İzmir’de kentsel dönüşüm çalışmaları, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in belediye şirketi İZBETON’u ihale süreçlerine dahil etmesiyle birlikte yeni bir ivme kazandı. Örnekköy’de üçüncü ve dördüncü etaplara geçilirken, Ege Mahallesi’nde ise yıllardır beklenen dönüşüm başladı.
Yerinde dönüşüm ve yüzde 100 uzlaşı esasıyla Türkiye’ye örnek bir kentsel dönüşüm modeli uygulayan İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentteki riskli konut alanlarını etaplar halinde güvenli hale getiriyor. Tehlikeli konut alanı sınıfında olan gecekondu ve ruhsatsız kaçak yapıların bulunduğu Uzundere, Gaziemir, Örnekköy, Ege Mahallesi, Ballıkuyu ve Çiğli Güzeltepe’de anahtar teslim kentsel dönüşüm projelerini sürdüren Büyükşehir Belediyesi, bugüne kadar yaklaşık bin bağımsız bölümü hak sahiplerine teslim etti. 2 bin 200 bağımsız birimin inşaatı başladı ve yaklaşık 4 bin 600 bağımsız bölümün de tüm uzlaşma, devir, tapu ve imar uygulamaları tamamlanarak yapım ihalesine hazır hale getirildi.
1 milyarlık liralık ihale bedeli
248 hektar alanda kentsel dönüşüm çalışması yürüttüklerini söyleyen Başkan Tunç Soyer, “Kentsel dönüşüm çalışmalarına hız kazandırmak için İzmir Büyükşehir Belediyesinin şirketlerinin de ihalelere katılması için mecliste karar aldık. Böylece işin içine Büyükşehir iştiraki İZBETON da dahil oldu. 2016 yılından bu yana yavaşlayan bir süreç vardı, bunu hızlandırmış olduk. Bu sayede Örnekköy’de üçüncü ve dördüncü yapım etabına geçtik. Ege Mahallesi’nde yıllardır beklenen dönüşüm başladı. Bu, göreve geldikten sonra yaklaşık 1 milyar lira ihale bedeli olan dönüşüm için yapım işi anlamına geliyor. Ege Mahallesi’nde 418 milyon, Örnekköy’de ise 520 milyon liraya mal olacak bir projeden söz ediyoruz” dedi.
Ruhsatlı yapılar için de harekete geçildi
6 bölgede devam eden kentsel dönüşüm çalışmalarıyla beraber ruhsatlı yapılar için de dönüşümü kolaylaştıracak önemli bir adım attıklarını hatırlatan Başkan Soyer, “30 Ekim depremi bize sadece gecekondu ya da kaçak yapıların değil ruhsatlı binaların da dönüşmesi gerektiğini gösterdi. Bu kapsamda İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinde 30 Ekim depremi sonrasında ağır ve orta hasarlı olarak tespit edilen yapılar ile 1998 sonrasında ruhsat alan veya 6306 sayılı yasayla riskli kabul edilen yapıların dönüşümü için kolaylık sağlayan düzenleme oy birliğiyle geçti. Kentin yapı stoku envanterini çıkarmak için de çalışmaya başlıyoruz. Belediye olarak binalara deprem zemin ve yapı niteliğini anlatan yapı karnesi vereceğiz. Bunun yanında depremden etkilenen 5 bin 800 orta hasarlı hane için bir model geliştiriyoruz. Bu konutların dönüşümü için vatandaşın kaynak sorununu çözmek amacıyla Dünya Bankası ile temastayız. İzmir’de büyük dönüşüm için düğmeye bastık” diye konuştu.
