Hamsi avında son 17 yıldır inişli çıkışlı av sezonları yaşanırken, 2000 yılında 280 bin ton gerçekleşen hamsi avı 2017 yılına gelindiğinde 158 bin tona kadar geriledi. Bu sezon da hamsi avı beklentileri bugüne kadar karşılayamazken, halk arasında "Palamut bol olursa hamsi az olur?" söylentileri yeniden ayyuka çıktı.
Bugünlerde Karadeniz’de avlanarak tezgahlarda yerini alan yerli hamsi, miktar ve fiyat olarak ne balıkçıyı ne de vatandaşı memnun etmedi. Yerli hamsinin fiyatı 10 TL’den aşağıya düşmezken, halk arasında “Palamut bol olursa hamsi az olur ?" söylentilerine cevap veren Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Cemal Dinçer, bu durum ile ilgili tam olarak bilimsel bir açıklama yapmanın mümkün olmadığını söyledi. Hamsi avının son 17 yıllık periyotta inişli çıkışlı grafik çizdiğini belirten Dinçer, bu durumun avcılığın doğru yönetilmediğinden kaynaklandığını söyledi.
Hamsi stoklarının mutlaka korunması yönünde hamlelerin yapılması gerektiğine dikkat çeken Dinçer, “Hamsi 2 bin yılında 280 bin ton avlanırken, 2017 yılında ise 158 bin tona kadar geriledi. Yine yıllara göre değerlendirecek olursak hamsi 2001 yılında 320 bin ton, 2002 yılında 373 bin ton, 2003 yılında 295 bin ton, 2004 yılında 340 bin ton, 2005 yılında 138 bin 500 kilo. 2006 yılında 270 bin ton. 2007 yılında 385 bin ton. 2008 yılında 251 bin 600 kilo. 2009 yılında 204 bin 600 kilo. 2010 yılında 229 bin ton. 2011 yılında 228 bin 500 kilo. 2012 yılında 164 bin ton. 2013 yılında 180 bin ton. 2014 yılında 96 bin 500 kilo. 2015 yılında 193 bin 500 kilo. 2016 yılında 102 bin 500 kilo. 2017 yılında ise 158 bin ton. Bu rakamlara baktığımızda en fazla avlanmasının 385 bin ton ile 2007 yılında olduğunu görüyoruz. Yine aynı dönemde palamut avına bakacak olursak 6 bin tonlara kadar düştüğünü görmekteyiz. Yani genel olarak bakıldığında palamutun bol olduğu dönemde hamsi az olmuş, hamsinin çok olduğu sezonda palamut az olmuş” dedi.
Karadeniz’de en fazla avlanan balık cinsinin hamsi olduğunu dolayısıyla son yıllarda hamsi avında gözle görülür bir düşüşün yaşandığına dikkat çeken Dinçer, halk arasında ’Palamutun çok olduğu dönemde hamsi az olur’ anlayışının bilimsel olarak henüz kanıtlanmadığını söyledi. Dinçer, “Bu konuda kesin bir bilgi yok ancak bizde bu durumu merak ettik. Geçmiş yıllardaki av verilerini karşılaştırdık. Yani palamut verileriyle hamsi verileri arasında bir ilişki var mı yok mu ?Varsa nedir diye önce bunlara bakmak istedim. Özellikle ana piklerin olduğu yerde gerçekten de örneğin 2007 yılında palamut bir önceki yılda 10 bin tondan 70 bin tona çıktı. 2004-2005 yılında baktığımızda ise hamside büyük bir düşüşün olduğu gözlemlenmektedir. Diğer piklere de baktığımız zaman gerçekten palamutun bol olduğu yerde hamsi düşmüş. Hamsinin düşük olduğu yerde de palamut bol olmuş. Ancak bilimsel olarak bu her zaman böyledir diye bir şey demek mümkün değil. Hatta tersini bile söyleyebilmemiz mümkündür. Çünkü bilimsel olarak besin zinciri açısından baktığımızda palamutun ana besininin hamsi olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla palamut bol olabilmesi için bolca beslenebilmesi lazım. Bolca beslenebilmesi için ana besini olan hamsinin de bol olması lazım. Dolayısıyla bu açıdan baktığımızda biri varsa diğerinin de olması, var gibi söylemek daha gerçekçi durmaktadır. Gerçekten ana piklerde biri var olduğu zaman diğeri daha az olarak gerçekleşmektedir. Dolayısıyla son 17 yıllık av verilerine baktığımızda bunu söylemek mümkün görünüyor. Ancak bunu bilimsel verilerle kesin olarak desteklememiz mümkün değil. Hatta bunun aksini bilimsel olarak söylemek daha doğru olurdu” diye konuştu.
Hamsi sezonu çık kısa sürüyor
Hamsi sezonunun çok kısa bir periyoda sıkıştığını dolayısıyla avlanmanın da kısa sürdüğünü kaydeden Dinçer, “Karadeniz’de ağırlıklı olarak hamsi avlandığını söyleyebiliriz. Ancak son dönemlerde avcılık iyi yönetilmediğinden dolayı hamsinin durumu kritik olduğunu belirtmek istiyorum. ’Hamsi sezonu çok kısa bir periyoda sıkıştı, erken bitiyor’ diyebiliriz. Eylül-Ekim’de avlanmaya başlanıyor, Kasım’da bitiyor, Aralığa bile gitmiyor. Balıkçılarımız da daha sonra Gürcistan taraflarına giderek hamsiyi avlamaya çalışıyorlar. Bence bu avcılık doğru yönetilmiyor. Özellikle stokların korunması yönünde yapmamız gereken hamleler vardır” şeklinde konuştu.
Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler arasında Türkiye’de balıkçılık filosu bakımında en yüksek kapasiteye sahip olduğunu belirten Dinçer, “Bizdeki av filosu yüksek kapasiteye sahip. Gürcistan bizim kadar hamsi avlayamamaktadır. Aslında Karadeniz’de avlanan balığın yüzde 90’nını Türkiye tek başına avlamaktadır. Buna bütün Karadeniz sahilindeki ülkeleri dahil. Yani Romanya, Bulgaristan, Ukrayna, Gürcistan’da dahil olmak üzere. Karadeniz’deki balığın çoğunu avlayan Türkiye. Yüzde 90’nını Türkiye tek başına avlıyor” ifadelerini kullandı.
