunu tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. 1985’te tüm dünyada tahminen 30 milyon diyabetli bulunuyordu. 10 yıl sonra bu sayı 150 milyonun üzerine çıkmıştı. Günümüz itibarıyla ise dünya üzerinde 246 milyon diyabet hastası var ve projeksiyonlar gösteriyor ki 2025’ten önce bu sayı 380 milyona varacak. Artış da özellikle gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşecek” dedi.
Diyabetten yaşamını kaybeden insan sayısının her yıl 3.8 milyonu bulduğuna dikkati çeken Karslıoğlu, “Her 10 saniyede bir bir kişi diyabete bağlı bir nedenden ötürü yaşamını yitiriyor. Dünyanın herhangi bir yerinde diyabetten ötürü her 30 saniyede bir bacak kaybediliyor” ifadesini kullandı.
Karslıoğlu, diyabetin gelişmiş ülkelerde erişkin grubundaki görme kaybının en önemli nedenlerinden biri olduğunu, diyabetli kişilerin diyabetli olmayanlara göre iki ilâ dört kez daha fazla kardiyovasküler hastalık gelişme riskiyle karşı karşıya olduğunu kaydetti. Karslıoğlu, “Kardiyovasküler hastalık, günümüzün sanayileşmiş ülkelerinde bir numaralı ölüm nedeni olarak kabul ediliyor. Kardiyovasküler hastalıktan ötürü ölüm riski, diyabetli kişilerde diyabetli olmayanlara göre üç kez daha fazladır” dedi.
Diyabetin körlük, böbrek yetmezliği ve kalp hastalığı gibi yıkıcı komplikasyonlarının hem kişi hem de ülkelerin sağlığı koruma programları üzerinde yüklü bir mali yük oluşturmakta olduğunu belirten Karslıoğlu, Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) yıllık sağlık bütçesinin yüzde 15’inin diyabete ilişkin harcamalardan kaynaklandığını kaydetti. Diyabetli bir kişinin diyabetli olmayan bir kişiye göre iki ilâ beş kez daha fazla tıbbi amaçlı harcama yapmak zorunda kaldığını, bu durumun da daha sık doktor kontrolleri, çeşitli cihazlardan yararlanma ve ilaç alımı, ayrıca daha yüksek oranda hastaneye yatma zorunluluğundan kaynaklandığını belirten Karslıoğlu, "Diyabet harcamalarının bir ülkenin sağlık bütçesinin yüzde 5 ilâ 10’unu oluşturduğu tahmin ediliyor. Aile bütçesine yaptığı ekonomik baskı yanı sıra, hastalığın yol açtığı stres, sıkıntı, acı ve endişenin oluşturduğu tahribat da en az ekonomik baskı denli yıkıcı. Çünkü diyabet, kaliteli yaşam standartlarından ödün verilmesi anlamına gelir. Ekonomik ve psikolojik anlamda” diye konuştu.
“Obezite diyabet hastalığının en önemli düşmanıdır”
Karslıoğlu, “Tip 2 diyabet genetik bir hastalıktır. Birinci derece akrabalarınızda diyabet hastalığı varsa 40 yaşından sonra sizde de diyabet görülme riski başlar. Ancak sadece genetik faktörler diyabet hastalığının oluşmasına neden olmamaktadır. Bunun yanında diyabet hastalığının en önemli düşmanı obezitedir. Beden kitle indeksi 30 ve üzeri olan kişilerde normal kilolu olanlara göre diyabet hastalığı görülme sıklığı 4 kat daha fazladır. Diyabetten korunmak için bulunduğunuz kilonun yüzde 10’unu kaybetmeniz halinde diyabet hastalığına yakalanma riski yüzde 50 oranında düşüyor” dedi.
