Çay sektöründe üretimden tüketim aşamasına kadar yaşanan sorunların tespiti ve bunların çözümü için birlikte hareket etmek amacı ile Trabzon Ticaret Borsası ve sektörün etkin kuruluşları olan ÇAYKUR, Çay Sanayicisi ve İş Adamları Derneği, Rize Ticaret Borsası, Of Ticaret ve Sanayi Odası tarafından organize edilen “Çay Bardaktan Taşıyor” adlı panel Trabzon’da yapıldı.
Düzenlenen panele Trabzon Valisi İsmail Ustaoğlu, TTSO Başkanı M. Suat Hacısalihoğlu, Trabzon Ticaret Borsası Meclis Başkanı Sebahattin Arslantürk, TTB Yönetim Kurulu Başkanı Eyyüp Ergan, Rize Ticaret Borsası Meclis Başkanı Resul Okumuş, Of TSO Başkanı Erdal Saral, Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Fatih Seyis, ÇAYSİAD Genel Sekreteri Mustafa Yılmaz Kar, ÇAYKUR Genel Müdür Yardımcısı Dr. Turgay Turna katılarak birer konuşma yaptılar.
"Çayı daha fazla katma değer sağlayacak bir duruma getirmemiz gerekiyor"
Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) Başkanı M. Suat Hacısalihoğlu yaptığı konuşmada Türk çayının kalitesini yükselterek uluslararası standartlarda ve yaygın biçimde pazarlanmasının sağlanması gerektiğini vurgulayarak “Firmalarımız, borsalarımız, üniversitelerimiz, kamu, özel sektör ve ÇAYKUR işbirliği içinde güzel çalışmalar yapılıyor. Belli bir noktaya gelindi, sektör oturmaya başladı. Zaman zaman dalgalanmalar elbette oluyor. Asıl üzerinde durulması gereken konu, çayın kalitesini yükselterek uluslararası standartlarda ve daha yaygın bir şekilde Türk çayının pazarlanmasını sağlayacak adımların atılmasıdır. Bu doğrultuda da elbette çeşitli çalışmalar yapılıyor. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası olarak Yunanistan, Bulgaristan, Ermenistan ve Gürcistan’daki ticaret odalarıyla birlikte Çay Yolu ismi verilen bir projeyi bu yıl yürütmeye başladık. Bu projede asıl amacımız, Türk çayının o ülkelerde ve daha geniş bir alanda tanıtılmasıdır. Kalitesinin yükseltilerek, Avrupa Birliği standartları alınarak çayımızın piyasaya sürülmesi için altyapının oluşturulmasını amaçlamaktayız. Avrupa’nın çay alışkanlığı farklı. Türk çayını onlara kabul ettirmeliyiz. Onlardan da bir şeyler alarak çayı daha fazla katma değer sağlayacak bir duruma getirmemiz gerekiyor. Çin’den batıya doğru geldiğimizde çayın katma değer olarak çok uçuk rakamlarda olduğunu görüyoruz. Hepimizin ortak paydası çayın katma değerini yükseltmek olmalıdır. Bu sektörde emek harcayanların karşılığını alması gerekmektedir. Ayrıca biraz daha ihracata dönük çalışarak ülke ihracatını destekleyecek rakamlara ulaşmalıyız. Dünyadaki güzel örnekleri dikkate alarak ilerlemeliyiz” dedi.
"Çok çalışıp, çok üretip, çok satarak kazanacağız"
Trabzon Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Eyyüp Ergan ise Mayıs ayında başlayacak 2019 yaş çay alım kampanyası öncesinde sektörde önemli sıkıntıların, beklentilerin ve çözüm gerektiren konuların olduğunu bildiklerini belirterek, “Bu konuları üretici, sanayici, tüketici, ÇAYKUR, özel sektör ile birlikte bir bütün halinde hareket ederek çözmeye çaba göstermekten başka çaremiz yoktur. Herkesin kendisinden başkasına bakmadığı, kendi doğrusundan başka doğru tanımadığı bir anlayış ile bir yere varmak mümkün değildir. Onun için, bir ve birlikte olacak, hep beraber hareket edecek, çok çalışıp, çok üretip, çok satarak kazanacağız’’ diye konuştu.
Daha sonra kürsüye gelen Trabzon Valisi İsmail Ustaoğlu çayın verimini artırılması gerektiğine dikkat çekerek, “Fındıktan sonra bölgemizin ve ilimizin en önemli tarım ürünü olan çayda verim ve kaliteyi arttırmalıyız. Hem tarım, hem de ticaret ürünü olan çayımızda verim ve kalite ne kadar yükselirse, talebi ve ticareti de o kadar artacaktır” diye konuştu.
"Çay Kanunu mutlaka çıkarılmalı"
Açılış konuşmalarının ardından Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Fatih Seyis’in yönettiği panelde Rize Ticaret Borsası Meclis Başkanı Resul Okumuş, Türk çayının sorunları ve çözüm önerilerini anlattı. Okumuş, çayın sorunlarıyla ilgili olarak mutlaka çay kanununun çıkarılması gerektiğine işaret ederek “Çay bahçelerinin bölünmesi, çay tarlalarının bakımsızlığı, kaliteye değer verilmemesi, çay kanunun olmaması, kaçak çay sorunu, gübre sorunu, çay sorunlarından bazılar. Çözüm önerileri arasında ise bahçe bakımı ve budamanın düzgün yapılması. Arazilerin küçülmesinden kaynaklı sorunların çözümü için üst kullanım modeli, bahçelerin kiralanması veya kooperatifleşme gibi yöntemlerle geliştirilebilir. Yaş çay ve diğer bitkilere zarar veren Ricania Simulans ve sarı çay akarı gibi zararlılarla bakanlık ve çayla ilgili ihtisas almış Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi öncülüğünde mücadele edilmelidir” şeklinde konuştu.
"38 bin dekar alanda yaklaşık 12 bin üretici tarafından organik yaş çay tarımı yapılmaktadır"
ÇAYKUR Genel Müdür Yardımcısı Dr. Turgay Turna da ilk çay fabrikasının 1947 yılında işletmeye açıldığını hatırlatarak “İlk çay fabrikası 1947 yılında 60 ton/gün kapasiteli merkez çay fabrikası altında işletmeye açılmıştır. 1950-1960 yılları arasında tesis edilen çaylık alan 137 bin dekar üretici sayısı 63 bin kişiye 1960-1965 yılları arasında çaylık alan çaylık alan 214 bin dekar üretici sayısı 100 bin kişiye ulaşmıştır. Teşekkülümüzdede 2018 yılı itibariyle 777 bin 849 dekar ruhsatlı çaylı alanı ve 196 bin 342 üreticisi ile konvansiyel tarım, 38 bin dekar alanda yaklaşık 12 bin üretici tarafından organik yaş çay tarımı yapılmaktadır” bilgilerini paylaştı.
"İnovasyon çok önemli"
Of TSO Başkanı Erdal Saral ise geçen sene yaklaşık olarak 270 bin ton kuru çay üretimi gerçekleştirdiklerini ifade ederek, “2 bin 700 yani yüzde 1’lik bir ihracat rakamımız var. Bu da muhtemeldir ki yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın talep ettiği bir miktardır. Bunun haricinde ekstrem diyebileceğimiz herkes tarafından kabul edilebilecek bir ürünümüz yok. Burada inovasyon çok önemli. Dünyada çay üreticisi ülkeler çayı çok farklı şekilde üretip piyasaya arz etmişlerdir. Çin’de farklı büyüklüklerde farklı kalitelerde, farklı aromalarla çaylar üretilip dünyaya satılıyor” dedi.
