Trabzon’a özgü ırk olan, zeki ve cesur özellikleriyle ön plana çıkan ‘Zerdava’ köpeğinin nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor. Soyu 1200-1300’lü yıllara dayanan ‘Zerdava’ için Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu harekete geçti. Federasyon üyeleri Trabzon’a gelerek köpekleri kayıt altına almaya başladı. Bu kapsamda Uluslararası Kinoloji Federasyonu (FCI) Irk Standartları Komitesi Üyesi ve FCI Tüm Irk Grupları Uluslararası Hakemi Petru Muntean da Romanya’dan Trabzon’a gelerek Zerdava ırkını inceledi. Deri altlarına çip takılan ve şeceresi belirlenen ‘Zerdava’ köpeğinin Trabzon’a özgü bir ırk olduğu belirlenmeye çalışıldı.
Zerdeva köpeği ve yapılan çalışmalar ile ilgili ilgili bilgiler veren Trabzon Zerdava Köpeği Derneği Başkanı Serdar Ergün, 20 yıldır Zerdava köpeğini beslediğini hatırlattı. Ergün “Bu köpeği beslemek bana babam ve dedemden miras kaldı. 2013 yılında bir dernek kurduk. Irkı yaşatabilmek aynı zamanda kayıt altına alarak Türkiye adına tescil sağlayabiliyoruz. Saha çalışması yaptık. Geçen sene bir etkinlik düzenlemiştik o etkinliğe katılmayan köpeklere cip takıyoruz. Hayvanları çipleyerek kayıt altına alıyoruz. Bir veri bankası oluşturuyoruz” dedi.
Zerdava’nın hırçın ve asabi bir hayvan olduğunu dile getiren Ergün, “Genellikle domuz avcılığında kullanılıyor. 5 yıldır Türkiye’nin dört bir tarafına Zerdava gönderiyoruz. Aynı zamanda Trabzon’da olan zerdevaları kayıt altına aldık. Sahiplerine bilinçli bir şekilde işi anlatarak farklı eşleşmeler yapmamalarını, hayvanlara sahip çıkmalarını ve yurtdışına satmamalarını talep ediyoruz. Yol kat ettik inşallah Zerdava hak ettiği yeri alacaktır” şeklinde konuştu.
"Sivas’ta Kangal’a nasıl sahip çıkılıyorsa Trabzon’da da Zerdava’ya sahip çıkılmalı"
Trabzon’da 200 tane kayıt altında Zerdava’nın olduğunu vurgulayan Ergün, “Yunanistan ve Gürcistan bu köpek ırkının kendilerine ait olduğunu söylüyorlar. Ellerinde 100-150 senelik dokümanlar var. Türkiye’ye onlardan giriş yaptığını söylüyorlar. Ancak biz popülasyon olarak buna inanmıyoruz. Çünkü köpekler Türkiye’den gitmiş. En anlaşılır sebebi ise, hayvanlar Gürcistan’da 20-30 tane bile yoklar. Trabzon ve çevre illerinde toplasan 500 civarında zerdeva mevcut. Yani popülasyon gösteriyor ki, bu ırk Trabzon bölgesinin kendi ırkıdır. Gürcüler buradan tedarik ederek kendileri adına mal etmeye çalışıyorlar. Bu ırkı sahiplenmeye çalışıyorlar. Şuanda 200 adetten gidiyoruz. Trabzon’da yetkililerden bu konuda bir destek alamıyoruz. Kimse sahip çıkmıyor. Bunu yaygınlaştırabiliriz. İnsanlar nasıl Sivas’ta kangala sahip çıktılarsa Trabzon’da da Zerdava’ya sahip çıkması gerekiyor. Gürcistan’da insanlar bunu alarak kendi adlarına tescil ettirse ırk yapsalar deseler ki, bu bir Gürcü köpeğidir yani iyi mi olacak ? Elimizden o kadar değer kayboldu bunu da kaybetmeyelim istiyoruz. Devlet yetkililerinden destek bekliyoruz. Bunu bir an önce Türkiye adına tescil etmemiz gerekiyor” diye konuştu.
“Zerdeva; kendine özgü çok karakteristik özellikleri olan bir ırk”
Romanya’dan Trabzon’a gelerek Zerdava cinsi köpekleri inceleyen Uluslararası Kinoloji Federasyonu (FCI) Irk Standartları Komitesi Üyesi ve FCI Tüm Irk Grupları Uluslararası Hakemi Petru Muntean, Trabzon’a özgü Zerdava’nın bir köpeğin ideal portesini taşıyan özelliklere sahip bir ırk olduğunu kaydetti. Muntean “Benim için çok ilginç bir gezi oldu. Çok ilginç bir ırk. Bu ırkı Trabzon’da görmek benim için heyecan verici bir tecrübe oldu. Çok orijinal bir köpek. Zerdava; kendine özgü çok karakteristik özellikleri olan bir ırk. Çok zor koşullarda yaşamalarına rağmen sağlıklı olmaları benim dikkatimi çekti. Aktif ve kendi bölgeleri çok iyi koruyan gardiyan özelliklerine sahip bir özelliği var. Öğrendiğim kadarıyla avcılıkta da kullanılıyor" ifadelerini kullandı.
"Bütün dünyaya yayılması için gerekli olan bütün özelliklerini taşıyor"
"Irkın geleceği ile ilgili Türkiye’nin üzerine görev düşüyor" diyen Muntean "Bu ulusal hazineyi korumak gerekiyor. Eğer güzel bir üretim gerçekleştirilebilirse ırkın uluslararası seviyede çok başarılı olacağına eminim. Çünkü çok güzel bir köpek. Muhteşem akıllı, hareketli ve aktif bir köpek. Bütün dünyaya yayılması için gerekli olan bütün özelliklerini taşıyor” açıklamasında bulundu.
“2 tanesi ayı ile başa çıkabilecek cesarette”
Trabzon’un Maçka ilçesinde 8 tane ‘Zerdava’ köpeği olan Savaş Atalar da köpeği anlatarak “Rumlar’ın zamanında bile bu köpek burada varmış. Çakal ve tilkilerin mağarasına girip kapıya kimseyi yaklaştırmıyormuş. Av kabiliyeti olan bir köpek. Bu köpeklere bir sempatim vardı. Nesli tükeniyordu. Bende çoğaltmaya karar verdim. Çoğalttıktan sonra değerine bilen insanlara verdim. Onlarda çoğaltmaya çalışıyorlar. Ben de bu sevdadan vazgeçmeyeceğim. Büyüklerimiz bunun neslinin tükeneceklerini bilmiyordu. 15-20 sene önce köpekler hastalık sonucu öldü. O ara tesadüfen bizde bir tane saklayabildik. Ondan arttırarak bugünlere kadar geldik. Onlara burayı teslim ederek istediğim yere gidiyorum. Gözüm arkada kalmıyor. Çünkü 2 tanesi ayı ile başa çıkabilecek cesarette” dedi.
Öte yandan ağırlıkları ortalama 20-25 kilo, boyları ise ortalama 45-50 santim arasında değişen Zerdava, özellikle domuz avında tercih ediliyor. Üstün becerileri ile tanınan köpek cinsi için yurtiçi ve yurtdışından yoğun talep geliyor.
Ozan Köse
