Yakın Doğu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Mustafa Yeniasır ve Doç Dr. Burak Gökbulut’un hazırladığı ‘Kıbrıs ve Gagavuz Türk Halk Masallarındaki Kadın Kahramanlar ve Sosyo-Kültürel Rolleri’ isimli makale, ULAKBİM ve Web of Science gibi ulusal ve uluslararası indekslerce taranan Balkan Araştırma Enstitüsü dergisinde yayınlandı. Kıbrıs ve Gagavuz Türk halk masallarının sosyal, kültürel, psikolojik ve eğitimsel birçok özelliği içinde barındırdığını tespit ettiler.
Masaldaki aile ve toplum yapısı, anlatıların sosyal yönünü, yerel-folklorik unsurlar, kültürel yanını, kahramanların tavır ve düşünceleri ile psikolojik yanını ve masalın anlatım bağlamının eğitsel yanını yansıttığını ifade eden araştırmacılar, masalların oldukça önemli halk anlatıları olduğunu vurguladılar.
Statü ve kişiliğe önem veriliyor
Masalların dikkat çekici yönlerinden birisinin de anlatılarda rol alan kahramanların çeşitliliği ve farklılığı olduğu dikkat çekilen çalışmada, incelenen metinlerden çıkan sonuca göre masal tiplerinin en fazla kişilik özellikleriyle masallarda yer aldığı görüldü. (Kuzey Kıbrıs: yüzde 240 - Gagavuz: yüzde 190). Bu da toplumda dış görünüş ve statüden ziyade kişiliğe önem verildiği sonucunu doğuruyor. Bunun yanında statünün de toplumda Kuzey Kıbrıs: yüzde 105, Gagavuz: yüzde 45 oranında dikkat edilen diğer bir unsur olduğu çıkan sonuçlar arasında yer alıyor.
Kadının masallarda önemli işlevleri ve yönleri mevcut
Yapılan çalışmada, kadın tiplerin her iki ülkenin masallardaki işlevlerine ve rollerine bakıldığında ise birçok kadının masalların olay örgüsünü doğrudan etkileyen rollerde konumlandırıldığı görülüyor. Örneğin; üvey annenin olduğu bir masalda temel konu üvey anne ve onun davranışları üzerinde şekillendirilmektedir. Yine kıskanç kaynana (Kuzey Kıbrıs) veya kız kardeşlerin rol aldığı bir masalda ana olay ve sürükleyici nokta, kıskanç kaynananın gelinine ve kıskanç ablaların kız kardeşlerine karşı olan tavırları ve hareketleridir. Yan karakterde olan kadınlar da masallarda etkili bir rol oynamaktadır. Bu yönleriyle kadının masallarda önemli işlevleri ve yönleri olduğu söylenebilir.
Kıbrıs ve Gagavuz Türk halk masallarında kadının rollerini genelde iyi bir şekilde üstlendiği geleneksel Kıbrıs ve Gagavuz Türk aile yapısında kendinden beklenenleri yerine getirdiği görülmektedir. İncelenen Kıbrıs Türk halk masallarının çoğunda kadın evinin temizliğini yapan, yemek pişiren, çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmeye çalışan, eşi öldüğü zaman başka bir adamla evlenmeyen, dul olmasına rağmen çocuklarını en iyi şekilde yetiştirmeye çalışan bir anne ve iyi bir eş tipiyle karşılaşılmaktadır.
Gagavuz Türk halk masallarında da kadın koruyucu bir rol üstlenmektedir
Gagavuz Türk halk masallarında da kadının çocuklarına ve kocasına bağlı, koruyucu bir tip çizdiği görülmektedir. Bunun yanında eşine sadık ve evini çekip çeviren bir kadın tipi masallarda karşımıza çıkmaktadır. Her iki ülkenin masalları karşılaştırıldığında Kıbrıs Türk halk masallarında kadının oldukça önemli olan ve fazla kullanılan bir tip olduğu görülmektedir. Gagavuz Türk halk masallarında da kadının belirgin bir yeri olmasına karşın Kıbrıs Türk halk masallarındaki kadar önemli bir yeri olmadığı görülür. Sosyolojik olarak genel toplum yapısına da bakıldığında Kıbrıs Türk toplumu içerisinde kadının oldukça önemli bir yerinin olduğu rahatça görülebilir. Her iki toplumun halk masallarında olumsuz özellikler taşıyan ve kötü roller atfedilen kadınların da olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Ancak genele bakıldığında toplumda olumlu bir kadın algısıyla karşılaşılmaktadır.