Karslıoğlu, “Eğer diyabet hastası iseniz sadece kullanılan ilaçlar tek başına yeterli gelmez. Kilo vererek kan şekerinizi kontrol altına alabilirsiniz. Diğer önemli bir nokta ise bel çevresidir. Erkeklerde bel çevresi 102 santimetrenin üstünde, kadınlarda ise 88 santimetrenin üstünde olan kişilerde beden kitlesi 30 ve üzeri olmasa da diyabetin habercisidir. Açlık kan şekeriniz normal aralıkta olsa dahi siz gelecekte diyabet adayısınızdır. Bu yüzden diyabetten korunmak için kilolarınızdan kurtularak geleceğinize en iyi yatırımı yapmış olacaksınız” dedi.
Yalnızca sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenerek obeziteden ve bunun sonucunda oluşan Tip 2 diyabetten korunmanın mümkün olduğuna vurgu yapan Karslıoğlu, “2002’de yapılan araştırmalar, piyasada 17 bin çeşit gıda bulunduğunu gösteriyor. Bunca çeşitlilik arasında bizlere düşen görev, gıda seçiminde canımızın çektiğini değil, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu besinleri tüketmek olmalıdır. Besin tüketimi konusunda bilinçli hareket etmek, obeziteden korunmanın ilk koşuludur diyebiliriz. Doğanın bize sunduğu nimetleri tercih ederek hem vücudumuzu, hem de ruhumuzu sağlıklı beslememiz mümkündür” diye konuştu.
“Diyabetin düşmanı beyaz un”
Ailede diyabet öyküsü olması halinde çok erken yaşlarda beslenmeye dikkat edilmesi gerektiğini belirten Diyetisyen Karslıoğlu, beslenmede diyabetin en önemli düşmanının beyaz un olduğunu, şeker hastası olmasanız dahi bel çevrenizde yağlanma varsa beyaz undan yapılan ekmek, kurabiye, börek, poğaça, simit gibi besinlerin hızlı kilo alımına neden olduğunu kaydetti. Karslıoğlu şöyle devam etti:
“Tabii ki sadece beyaz un bu sorunun sebebi değildir. Glisemik indeksi yüksek besinler şeker, meyve suyu, gazlı içecekler, alkol, tatlılar, aşırı meyve tüketimi, pirinç, patates, mısır gibi besinler de hızlı kilo almanıza neden olur. Bunun yerine tam buğday unundan ekmek tercih edin. Ara öğün için mutlaka glisemik endeksi düşük yiyecekler tercih edilmeli. Özellikle süt kan şekeri dengelemede çok iyi bir besindir. Hem glisemik indeksi düşüktür hem de tok tutar ve iştahınızın kontrolünü sağlar. Bunun yanında en iyi kalsiyum kaynağıdır. Ara öğünlerde tek başına meyve alımından kaçınılmalı. En kritik ara öğün öğleden sonraki ikindi saatidir. Ülkemizde öğlen ve akşam yemeği arasındaki süre oldukça uzundur. Öğle ve akşam yemeği arasındaki neredeyse 7-8 saati bulan uzun bir sürede kan şekeri aşırı düşebilir. Bu yüzden kişiler iştahlarını kontrol edemez ve tıkınırcasına atıştırma yaparlar. Diyabeti önleyen en önemli besin ülkemizin en zengin tarım ürünleri olan sebzeler ve kuru baklagillerdir. Sofranızda bir tabak sebze ve haftada 2-3 gün muhakkak nohut, kuru fasülye, yeşil mercimeği eksik etmeyin. Özellikle akşam yemeklerini hafif geçirerek hem kilo almaktan hem de diyabetten korunabilirsiniz.”
“Yürüyüş diyabeti önlüyor”
Diyetisyen Hatice Karslıoğlu, her gün günde en az 35 dakika orta tempoda yapılan yürüyüşün diyabetten, obeziteden koruduğunu belirterek, “Haftada 3 gün sadece spor merkezine gidip diğer günler hiç aktivite yapmamak yeterli değildir. Gün içerisinde aktif olup, aynı zamanda her gün 35 dakika tempolu yürüyüş sizi hem obeziteden hem de diyabetten koruyacaktır. Ancak yürüyüş yapıyorum demek beslenmenize dikkat etmemek, her şeyi sınırsız yemek anlamına gelmez. Bu yüzden hepsi denge içerisinde olmalıdır” dedi.
