SEMA PINAR SAYAN
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Kuzey Doğa Derneği ve Utah Üniversitesi’nin birlikte yürüttüğü çalışma kapsamında, Ağustos 2012’de dünyada nesli tehlike altında olan küçük akbabalara Türkiye’de ilk defa uydu vericisi takılarak saat saat takibe alındı.
Iğdır'ın Tuzluca ilçesinde yakalanarak uydu vericisi takılan üç akbabadan biri olan Iğdır isimli küçük akbaba, ilkbahar göçünü tamamlayarak doğduğu Iğdır’ın Tuzluca ilçesine geri döndü. 23 Ağustos-5 Nisan arası 20 bin kilometreden fazla yol yapan Iğdır isimli küçük akbaba, Ekim-Mart aylarını Etiyopya’nın Hergele şehri ile Etiyopya-Somali sınırı arasında, Aras Nehri’ni çevreleyen bozkırı andıran akarsu kenarındaki kurak bozkırlarda geçirdi.
59 KİLOMETRE HIZA VE 7 BİN 970 METRE YÜKSEKLİĞE ÇIKTI
Türkiye’den Etiyopya’ya 22 Eylül-2 Ekim arasında 4 bin 500 km kat ederek sadece 10 günde ulaşan Iğdır, ilkbaharda da benzer bir performans göstererek, 2 Nisan’da Türkiye’ye ve 5 Nisan’da Tuzluca’ya ulaştı. Üç akbabanın en yaşlısı olan Iğdır, sonbahar ve ilkbahar göçleri neredeyse aynı güzergahı takip etti. Iğdır göçü esnasında saatte 59 km hıza ve 31 Mart’ta deniz seviyesinden 7 bin 970 metre yüksekliğe kadar ulaştı.
AKBABA ARAS’A ULAŞILAMIYOR
Akbabaların en genci olan Aras ise sonbahar göçünü yaklaşık 2 kat daha uzun bir sürede tamamladı. Ekim-Aralık ayını Yemen’de geçiren Aras, Aralık sonu Etiyopya’ya geçerek, 8 Mart’a kadar başkent Addis Ababa’nın 4 saat kuzeydoğusundaki bozkırlarda kaldı. 8 Mart’a kadar en az 13 bin 437 km kat eden Aras’tan, o zamandan bu yana uydu sinyali alınamıyor. Aras’ın uydu vericisinin mi bozulduğu yoksa hayatını mı kaybettiği bilinmiyor.
IRAK İLE AKBABA SEFERBERLİĞİ
Arpaçay isimli akbaba ise 2 bin 34 km kat ettikten sonra daha göçünün başında iken, Irak'ın Necef ilindeki El-Jawasm köyünde ölü bulundu. 28 Eylül’de son sinyal gelen akbabanın koordinatlarının elektronik posta ile gönderildiği Irak Nature Derneği, mesajı aldıktan sadece 48 saat sonra alana gidip akbabanın vericisini buldu. Dernek daha sonra vericiyi İstanbul’da Kuzey Doğa Derneği’ne teslim etti.
AKBABALAR 14 ÜLKE GEÇTİ
Küçük akbabalar, göçleri boyunca Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Suriye, İran, Irak, Ürdün, Suudi Arabistan, Yemen, Eritrea, Cibuti, Etiyopya, Kenya ve Somali olmak üzere 14 ülkeyi ziyaret etti. 37 yaşına kadar yaşayabilen küçük akbaba, ülkemizde görülen 4 tür akbabadan en küçüğü ve dünya çapında soyu en tehlikede olanı durumunda bulunuyor. Kars ve Iğdır illerindeki Arpaçay kanyonu ve Aras vadisi küçük akbabanın Doğu Anadolu’daki önemli yaşama alanları arasında yer alıyor.
Küçük akbabaların küresel ölçekteki koruma durumları, 2007 yılında En Az Endişe (Least Concern) seviyesinden dünya çapında Tehlikede (Endangered) seviyesine düştü. Bu şekilde, dünyadaki 10 bin kuş türü arasında bir yıl içerisinde Dünya Soyu Tehlikede Türler Listesinde üç basamak düşen sadece birkaç türden biri olan küçük akbaba, Türkiye’deki tüm kuş türleri arasında durumu küresel boyutta en hızla kötüye giden kuş türü oldu.
Dünya nüfusları 21 bin 900 ila 30 bin birey arasında olan küçük akbabaların son 42 yılda Avrupa nüfusları, son 8 yılda ise Balkanlardaki sayıları yarıya indi. Bu nedenle 2009 yılında, Iğdır’da Türkiye’nin ilk akbaba lokantasını kurularak, besin sıkıntısı çeken küçük akbabalara yiyecek sağlandı.
