Geçtiğimiz ay 84 yaşında hayatını kaybeden ünlü Türkolog Prof. Dr. György Hazai’nin Budapeşte’de düzenlenen cenaze töreninin ardından son yolculuğuna uğurlandı. Cenaze törenine kalabalık bir topluluk katıldı. Türkiye adına ise cenazeye MHP Milletvekili Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, 1998-2002 yıllarında Türkiye’nin Macaristan Büyükelçiliği görevinde bulunan emekli Büyükelçi Ender Arat, Türkiye’nin Macaristan Büyükelçisi Şakir Fakılı, Türkiye Bilimler Akademisi Başkanı Ahmet Acar, Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin, Prof. Dr. İsmail Parlatır katıldı. Azerbaycan’ın Macaristan Büyükelçisi Adalet Guliyev, Macaristan’daki çeşitli üniversitelerin yöneticileri de cenaze merasiminde yerlerini alarak son görevlerini yaptılar.
PROF. DR. GYÖRGY HAZAİ KİMDİR?
1800’lü yıllarda Macaristan’da Türkoloji’nin temellerini atan Armin Vamberi’nin devam ettirdiği Türkoloji geleneğinin temsilcilerinden biri olan Prof. Hazai, 30 Nisan 1932’de Budapeşte'de doğdu. 1950’de yükseköğrenime başladı. 1954’de Budapeşte Lorant Üniversitesi Sanat ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türkoloji Bölümü’nden mezun oldu. Mezuniyetinin ardından 1954-1955 yıllarında Bulgaristan’da Türk ağızlarını araştırdı. Nemetin yönetimi altında yapılan araştırma gezilerine katılan Prof. Hazai, 1956-1957 yıllarında Sofya Üniversitesi’nde misafir öğretim elemanı olarak Türkoloji dersleri verdi ve Türk dili üzerine doktorasını tamamladı. 1963’te uzun yıllarını bilimsel araştırmalara vakfedeceği Berlin’e yerleşti. 1966’da Macar Bilimler Akademisi’nden doktor unvanını aldı. 1983’te bir kez daha Macaristan’a dönüş yapan ünlü Türkolog, 8 sene boyunca Macar Bilimler Akademisi Basım Evi Müdürlüğü’nü yürüttü. 1992’de Kıbrıs Üniversitesi Türkoloji Bölüm Başkanı oldu. Türk dili ve tarihi heyecanını Kıbrıs’a taşıyan Hazai, 2000 yılında döndüğü Budapeşte’de Andras Üniversitesi’nin kurucu rektörlüğü görevini 3 yıl sürdürdü.
Hazai, uzun ve verimli akademik hayatında Türk dili ve tarihinin çeşitli konularına eğilen, derin araştırmalar kaleme almış olmasının yanında Osmanlı Türkçesinin temel eserleri sayılan birçok tarihi metni neşre hazırlayarak Osmanlı Türkçesinin incelenmesine rehberlik eden metodolojik çalışmalar yaptı ve sahanın genç isimlerine araştırma yöntemlerinde rehberlik etti. Prof. Dr. György Hazai bir taraftan Balkanlardaki Türk ağızlarını inceledi, diğer taraftan Kiril ve Latin harfleriyle yazılan Türkçe transkripsiyon metinleri üzerinde çalıştı.
60 yılı bulan bilim hayatı boyunca 20’yi aşkın kitap yayımladı, 300’e yaklaşan ilmi araştırma ve inceleme de bulundu. Prof. Hazai, 10’u aşkın ilmi tanıtma ve tenkiti, Türk dili, tarihi, edebiyatı ve kültürü ile ilgili olarak çeşitli ansiklopedilerdeki makaleleri, Türk dili ve edebiyatından Macarca ve Almancaya ve Macarcadan da Türkiye Türkçesine yaptığı çevirileriyle uluslararası Türkoloji’nin duayenlerinden biri oldu.
MEHMET BAŞARAN
