TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yılının ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 13,8 milyar dolar ihracat, 12 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Dijital Veri Paneli’ne göre, 2022 yılının ilk 7 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 13,8 milyar dolar ihracat, 12 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 23 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2022 yılının ilk 7 ayında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 32,9 düştü.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2022 yılının ilk 7 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,6 oranında artarak 13,8 milyar dolara, ithalat yüzde 34,3 artarak 11,97 milyar dolara ulaştı. İhracatın 2022 yılının ilk 7 ayını önceki yıla kıyasla yüzde 18,6 artışla geçirmesi sektör açısından olumlu değerlendirilirken, ithalattaki artış hızının neredeyse bunun 2 katı olması (yüzde 34,3) dikkat çekti.
Temmuz 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,3 artan aylık ihracat değeri 1,68 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 58,8’lik bir artışla 1,56 milyar dolar oldu. Aylık ithalattaki bu ciddi artış dikkat çekti.
Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı
Sektör yıl genelindeki net ihracatçı konumunu korumasına rağmen, yılında ilk 7 ayında geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının ilk 7 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 32,9 düşüşle, 1,83 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yılın ilk 6 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın yüzde 22,12 gerisindeydi. Dış ticaret fazlasındaki gerilemenin Temmuz ayında hız kazanması göze çarptı.
Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlası önceki yılın yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı. Ancak Nisan, Mayıs ve özellikle Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat rakamları, Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti.
Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 7 ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10,7 artarak bin 184 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yıla göre yüzde 12,4 artışla 694 dolar/ton’a yükseldi.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2022 yılının ilk 7 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla un (0,75 milyar dolar), rafine ayçiçeği yağı (0,58 milyar dolar) ve makarna (0,54 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,6’sını oluşturdu.
2022 yılının ilk 7 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla buğday (1,8 milyar dolar), soya fasulyesi (1,4 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (0,9 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,3’ünü yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2022 Temmuz ayında ihracatta öne çıkan ürünler rafine ayçiçeği yağı (110 milyon dolar), buğday unu (102 milyon dolar) ve makarna (77 milyon dolar) oldu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler soya fasulyesi (210 milyon dolar), buğday (165 milyon dolar), ve dane mısır (152 milyon dolar) oldu.
En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri
Yılın ilk 7 ayında ithalatta ilk sırada yer alan buğdayın (1,8 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülkenin şu anda savaşta olan Rusya (1,3 milyar dolar) ve Ukrayna (0,3 milyar dolar) olması dikkat çekti. Yılın ilk 7 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 90’ın üzerinde yer aldı.
Temmuz ayında yapılan 164,9 milyon dolarlık buğday ithalatının da 106,8 milyon doları Rusya’dan (yüzde 65), 56,3 milyon doları ise Ukrayna’dan (yüzde 34) geldi.
İthalatta 3’üncü sırada yer alan ham ayçiçeği yağında (yılın ilk 7 ayında 0,90 milyar dolarlık ithalat yapıldı) da ilk 2 sırada Rusya (0,71 milyar dolar) ve Ukrayna (0,19 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 7 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 97,7 oldu.
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
Geçtiğimiz ay Türkiye’nin önderliğinde, Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan tahıl koridoru anlaşmasının bu rakamları nasıl etkileyeceği ilerleyen aylarda belli olacak.
En çok ihracat yapan sektörler
2022 yılı ilk 7 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (1 milyar 353 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1 milyar 248 milyon dolar), Yaş Meyve (1 milyar 119 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1 milyar 31 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Ürünleri (874 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 40,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı ilk 7 ayında hayvan yemi (3 milyar 734 milyon dolar), bitkisel Yağ (2 milyar 262 milyon dolar), un (1 milyar 989 milyon dolar), kakao-çikolata (380 milyon dolar) ile şeker ve şekerli mamuller (328 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 72,6’sı, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına hayvan yemi sektörü, 2022 yılının ilk 7 ayında 3 milyar 734 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 31,2’sini, yani neredeyse 3’te 1’ini oluşturdu.
Bitkisel Yağ Sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk 7 ayında da 2 milyar 262 milyon dolar ile toplam ithalatın yine yüzde 18,9’unu oluşturdu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2022 yılının ilk 7 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler bitkisel yağ sektörü (365 milyon dolar artış), beyaz et sektörü (212 milyon dolar artış), hayvan yemi sektörü (209 milyon dolar artış), un sektörü (190 milyon dolar artış) ve balıkçılık ve su ürünleri sektörü (150 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler sert kabuklu meyveler sektörü (213 milyon dolar düşüş), yaş meyve sektörü (35 milyon dolar düşüş), kahve, çay ve baharat sektörü (3 milyon dolar düşüş) ve yumurtacılık sektörü (3 milyon dolar düşüş) oldu.
2022 yılının ilk 7 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler hayvan yemi sektörü (1.234 milyon dolar artış), un sektörü (914 milyon dolar artış), bitkisel yağ sektörü (536 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller sektörü (179 milyon dolar artış) ile bakliyat sektörü (125 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler pirinç değirmenciliği sektörü (126 milyon dolar düşüş), canlı hayvan ticareti sektörü (112 milyon dolar düşüş), kakao ve çikolata sektörü (78 milyon dolar düşüş), makarna sektörü (51 milyon dolar düşüş) ve tohumculuk sektörü (45 milyon dolar düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2022 yılının ilk 7 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2 milyar 7 milyon dolar), Almanya (921 milyon dolar), Rusya (854 milyon dolar), ABD (805 milyon dolar) ve İtalya (416 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 36,3’ünü oluşturdu.
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için dondurulmuş tavuk eti, un, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; Rusya için şeftali, alabalık ve mandalina oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 7 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (3 milyar 139 milyon dolar), Brezilya (1 milyar 334 milyon dolar), Ukrayna (1 milyar 325 milyon dolar), Malezya (644 milyon dolar) ve ABD (625 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 59’unu oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 3 ülkeden ikisinin, şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olması, aynı zamanda Rusya’nın tüm ithalattaki payının yüzde 26,2 olması dikkat çekti. Rusya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,3’ünü oluşturdu.
İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday; Ukrayna için buğday, dane mısır ve ayçiçeği ve oldu.