"Büyükşehir garantör"
İzmir Büyükşehir Belediyesinin 6 bölgede Türkiye’de örneği olmayan bir kentsel dönüşüm modeli uyguladığını söyleyen İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Suphi Şahin ise, “Büyükşehir, kentsel dönüşümde müteahhit ile vatandaş arasında garantör olarak hem yüklenicinin hem de vatandaşın risklerini üstleniyor. Yerinde dönüşüm olduğu için oluşan rantın tamamını da bölgedeki yurttaş paylaşıyor. Vatandaşı kura çekiminde de öncelikli hale getiriyoruz. Vatandaş kurasını çektikten sonra geriye kalan daireler müteahhide veriliyor. Kimsenin deniz gören daireleri özel olarak seçmesi gibi bir durum yok. Tahliye aşamasında bölge sakinlerine kira desteğini de Büyükşehir veriyor. Bina başına değil hane başına kira desteği veriyoruz. Bölgedeki tüm altyapı işlerini de belediye kendi bütçesinden yapıyor. Model sadece vatandaş için değil yüklenici için de avantaj getiriyor. Örneğin yüklenici tahliye işlemleriyle, kira ödemeleriyle, hak sahiplerinin ikna edilmesiyle ilgilenmiyor. Tapu ile uğraşmıyor. Yapı denetimini biz yapıyoruz. Yüklenici altyapıyla da ilgilenmiyor. Büyükşehir yeşil alanlar ve sosyal donatı alanları da yaparak alanı sağlıklı hale getiriyor” dedi.
Çok kapsamlı bir iş modeli
Büyükşehir’in uyguladığı kentsel dönüşüm modeli çok kapsamlı bir iş sürecini kapsıyor. Birinci aşamada sınır ilanı var. Sınır ilanını Cumhurbaşkanı onaylıyor, böylece yetki Büyükşehir Belediyesine geçiyor. İkinci aşamada tespit, proje ve uzlaşma var. Ekipler hem sahada hem kurumlarda bütün bilgi ve belgeleri topluyor, tespitleri ayrıntılı olarak yapıyor. Ardından proje hazırlanıp alanda kentsel dönüşüm ofisi açılıyor. Bu ofislerde vatandaşa proje tanıtılıp sözleşme imzalanıyor. Teknik tespit aşamasında hak sahiplerinin evleri, sahip oldukları alanlar bahçesindeki ağaca kadar ölçülüyor ve krokilere eklenip bilgisayara yükleniyor. Böylece hak sahipliği belirleniyor. Uzlaşmaya geçmeden önce her proje alanı için ayrı uygulama esasları geliştiriliyor ve hak sahipliğine ilişkin meclis kararı çıkartılıyor. Üçüncü adımda yapım var. Belediye anahtar teslim yapım ihalesine çıkarak inşa sürecini başlatıyor.
Hangi bölgede ne aşamada
Uzundere’de birinci etap kapsamında 308 konut ve 33 iş yerini hak sahiplerine teslim eden Büyükşehir, 436 konut ve 40 iş yerinin yer aldığı ikinci etabın yapımını tamamlayarak hak sahiplerine anahtar teslim işlemlerine devam ediyor. Örnekköy kentsel dönüşüm alanında birinci etapta bulunan 130 konut ve 13 iş yerini bitiren Büyükşehir, 170 daire ve 20 iş yerinden oluşan ikinci etabın yapımı için yüklenici firmaya yer teslimini yaparak temel atma aşamasına geldi. Büyükşehir, yaklaşık bin adet bağımsız bölümden oluşan üçüncü ve dördüncü etabın yapımına yönelik İZBETON ile protokol imzalayarak yer teslimini yaptı ve mevcut yapıların tahliyeleri ile yıkımına başlandı. Ege Mahallesi kentsel dönüşüm alanında ise 120 bin metrekarelik alanda bin 200 adet bağımsız bölümün yer aldığı birinci etapta yüklenici firmaya yer teslimi yapıldı, yıkım aşaması tamamlandı. Gaziemir Aktepe ve Emrez mahalleleri kentsel dönüşüm projesinin ilk etabı için hak sahipleri ile uzlaşma görüşmeleri devam ediyor. Ballıkuyu’daki kentsel dönüşüm alanında uzlaşma görüşmeleri sürerken afete maruz bölge ilan edilen yaklaşık 1 hektarlık alanda da tahliye ve kamulaştırma süreci başladı. Ayrıca Çiğli Güzeltepe kentsel dönüşüm projesi tamamlandı; önümüzdeki aylarda kamuoyuna tanıtımı yapılarak uzlaşma görüşmeleri başlayacak.
