İRFAN ALTIKARDEŞ
Perşembe günü akşam saatlerine kadar kaldıkları Arafat Ovasından güneş batımından sonra 15 kilometre uzaklıktaki Müzdelife'ye inen müslümanlar burada taş toplayıp vakfelerini yaptıktan sonra sabaha karşı Mina'da şeytan taşladı sonra Mekke-i Mükerreme'ye geri döndü. Temeddü haccı yapanların sabah kurbanlarını kesip traş olarak ihramdan çıkması ile hac ile alakalı büyük bir sorumluluk yerine getirildi. Bazı hacılar ihramlı olarak bazıları ihramsız olarak haccın son farzı olan ziyaret tavafı ve vaciplerinden say'ını da Kabe-i Muazzama da yaparak hacı oldu. Hacılar sabah Kurban Bayramı namazı öğle vakti Cuma namazı için Kabe-i Muazzama'yı doldurdu.
Dünyanın değişik ülkelerinden kutsal topraklara gelen yaklaşık 4 milyon kişi, dün sabaha karşı büyük bir kalabalıkla Müzdelife'den Mina'ya şeytan taşlamaya geldi. Her ülkenin Arafat Ovası'ndan Müzdelife'ye geçiş için kendilerine ayrılan yolları kullanması ile müslüman ülke grupları 9 ayrı cenahtan Mekke'ye doğru iniş gerçekleştirdi. Müzdelife'de Türk hacıları 9. yolun sonunda kendilerine ayrılan alanlar ve çadırlarda akşam ve yatsı namazlarını cem (birleştirme) ederek kıldı. Burada fındık büyüklüğünde 70 taş toplayan hacı adayları, şeytana ilk gün atacakları 7 adet taşı yıkayarak hazırlık yaptılar. Gece yarısından sonra yürüyerek Mina'ya doğru harekete geçen hacılar, kendilerine tahsis edilen yollardan yürüyerek veya araçlarla Mina'daki şeytan taşlama noktasına geçti. Bu yıl 4. katında hizmete alınması ile 3.katı Türk ve Endonazyalı hacılara tahsis eden Suud hükümeti, burası için özel yeni tünelleri de devreye aldı.
Yeni açılan iki tünelden geçirip cemaratın 3. katına giren Türk hacı adayları rahatlıkla ilk gün büyük şeytana 7 taş attılar. Besmele ve tekbirler ile yapılan taşlamadan sonra ihramlı bir şekilde otellerine giden Türk hacıları şükür kurbanlarının kesilmesini bekledi. Kurban kesildi haberi üzerine, traş olup ihramdan çıkan hacılar ziyaret tavafı için Kabe-i Muazzama'nın yolunu tuttu.
Milyonlarca ihramlı hacı adayının Mekke-i Mükerreme sokaklarında insan seli oluşturması, dünyanın en ilginç sahnelerinden birini oluşturdu. Mina'daki şeytan taşlama mekanından çıkan milyonlarca hacı akın akın Mekke sokaklarına dağıldı. Trafiğin kısmen de olsa yol alabildiği sokaklarda hacılar Harem-i Şerif'e koştu. Mekke'de bulunan hacı adaylarına vacip olmamasına rağmen birçok hacı adayı sabah ve bayram namazı için günün ilk ışıklarında Kabe'de bulundu. Hacıların yarısı ihramdan çıkmak ve iki günlük Arafat ve Müzdelife programının yorgunlugundan otellerine gitti.
Türk hacıların çoğu ihramdan çıktıktan sonra haccın son farzı olan ziyaret tavafı ile vaciplerinden olan Say'ını yerine getirmek üzere Suudi Arabistan'da bayramın ilk günü olan Cuma günü geceyarısına kadar ziyaret tavaflarını yapıyor.
Özellikle Afrika ülkelerinden kara ve denizyolu ile gelip hac için günlerini zor şartlarda geçiren hacı adayları da ziyaret ve veda tavaflarını yaptıktan sonra şehirden ayrılıyorlar. Türk hacılarının da büyük kısmı bayramın 4. gününden itibaren Mekke'den ayrılıp Medine'ye veya ülkelerine dönecekler. 9 Kasım'a kadar Türk hacılar Mekke-i Mükerreme'yi büyük oranda terk edecekler.
