Kocaeli, Küresel Çevre Fonu (GEF) tarafından finanse edilen, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın desteğiyle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yürütülmesi planlanan "Kirliliğe Karşı Sıfır Atığa Geçiş Girişimi Projesi"nde pilot bölge seçildi.
Sıfır atıkta uzun vadeli bir vizyona doğru şehir düzeyinde entegre planlama ve programlamayı teşvik etmeyi amaçlayan proje kapsamında Kocaeli ile birlikte Sierra Leone’da Freetown, Tunus, Çin’den Tianjin ve Uruguay’dan Montevideo pilot şehir olarak yer aldı. Proje, gelişmekte olan ekonomiler ve en az gelişmiş ülkelerden (LDCs) pilot şehirleri kirlilik ve kaynak israfına karşı sürdürülebilir üretim ve tüketim için yeşil ve döngüsel ekonomi ve atık hiyerarşisi ilkesi doğrultusunda sıfır atık vizyonuna doğru desteklemeyi amaçlıyor. Ülkemizde projenin faydalanıcı kuruluşu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olurken, paydaşları ise Kocaeli Valiliği, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyeleri, Kocaeli Sanayi Odası ve Sivil Toplum Kuruluşları oldu.
Sıfır atık ve sıfır kirlilik konusunda uzun vadeli bir vizyona doğru şehir düzeyinde entegre planlama ve programlamayı teşvik etme hedefini taşıyan projede; sıfır atık kentine geçişin finansal zorluklarını ele almak üzere sürdürülebilir yatırımı ve maliyet geri kazanımını teşvik etme, zararlı kimyasalları ortadan kaldırma, bilgi ve birikimi toplumun bütünü yaklaşımıyla erişilebilir hale getirme gibi alt hedefler bulunuyor.
5 ana bileşen
Projenin ana bileşenleri 5 başlık altında toplanıyor. Buna göre, Entegre Planlama ve Programlama Bileşeni; sıfır atık şehirlerine yönelik kentsel atık yönetiminin entegre planlamasını teşvik etmek için gerekli koşulların sağlanmasını hedefliyor. Finansman Araçları Bileşeni; Sıfır atık kentine geçişin finansal zorluklarını ele almak için farklı yasal ve finansal yönlendirme araçlarının araştırılmasını hedefliyor. Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Bileşeni; Sürdürülebilir üretimi ve tüketimi artırmak için zararlı kimyasalları ortadan kaldırmayı, eko-tasarımı teşvik etmeyi ve malzemelerin döngüselliği için ekosistem inşa etmeyi hedefliyor. Eğitim, Öğretim, Savunuculuk ve Resmileştirme Bileşeni; Kilit paydaşlar için bilgi ve birikimi toplumun bütünü yaklaşımıyla erişilebilir hale getirmeyi ve sıfır atığa yönelik farkındalığı artırmayı amaçlıyor. Projenin Küresel Bileşeni ise SWAP girişiminin koordinasyon, iletişim, öğrenme ve bilgi yönetimi işlevini yerine getirecek, sıfır atık takas evini, sıfır atık finansal platformunu ve ortaklığını destekleyecek.
Proje hazırlık aşamasında
2025 yılında başlayacak projenin 5 yıl sürmesi ön görülüyor. Hazırlık aşamasında olan proje içeriğinde, Kocaeli’de yapılması planlanan faaliyetler ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile koordineli olarak belirlenerek, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bildirildi.
Proje kapsamında 14-17 Nisan tarihlerinde Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen Çalıştay ve Döngüsel Ekonomi Forumuna Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve UNDP yetkilileri ile birlikte katılım sağlandı. Küresel ortaklık ağının kurulumuna yönelik başlatılan bu çalışmada finans uzmanları ve kurumları, hükümet temsilcileri, uluslararası kuruluşlar, yerel yönetimler ve Birleşmiş Milletler temsilcileri yer aldı.
Çalıştayda ve döngüsel ekonomi forumunda sıfır atık şehirleri inşa etmek konusundaki deneyimler ve iyi uygulamalar paylaşıldı. Ayrıca "Kirliliğe Karşı Sıfır Atığa Geçiş Girişimi"nin" hem küresel hem de şehir özelinde bileşenleri incelenerek, bu yönde iyileştirme yapılması gerekenler belirlendi.
